بررسی کارنامه مبارزاتی آیت‌الله جنتی از لابه‌لای اسناد ساواک:
دبیــرِ دوران دیــده
اشاره:
آیت‌الله احمد جنتی را معمولا با نهاد شورای نگهبان و اظهار نظرهای صریح و انقلابی‌اش می‌شناسند. ویژگی‌هایی که باعث می‌شود در چهارمین دهه از حیات سیاسی‌اش در جمهوری اسلامی ایران همچنان خاری در چشم دشمنان و قانون‌شکنان باشد. دبیر دوران دیده شورای نگهبان آنقدر در صیانت از قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران موفق بوده که همیشه آماج تهمت‌ها و حملات ناجوانمردانه‌اشخاص و گروه‌های قدرت‌طلب و انحصارگرا واقع شده است. این هجوم کینه‌توزانه اگر چه به شخص او اما در واقع برای تخریب شورای نگهبان و جایگاه صیانت از قانون اساسی انجام می‌شود. آیت‌الله جنتی اما در تمام این سال‌ها همه تهمت‌ها را به جان خریده و پا پس نکشیده است. وقتی رسانه‌های بیگانه موج سنگین تبلیغاتی برای رأی ندادن به او در انتخابات دوره پنجم مجلس خبرگان را به راه‌انداختند؛ آیت‌الله با همان جثه نحیف و محاسن سفید برای اولین بار در تبلیغات تلویزیونی نامزدهای خبرگان حاضر شد اما نه برای تبلیغ خود که صرفا به شایعات و شبهاتی که پیرامونش مطرح می‌شد، پاسخ داد. از اتومبیل شخصی‌اش که یک پراید بود گفت تا لطیفه‌هایی که برایش می‌سازند. شاید همین مواجهه صمیمی و رو در رو با مخاطبان بود که باعث شد تیر دشمنان کینه‌توز به سنگ بخورد و علی‌رغم تبلیغات وسیع و پر دامنه‌شان مجددا با رأی مردم به مجلس خبرگان رهبری راه پیدا کند. آیت‌الله جنتی با رأی نمایندگان خبرگان به ریاست این مجلس هم رسید تا مشخص شود سم‌پاشی‌ها و شایعه‌پراکنی‌های بیگانگان اگرچه باعث زحمت است اما تأثیری در روند تصمیم‌گیری مردم و نمایندگان‌شان ندارد. همه آنچه گفته شد تنها قسمت کوچکی از شرح احوال ایشان پس از انقلاب اسلامی ایران است اما ما می‌خواهیم از رهگذر اسناد ساواک به سوابق مبارزاتی و قبل از انقلاب آیت‌الله جنتی بپردازیم؛ قسمتی از حیات پر برکت ایشان که شاید کمتر مورد مطالعه قرار گرفته است. به همین منظور از امروز قسمتی از کتاب «آیت‌الله احمد جنتی» جلد شصت و یکم از مجموعه کتاب‌های «یاران امام به روایت اسناد ساواک» در این ستون منتشر می‌شود. کتابی که در بهار 1397 اولین چاپ آن توسط مرکز بررسی اسناد تاریخی وزارت اطلاعات وارد بازار نشر شد و اکنون گوشه‌ای از آن در مقابل دیدگان مخاطبان صفحه پاورقی کیهان قرار می‌گیرد.
تولد و دوران كودكي
آيت‌‌الله احمد جنّتي در سوم اسفند 1305 ﻫ ش برابر با بیستم شعبان 1345 ﻫ ق در خانواده‌ای مذهبی در روستاي لادان از بلوك ماربين، واقع در سه كيلومتري غرب شهرستان اصفهان، چشم به جهان گشود. جد پدری ایشان به نام «احمد» علاوه بر تحصیل علوم اسلامی به برپایی نماز جماعت و تبلیغ دین و تدریس علوم اسلامی اهتمام ویژه‌ای داشت.
پدرش مرحوم «ملا هاشم» از روحانيون وارسته و بزرگي بود كه با وجود شرایط سخت زندگی از شنبه تا چهارشنبه به تدريس علوم حوزوي در اصفهان مي‌پرداخت و روزهاي پاياني هفته را در محل زندگی‌اش، لادان به سر مي‌برد. مرحوم ملا هاشم از محضر عالمان بزرگي همچون «حاج آقا رحيم ارباب»، «حاج سيدعلي نجف‌‌آبادي»، «محمد حسن عالم نجف‌آبادی» و «سیدمحمدرضا خراسانی» بهره برده بود. مادر آيت‌‌الله احمد جنّتي نیز علاوه بر خانه‌داري و آموزش قرآن، برخي از جلسات مذهبي زنانه را نيز اداره مي‌كرد:
«مرحوم مادرم نیز تنها سواد قرآنى داشت و با خواندن و نوشتن کمى آشنا بود و به اصول و آداب دین بسیار مقیّد بود و با صبر و قناعت و آبرومندى زندگى را مى‌گذراند.»
تحصيلات حوزوی و اساتید
آيت‌‌الله جنّتي آموزش علوم دینی را از خانواده‌اش آغاز کرد و در سنین هشت یا نه سالگی به «مکتب‌خانه سید حسن» در محله‌ی کوهانستان، و سپس برای تکمیل تحصیلات به «مدرسه‌ی جد بزرگ» در اصفهان رفت. ایشان این دوره را در مصاحبه‌ای اینگونه بیان کرده است:
«پدرم با همان لباس مبدّل، به مدرسه جدّه بزرگ در اصفهان، براى تحصیل و تدریس مى‌رفت و من هم همراه ایشان، این فاصله را که حدود یک فرسخ بود، پیاده مى رفتم. یادم هست که [هر هفته] شنبه مى‌رفتیم و عصر چهارشنبه برمى‌گشتیم»
علاوه بر پدر، از دیگر اساتید ایشان در این دوره باید حضرات حجج اسلام «سيد ابوالقاسم هرندي» ، «سید محمد هاشمی» ، «میرزا محمود معین» ، «حیدرعلی صلواتی»، «روح‌الله امامی» و «سید محمدباقر سدهی» را نام برد. ایشان معاني و بيان را نزد «آیت‌الله سيد محمدباقر ابطحي» و «آیت‌الله شيخ احمد فياض» فرا گرفت و معالم را نیز نزد «حاج شيخ علي مشكاتي» آموخت.
دوران نوجواني آیت‌الله جنتی با اختناق رضاخاني همراه بود. پوشيدن لباس روحاني براي بسياري از طلاب ممنوع شده بود و آنها مي‌بايست براي پوشيدن آن مجوّز دريافت می‌كردند. آيت‌‌الله جنّتي آن ایام را اینگونه توصیف کرده است:
«در زمان کشف حجاب پدرم که در لباس روحانیت بود به عنوان اینکه روحانیت باید برای لباس روحانیت جواز داشته باشد او را تعقیب می‌کردند و ایشان هم نمی‌توانست با این لباس بیرون بیاید. بعد که وضع بهتر شد با لباس مبدل به مدرسه جده بزرگ اصفهان برای تحصیل و تدریس می‌رفت و من هم همراه ایشان این فاصله را که حدود یک فرسخ بود پیاده می‌رفتم.»
مشاهدات و تجربیات آیت‌الله جنتی در این مقطع حساس چنان تأثیری در شخصیت و منش ایشان برجای گذاشت که وی را به سمت فعالیت‌های انقلابی سوق داد. ایشان در مصاحبه‌ای به این موضوع اشاره کرده است:
«عواملى که شخصیت سیاسى ـ اجتماعى مرا شکل داد، مسائلى نظیر تنفّر از ظلم و بى‌عدالتى، تبعیض، اختلاف طبقاتى و زورگویى بود که از کودکى در وجودم ریشه داشت. انزجار از دستگاه حاکم، به دلیل مخالفت با مظاهر دینى، اشاعه فساد و ظلم به اقشار محروم و ضعیف جامعه، محیط زندگى از خانواده گرفته تا معاشران مسلمان و دوستان و حرکت‌هاى انقلابى، مانند نهضت فداییان اسلام و در نهایت حضرت امام که همه جامعه را هدایت کرد و روحیه‌هاى آماده را بسیج کرد و همه استعدادهاى بالقوّه را فعلیّت بخشید.»