به مناسبت دومین سالگرد درگذشت حاج حسن شایانفر
از دل نمی‌روی اگر از دیده رفته‌ای
دومین سالگرد از دست دادن بزرگمردی است که به جای حرف زدن عمل می‌کرد، مرحوم حاج حسن شایانفر همواره خود را بدهکار انقلاب می‌دید و رسواگر و افشاکننده چهره پنهان‌شده نفوذی‌هایی بود که در نهادهای مهم فرهنگی و سیاسی لانه کرده و قصد داشتند قطار انقلاب را از مسیر و ریل اصلی خود خارج کنند.
سرویس سیاسی -
بی‌شک سخن گفتن درباره استاد حسن شایانفر فرصت و مجالی بیش از اینها می‌طلبد تا مجاهدت‌های خاموش او که همیشه در گمنامی انجام می‌شد را روایت سازد ولی کافی است مجموعه «نیمه پنهان» را ورقی بزنیم تا مشخص شود که او در این دنیای پر از بهانه‌تراشی‌ها برای از زیر بار مسئولیت فرار کردن، چه کرده بود.
بسیاری از شخصیت‌ها و جریان‌های سیاسی همیشه یک نیمه رو دارند و یک نیمه پنهان، آنچه در روزنامه‌ها و گفت‌و‌گوهای رسمی این شخصیت‌ها مطرح می‌شود موید نیمه آشکار آنان است ولی جز اندکی که به اسناد و درون رویدادها مراجعه می‌کنند، سایرین به «نیمه پنهان» دسترسی ندارند.
استاد «حاج حسن شایانفر» یکی از تلاشگران عرصه روشنگری بود که عمری را صرف آشکار‌سازی نیمه مخفی و نادیده شده شخصیت‌ها و جریان‌هایی نمود که در دوره فعالیت خود از هیچ‌گونه خیانت و جنایتی علیه خط اصیل اسلام و انقلاب و مردم خودداری نکردند.
«رجال عصر پهلوی» و فعالان حوزه فرهنگ و هنر در این دوره گروهی از شخصیت‌هایی بودند که پس از پیروزی انقلاب اسلامی از نبود اطلاعات در جامعه استفاده و دست به بازسازی خود زدند.
مرحوم شایانفر نمایه فعال و پویای جریانات و شخصیت‌های ضدانقلاب بودند، نام هر جریان و یا شخصیتی در پیش ایشان مطرح می‌شد اطلاعات کاملی درباره آن ارائه می‌کردند که دوستان از حجم گسترده اطلاعات و آگاهی ایشان متعجب می‌شدند، این گستره عظیم آگاهی درباره جریانات ضدانقلاب چگونه به دست آمده بود؟
توشه و توانی که پس از یک عمر فعالیت به دست آمد
قاسم تبریزی پژوهشگر تاریخ معاصر و از آشنایان آن مرحوم در گفت‌و‌گو با کیهان می‌گوید: «با پیروزی انقلاب اسلامی یکی از دغدغه‌ها مسئله مطبوعات و پخش مطبوعات بود که در حقیقت مرکز مطبوعات در اختیار جریان ضدانقلاب اعم از چپ و شاهنشاهی بود، ما در فکر راه‌اندازی یک مرکز پخش مطبوعاتی در تهران بودیم، در آن برهه 13 عنوان نشریه مذهبی منتشر می‌شد ولی در مقابل 400 نشریه ضدمذهبی و ضدانقلابی در حال انتشار بود، در آن برهه گفته شد که بایستی این فضا را از چنگ ضدانقلاب بیرون بیاوریم که حاج حسن شایانفر برای این کار اعلام آمادگی کرد.»
وی ادامه می‌دهد: «مرحوم شایانفر برای این کار به نمایندگی اصناف تهران که انجمن اسلامی درست کرده بودند وارد این عرصه گردید و با چند دسته از جمله مدیران مجلات و مطبوعات شاهنشاهی، چپ، ضد اسلامی و معارض با ارزش‌های دینی و انقلابی و با نویسندگان این نشریات آشنا شد، حاج حسن با تیزبینی و تیزهوشی و هنری که داشت فهمید گردانندگان این نشریات چه کسانی هستند، گاهی هفت عنوان نشریه توسط دو نفر با عناوین مختلف با مواضع ضددینی منتشر می‌شد. مسئله دیگر خود تشکیلات پخش مطبوعات بود که برای یک عده سودآور و مرکز قدرت بود. پس از نزدیک یک سال و نیم فعالیت حاج حسن توانست به این نشریات احاطه پیدا کند و از آن جهت که وقت ایشان در این حوزه بیش از اندازه تلف می‌شد وارد بخش اسناد سپاه پاسداران انقلاب اسلامی شده و در این برهه با گروه‌ها، جریان‌ها، شخصیت‌ها و نوع ترفندهای آنها آشنا شدند، آقای شایانفر در این دوره با پرونده بسیاری از شخصیت‌ها و گروه‌ها در تماس بوده و مطالعات خاصی داشتند، در این مطالعات ایشان با ارتباطات، سوابق این افراد و گروه‌ها از جمله ارتباط آنان با ساواک و... در برهه 1340 تا پیروزی انقلاب اسلامی آشنا شدند و بعد از یک برهه فعالیت علمی و عملی این بخش را به ۲ برادر دیگر سپرد و به دفتر سیاسی سپاه منتقل گردیدند.»
دفتر سیاسی در این برهه علاوه بر بررسی اوضاع امنیتی در سراسر کشور پیرامون احزاب ضداسلام و ضدانقلاب مرتبط با شرق و غرب مطالعه می‌کرد، مرحوم حاج حسن شایانفر در این دفتر از نظر علمی و عملی موثر واقع شد و رشد و بالندگی خود را در این دفتر نشان داد، اخبار محرمانه، سری و فوق سری گروه‌ها و احزاب معاند از نقاط مختلف به دفتر سیاسی درباره گروه‌ها و احزاب مختلف چپ، راست و ناسیونالیست و وابسته به ابرقدرت‌ها می‌آمد و به دست ایشان می‌رسید و به این ترتیب مرحوم شایانفر از لحاظ علمی و تجربی دوره‌ای عالی را سپری کرد.
با ورود «حسین شریعتمداری» به کیهان حاج حسن شایانفر به همراه وی به این موسسه آمد، «شایانفر» به لحاظ شناخت گروه‌ها، توشه و توانی که در این دوره ذخیره کرده بود را به کیهان آورد، در این دوره وی از لحاظ انتشار مطالب دست بازتری پیدا و دفتر پژوهش‌های کیهان را تاسیس کرد، مجموع فعالیت‌های وی به صورت بیش از 70 جلد کتاب «نیمه پنهان» و علاوه بر آن مقالات فراوان منتشر شده است.
بررسی تحلیلی تاریخ معاصر ایران هم از مسائل مورد توجه مجموعه نیمه پنهان بود. این کتاب‌ها موضوعاتی همچون جریانات روشنفکری و اصلاح‌طلب، رجال دوره پهلوی، سازمان منافقین، بهاییت، حزب خلق مسلمان، سازمان مجاهدین انقلاب اسلامی، حزب کارگزاران و... را مورد نقد و بررسی قرار می‌دهد و البته در این مسیر از گزند و طعنه مخالفین و معاندین هم در امان نمانده است.
در نیمه پنهان بخوانید؛ از رجال عصر پهلوی تا روزنامه‌نگاران جاسوس
در مجموعه کتاب‌های «نیمه پنهان» به زندگی و عملکرد رجال دوره پهلوی، اهالی مطبوعات این دوره و شخصیت‌های سیاسی و فرهنگی از جمله محمد مصدق، سیدضیاءالدین طباطبایی، حسین علا، علی امینی، اسدالله علم، امیرعباس هویدا، محمد درخشش، غلامحسین ساعدی، احمد شاملو، داریوش شایگان، احسان یارشاطر، اسماعیل پوروالی، ابراهیم پورداوود، صدرالدین الهی، هوشنگ وزیری، محمد دیهیم، هوشنگ امیراحمدی، مهدی خانبابا تهران، علی دشتی، هدایت‌الله متین دفتری، چنگیز پهلوان، محمد ارسی و... پرداخته شده است.
ذیل عنوان «روزنامه‌نگاران جاسوس» نیز در جلد 18 مجموعه «نیمه پنهان» به عملکرد «جواد علامیردولو»، «مجید دوامی»، «امیر شاژورزندنیا» و «احمد احرار» پرداخته شده است.
چند جلد مجموعه «نیمه پنهان» نیز به بررسی «سایه روشن بهاییت» پرداخته و با زبان شیرین داستان و رمان این فرقه دست‌ساز استعمار را معرفی می‌کند.
گفتنی است مجموعه «نیمه پنهان» به عملکرد برخی شخصیت‌ها و سازمان‌های پس از پیروزی انقلاب اسلامی نیز پرداخته است، از جمله در جلد 16 این مجموعه با عنوان «چریک‌های پشیمان» به بازخوانی گفتمان سازمان مجاهدین انقلاب اسلامی در دو دهه اخیر پرداخته شده است.
در جلد هفدهم این مجموعه نیز با عنوان مطبوعات و انقلاب به عملکرد نشریاتی چون هفته‌نامه‌های تهران مصور، امید ایران و فردوسی پرداخته شده است.
در یک کلام بزرگ‌ترین میراث حاج حسن شایانفر را می‌توان در مدیریت و نظارت مجموعه کتاب‌های «نیمه پنهان» دانست؛ مجموعه کتاب‌هایی که از سوی دفتر پژوهش‌های موسسه کیهان به چاپ رسیده است و به جریان‌شناسی سیاسی و نقد ایدئولوژیک گروه‌های سیاسی معاصر و خاستگاه‌های فکری‌شان می‌پردازد. مطالعه این مجموعه گرانسنگ را به مخاطبان عزیز توصیه می‌کنیم.