سرویس ادب و هنر-

در یادداشت رهبر معظم انقلاب که در پی نشست با جمعی از کارگردان‌ها، نویسندگان و بازیگران سریال‌های تلویزیونی در تاریخ 24 آبان امسال رونمایی شد، بر جایگاه فیلم و سریال در عرصه جنگ فرهنگی تأکید شده است. به همین دلیل هم در این مجموعه مصاحبه، سراغ سه نفر از فعالان سینما و تلویزیون رفتیم و نظر آن‌ها را درباره الزامات حضور هنرمندان به ویژه در حوزه تولید آثار تلویزیونی جویا شدیم.
لحظه‌ای نباید سلاح هنر را
 زمین گذاشت
در صورت اتکا به روحیه انقلابی و جهادی و با نگاه به ظرفیت فرهنگی داخلی، قطعا نیروهای هنرمند انقلاب در جنگ نرم علیه دین اسلام، نظام جمهوری اسلامی و ملت بزرگ ایران، پیروز و سرافراز خواهند شد.
محمد خزاعی تهیه‌کننده سینما و تلویزیون با بیان مطلب بالا، افزود: همان روزی که رهبر معظم انقلاب از بروز و رخداد شبیخون فرهنگی سخن گفتند، در واقع موضوع وقوع جنگ نرم را هدف اشاره و هشدار حکیمانه قرار دادند. دشمن در جنگ سخت شکست جدی خورده بود، اقتدار سیاسی و نظامی ایران رو به پیشرفت و به سمت به بالندگی بود و طبیعی بود که دشمن، راه دیگری را به صورت جدی و موثر برای درهم شکستن اقتدار و شکوه ملت ایران پی بگیرد.
تهیه‌کننده فیلم «قلاده‌های طلا» ادامه داد: حضور در میدان جنگ نرم قطعا الزاماتی دارد. یک سرباز و افسر جنگ نرم باید موقعیت خود و دشمن را به درستی و دقیق بداند و برای دفاع از خود و ضربه زدن به دشمن، شیوه‌های موثری را طراحی نماید. یادمان باشد که اگر در جنگ سخت دشمن مشخص است و آتش جنگ پیداست، در جنگ نرم همه سناریوها و عملیات‌ها پنهان و با شیب ملایم و با ظاهری دلپذیر مجال اجرا می‌یابد. این یعنی دشواری شمشیر زدن در این میدان، نسبت به میدان جنگ سخت. برای حضور در میدان جنگ نرم، پس هم باید بصیرت لازم را داشت تا سره از ناسره و درست از غلط و حق از باطل تمایز یابد و هم این تمایز به سبکی هنرمندانه به مخاطب در معرض فریب القاء شود و هم اینکه مشی فرهنگی دشمن در سایه رصد همیشگی باشد چرا که بر خلاف جنگ سخت، در جنگ نرم، دشمن جبهه‌های وسیعتری در اختیار دارد و به دلیل اصرار بر نفسانیت و لذت‌خواهی انسانی، احتمال نفوذ و  اعمال ضربه او بیشتر است.
دبیر جشنواره فیلم مقاومت همچنین گفت: سخنان اخیر رهبر معظم انقلاب خطاب به هنرمندان  و عوامل سازنده سریال‌های تلویزیونی اولا دلگرم‌کننده است. دوم، نشان از اهمیت مسئله فرهنگ و رسانه دارد. و سوم؛ اتمام حجتی است با هنرمندان که با جدیت و دغدغه مندی بیشتری به مقوله جنگ نرم بپردازند و چون دیده‌بانی بصیر و هشیار لحظه‌ای سلاح هنر را به زمین نگذارند.
خزاعی افزود: همان‌طور که رهبری انقلاب تاکید فرمودند: «هنرمندان و اهالی فکر و نظر در جنگ نرم حکم نیروهای مسلح را دارند.» یک نیروی مسلح باید قدر سلاحش را بداند و دشمن را همواره در حال دسیسه و توطئه و یورش تصور سازد تا دچار غفلت و  کمین و مرعوبیت نشود.
توجه به پشتوانه پژوهشی
 در آثار تلویزیونی
روح‌الله سهرابی، کارگردان سینما و تلویزیون در گفت‌وگو با خبرنگار کیهان، درباره یادداشت رهبر انقلاب خطاب به هنرمندان گفت: آنچه رهبر انقلاب در این یادداشت مرقوم فرموده‌اند، قبلا نیز به شکل‌های گوناگون از سوی ایشان مورد تأکید قرار گرفته و به عنوان یک مانیفست و خط فکری مطرح شده بود. اما اینکه چرا در عمل به این شاخص‌ها کوتاهی می‌شود یک مسئله ثانوی است. نکته مهم این است که بیشترین آسیب‌ها در حوزه فرهنگ و به ویژه در فضای جنگ فرهنگی به دلیل رویکردهای مدیریتی زودبازده است.
وی افزود: به نظر من اولین قدم، پژوهش‌محور و اصالت محور کردن موضوعات است. یعنی نباید به سمت موضوعات تخیلی و دور از واقعیت رفت، اعم از سریال و برنامه‌های ترکیبی و اجتماعی و هر آن چیزی که به مخاطب عرضه می‌شود. یعنی همه برنامه‌ها قبل از هر چیزی باید پشتوانه و عقبه پژوهشی درست و درمان داشته باشند.
این فیلمساز ادامه داد: یکی از نقدی که به محتوای آثار دارند، تلخ و غمگین بودن زبان آثار نمایشی است. به نظر من این مسئله هم از آن ناشی می‌شود که تولید آثار، مبتنی بر تحقیق و پژوهش نبوده است. چون اگر این گونه بود، می‌فهمیدیم که اولویت مخاطب امروز ما غمگین و احساساتی شدن نیست. هر چند که این گونه موضوعات هم جای خود را دارند و برای ایجاد درام نیاز است. اما اینکه در برخی آثار روح و روان مخاطب به هم بریزد، قابل قبول نیست، کما اینکه امسال چند نمونه از این سریال‌ها و تأثیر منفی آن‌ها بر مخاطب را دیدیم.
مخاطب اصلی؛ مدیران سیما
سعید مستغاثی، منتقد و مستندساز نیز به خبرنگار کیهان گفت: سال‌هاست که حضرت آقا در فرمایشاتشان بر این نکات تأکید کرده بودند؛ نکاتی چون تکیه بر گنجینه فرهنگی و هویت ایرانی، به تصویر کشیدن بزنگاه‌های تاریخی و ... اما کمتر به آن‌ها عمل شده است. به طوری که می‌بینیم به جز استثناهای بسیار نادری، اغلب سریال‌ها با موضوعات خنثی، بی‌خاصیت و بارها تکرار شده ساخته می‌شوند.
وی تصریح کرد: یکی از محورهایی که رهبر انقلاب بارها به آن اشاره کرده‌اند و در این یادداشت هم بر آن تأکید شده، سبک زندگی است که مهم‌ترین مسئله‌اش خانواده است. اما در کمتر سریالی به این مسئله توجه می‌شود. یعنی در غالب سریال‌ها شاهد خانواده‌هایی ویران و بحران‌زده هستیم و به ندرت سریالی با نمایش خانواده تراز دیده می‌شود.
کارگردان مجموعه «راز آرماگدون» ادامه داد: این فرمایشات بیش از همه به مسئولان سیما، مدیران شبکه‌ها و مدیران گروه فیلم و سریال آنها برمی‌گردد که کارنامه خوبی ندارند و این فرمایشات نوعی ارزیابی از عملکرد آن‌ها هم هست. باعث تاسف است که فیلمسازی مثل کارگردان «مختارنامه» تا 10 سال باید منتظر بماند تا شرایط تولید سریال بعدی او فراهم شود، این درحالی است که سریالی مثل «سلمان فارسی» خیلی قبل‌تر این باید ساخته می‌شد. اول باید مدیران را هدف سوال قرار داد که در این مدت چه کردید و چرا این سریال و امثال آن ساخته نشد؟
مستغاثی بیان کرد: این درحالی است که در آن سو- در آمریکا- هنوز یک سال از یک واقعه نگذشته درباره آن فیلم می‌سازند، یا درباره مسائل علمی یا یک مسئله ورزشی، به طور دائم آثاری ساخته می‌شود و به نمایش درمی‌آید. اما در ایران، سریال‌هایی درباره موضوعات مشابه کجا هستند؟ به جای چنین موضوعاتی، بیشتر سریال‌هایی بی‌سر و ته با نگاه بدبینانه ساخته می‌شود. گاهی می‌بینیم که بخش زیادی از زمان یک سریال به فروپاشی و سیاهی اختصاص دارد و در قسمت آخر همه چیز ختم به خیر می‌شود! طرفه آنکه در برخی از سریال‌ها آدم‌های منفی جذاب‌تر به تصویر کشیده می‌شوند، مثل سریالی که اخیرا در سه فصل ساخته شد و در آن یک ساواکی، آدمی پرجاذبه و لوطی‌مسلک نمایش داده شد! اولین انتظار از مدیران سیما این است که اگر قرار باشد به فرمایشات رهبری عمل کنند، از این پس دیگر شاهد چنین سریال‌هایی نباشیم.