پرسش:
از منظر اسلام چرا ارث مرد دوبرابر ارث زن می‌باشد، آیا این تقسیم عادلانه است؟
پاسخ:
با اینکه ظاهرا ارث مرد دوبرابر زن است اما بادقت بیشتر روشن می‌شود که از یک نظر ارث زنان دوبرابر مردان می‌باشد! و این بخاطر حمایتی است که اسلام از حقوق زن کرده است.
توضیح اینکه اسلام وظایفی برعهده مردان گذارده که با توجه به آن نیمی از درآمد مردان عملا خرج زنان می‌شود، درحالی که برعهده زنان چیزی گذارده نشده است، مرد باید هزینه زندگی همسر خود را طبق نیازمندی او، از مسکن و پوشاک و خوراک و سایر لوازم بپردازد، و هزینه زندگی فرزندان خردسال نیز برعهده اوست، درحالی‌که زنان از هرگونه پرداخت هزینه‌ای حتی برای خودشان معاف هستند، بنابراین یک زن می‌تواند تمام سهم‌ارث خود را پس‌انداز کند، درحالی‌که مرد ناچار است آن را برای خود و همسر و فرزندان خرج کند و نتیجه آن عملا چنین می‌شود که نیمی از درآمدمرد برای زن خرج می‌شود، و نیمی برای خودش، درحالی‌که سهم زن همچنان به حال خود باقی می‌ماند. در روایتی امام صادق(ع) می‌فرماید: پرداخت مهریه از سوی مرد به زن، جبران نقصان ارث زن است. (علل‌الشرایع، ج2، ص 57)
برای توضیح بیشتر به این مثال توجه کنید؛ فرض کنید مجموع ثروت‌های موجود در دنیا معادل 30 میلیارد تومان باشد که ازطریق ارث تدریجا درمیان زنان و مردان جهان (دختران و پسران) تقسیم می‌گردد، اکنون مجموع درآمد مردان را با مجموع درآمد زنان جهان از راه ارث حساب کنیم، می‌بینیم از این مبلغ 20 میلیارد سهم مردان، و 10 میلیارد سهم زنان است، اما مطابق معمول، زنان اردواج می‌کنند و هزینه‌ زندگی آنها بر دوش مردان خواهد بود و به همین دلیل زنان می‌توانند 10 میلیارد خود را پس‌انداز کنند، و در بیست میلیارد سهم مردان، عملا شریک خواهند بود، زیرا درمورد آنها و فرزندان نیز مصرف می‌شود.
بنابراین درواقع نیمی از سهم مردان که 10 میلیارد می‌شود صرف زنان خواهد شد، و با اضافه کردن این مبلغ به 10 میلیارد که پس‌انداز کرده بودند، مجموعا صاحب اختیار 20 میلیارد - دوسوم مجموع پول دنیا - خواهند بود، در حالی‌که مردان بیش از 10 میلیارد عملا برای خود مصرف نمی‌کنند.
نتیجه اینکه سهم واقعی زنان، از نظر مصرف و بهره‌برداری دوبرابر سهم واقعی مردان است، و این تفاوت بخاطر آن است که معمولا قدرت آنها برای تولید ثروت کمتر است و این یک نوع حمایت منطقی و عادلانه است که اسلام از زنان به عمل آورده و سهم حقیقی آنها را بیشتر قرار داده اگرچه در ظاهر سهم آنها نصف است.
اتفاقا با مراجعه به آثار اسلامی به این نکته پی می‌بریم که سوال بالا از همان آغاز اسلام در اذهان مردم بوده و گاه بیگاه از پیشوایان اسلام در این زمینه پرسش‌هایی می‌کردند، و پاسخ‌هایی که از طرف پیشوایان بزرگ اهل‌بیت(ع) به این سوال داده شده غالبا به یک مضمون است و آن اینکه «خداوند مخارج زندگی و پرداخت مهر را برعهده مردان گذارده است به همین جهت سهم آنها را بیشتر قرار داده.» همچنین مسئولیت سنگینی برعهده مرد گذاشته شده که زن از آن معاف است مانند: جهاد در راه خدا و پرداخت دیه و ...
در کتاب «معانی‌الاخبار» از امام علی‌بن موسی‌الرضا(ع) نقل شده که در پاسخ این سوال فرمود: «... اینکه سهم زنان نصف سهم مردان از میراث است به خاطر آن است که زن هنگامی که ازدواج می‌کند چیزی می‌گیرد و مرد ناچار است چیزی بدهد، به علاوه هزینه زندگی زنان بر دوش مردان است، درحالی‌که زن دربرابر هزینه زندگی مرد و خودش مسئولیتی ندارد.»