گزارش تحلیلی کیهان
توافق پرمناقشه روسیه و ترکیه بر سر شمال سوریه
رئیسجمهور روسیه در «سوچی» پای توافق پیشنهادی «رجب طیب اردوغان» درباره ایجاد «منطقه امن» در شمال سوریه را در غیاب مقامات دمشق امضا کرد و با این اتفاق، رویای چند ساله مقامات آنکارا و کشورهای غربی، عملا محقق شد.
ایجاد«منطقه امن» در شمال سوریه، که طی سالهای گذشته لقلقه زبان مقامات اروپایی، آمریکایی و ترکیه بوده، بالاخره با امضای «ولادیمیر پوتین»، جنبه عملی به خود گرفته است. این اتفاق که احتمالا روند تحولات پیش رو در سوریه را تحتالشعاع خود قرار خواهد داد، درغیاب مقامات و یا نمایندگان دولت دمشق و جمهوری اسلامی ایران به عنوان نزدیکترین متحد سوریه، در شهر «سوچی» محقق شده است. پس از آن نیز نیروهای روسی در صدد عملیاتی کردن آن برآمدند و همصدا با سران ترکیه، از جمله وزیر خارجه این کشور، از شبه نظامیان کرد خواستند منطقه مورد نظر ترکیه را ترک کنند، وگرنه هدف قرار میگیرند.
اما، انتشار خبر توافق سوچی به هماناندازه که سران غربی را خوشحال کرد و با استقبال آنها مواجه شد، باعث بهت و حیرت مقامات دمشق، ایران و جبهه مقاومت در منطقه شده است. چرا که این جبهه به خوبی میداند ایجاد منطقه امن، امتیاز بیدرد و سری به ترکیه بوده و یک جا پای مهم و دائمی برای سران آنکارا جهت مداخله طولانی مدت درشمال سوریه ایجاد خواهد کرد و به عبارت دیگر، بحران سوریه برای مدت نامعلومی حل نشده باقی خواهد ماند.
توافق سوچی علاوهبر اینکه حضور ارتش ترکیه در شمال سوریه را تثبیت کرده، زمینهساز یک بحران تازه نیز خواهد بود؛ اردوغان گفته است که قصد دارد آوارگان سوری را که گفته میشود بیش از سه میلیون نفر هستند، در منطقه امن اسکان بدهد. این اقدام هر چند در ظاهر موجه به نظر میرسد، ولی وقتی این را به یاد داشته باشیم که شمار قابل توجهی از افرادی که آواره دانسته میشوند، در واقع دشمنان قسم خورده دولت دمشق و رئیسجمهور سوریه هستند، نگاه نسبت به این قضیه، متفاوت میشود. در حقیقت، باید گفت که با انتقال این لشکر بزرگ مخالفان به داخل خاک سوریه، کانون بحران جدیدی در شمال شرق سوریه شکل خواهد گرفت و در آینده، این چالش جدید دولت و مردم سوریه را آزار خواهد داد. این تعداد مخالفان میتوانند مسلح شوند و حتی ادعای خودمختاری هم بکنند. خصوصا باید به یاد داشته باشیم که منطقه امن ادعایی، در مجاورت مرزهای ترکیه قرار دارد و این کشور میتواند مثل هشت سال گذشته، حامی تروریستهای جدیدالورود باشد.
در هر حال، تحولات جاری در سوریه هر چند جنبههای مثبتی هم دارد و از برخی جهات دلگرمکننده است، مثل خروج بخش اعظم نظامیان آمریکایی از سوریه، بیآبرو شدن آنها در نزد شبه نظامیان کرد و منتفی شدن بحث تجزیهطلبی کردها، ولی در مجموع به نفع دمشق و منطقه نیست.
در کل، اتفاقات مذکور یکبار دیگر نشان داد که روسیه در ارتباط با تحولات سوریه، «منفعت محور» بوده و منافع اقتصادی خود را بر دغدغه متحدانش ترجیح میدهد. کما اینکه پس از توافق پوتین و اردوغان در سوچی، مسکو اعلام کرد که قصد دارد قرارداد تازهای را در مورد فروش «اس- 400» با آنکارا امضا بکند. این نوع سیاست و رویکرد روسیه، به طور حتم به منافع راهبردی ایران، سوریه و جهان اسلام ضربه خواهد زد.
جمهوری اسلامی ایران در ارتباط با تحولات مهمی چون بحران سوریه، صرفا منافع سیاسی و اقتصادی خود را مبنای کار قرار نمیدهد. ایران در ارتباط با این نوع مسائل، منافع راهبردی جهان اسلام و کشورهای اسلامی در برابر غرب را اساس قرارداده و در برابر آنها، یک چشم به منافع خود و چشم دیگر به منافع همسایگان دارد. به همین خاطر است که هرگز با موجودیت رژیم صهیونیستی کنار نیامده و نخواهد آمد و به درخواستهای مکرر آمریکا برای مذاکره، جواب منفی میدهد.
محتوای توافق پوتین- اردوغان
بر اساس متن منتشر شده توافق سوچی،
رؤسای جمهور ترکیه و روسیه هر چند از حفظ تمامیت ارضی سوریه سخن گفتهاند، ولی در این توافق بلافاصله اشاره شد که مسکو با حضور ارتش ترکیه تا عمق ۳۲ کیلومتری خاک سوریه موافقت میکند.
به گزارش فارس، بر اساس بند دیگر این توافق، پلیس نظامی روسیه، خروج شبه نظامیان کرد و سلاحهای آنها از منطقه مورد نظر را تسهیل خواهد کرد.
به نوشته روزنامه «ینی شفق» ترکیه، طبق قرارداد میان آنکارا و مسکو، شبهنظامیان کُرد «ی پ گ» طی 150 ساعت، باید 30 کیلومتر از مرزهای جنوبی ترکیه عقبنشینی کنند.
ذوق زدگی آنکارا
«مولود چاووشاوغلو» وزیر خارجه ترکیه، دیروز مدعی شد دو قدرت بزرگ جهان یعنی روسیه و آمریکا، پذیرفتهاند که عملیات نظامی آنکارا در شمال سوریه از مشروعیت قانونی برخوردار است.
چاووشاوغلو از توافق سوچی به عنوان یک «موفقیت تاریخی و سیاسی» یاد کرد و گفت: «اقدامات ترکیه، مانع برنامههای ی.پ.گ برای تشکیل یک دولت تروریستی در شمال سوریه شد».
وی با نشان دادن نقشهای از محدوده «منطقه امن» در شمال سوریه، به بیان جزئیاتی از توافق با روسیه درخصوص پایان دادن به درگیریها در شرق رودخانه فرات پرداخت و به خبرگزاری آناتولی گفت: «تروریستهای ی.پ.گ باید به میزان ۳۰ کیلومتر از مرزهای جنوبی ترکیه عقبنشینی کنند و این عقبنشینی شامل شهر «قامشلی» هم میشود.»
وزیر خارجه ترکیه با اشاره به محدودهای که بعد از توافق با آمریکا و روسیه برای عقبنشینی شبهنظامیان کُرد و تشکیل منطقه امن تعیین شده، گفت که نظامیان ترکیه هر عنصر مسلحی را که در این منطقه حاضر شود، از پای درمیآورند.
چاووشاوغلو همچنین گفت که پوتین در سوچی، به اردوغان اطمینان داد که اولتیماتومی به ی.پ.گ برای عقبنشینی از شمال سوریه میدهد و اگر آنها تبعیت نکردند، آنکارا میتواند آنچه را که لازم است انجام دهد.
آنکارا به بهانه پاکسازی شمال شرق سوریه از یگانهای مدافع خلق و ایجاد منطقه امنی به عمق ۳۰ کیلومتر در خاک سوریه، عملیات نظامی موسوم به «چشمه صلح» را از 17 مهر آغاز، ولی دیروز اعلام کرده که به خاطر توافق با روسیه، این عملیات را متوقف کرده است.