گفتوگو با «مریم اردبیلی»، مادر 5 فرزند، پزشک و دکترای آیندهپژوهی
همسرداری و فرزندآوری منافاتی با حضور موفق زنان در اجتماع ندارد
«مریم اردبیلی» مادر پنج فرزند، پزشک، دکترای رشته آیندهپژوهی و کارشناس مسائل زنان و خانواده است. این زن و مادر موفق که توانسته است در کنار پرورش پنج فرزند و رسیدگی به آنها، در عرصههای اجتماعی نیز با موفقیت حضور یابد، تبدیل به یکی از مصادیق عینی منافات نداشتن عمل به وظایف مادری و همسری و حضور موثر و مفید در اجتماع شده است، آن هم در روزهایی که بسیاری از زنان به بهانه ورود به اجتماع از زیر بار همسری و مادری شانه خالی میکنند و برخی هم با تصوری غلط زنانی که با جدیت و عشق به نقش خود در خانه در قبال همسر و فرزندان عمل میکنند را زنانی دور از اجتماع میدانند. خانم دکتر اردبیلی گفتوگویی با خبرگزاری فارس داشته است که به آن میپردازیم.
مادر شدن و فرزندپروری سخت است اما...
دکتر اردبیلی در توضیح موفقیت همزمان در کار مادر بودن در کنار موفقیت اجتماعی خویش، گفت: عقیده داشتم مسیر زندگی باید به طور طبیعی جریان داشته باشد و برای اینکه کاری را پیش ببرم نباید کار دیگری را رها کنم، این حالت طبیعی برای من خوشایندتر است و به همین ترتیب تحمل حالت غیرطبیعی مشقتبار است. فرزندآوری یک امر طبیعی و بخشی از زندگی است، اینکه زندگی من اکنون برای برخی فوقالعاده جلوه میکند به این دلیل است که بسیاری از افراد مسیر طبیعی زندگی را کنار گذاشته و به امور در کنار هم توجه نکردهاند.
وی معتقد است که فرزنددار شدن و بزرگ کردن فرزند حتماً سخت است، مشکلات نگهداری فرزند و شب بیداری برای هر کودکی وجود دارد و مادری به طور کلی کار آسانی نیست، اما مشکلی که اکنون وجود دارد این است که علاوه بر این سختی مادر بودن، هم مادری سخت گرفته میشود و هم سختتر از آنچه هست، دیده میشود، این نگاه نادرست باعث شده است که بسیاری از زنان کشور بزرگ کردن دو فرزند و گاهی حتی یک فرزند را کاری مالایطاق بدانند.
ظلمی که به تک فرزندان میشود
به گفته این پژوهشگر مسائل زنان و خانواده، خانوادههای کنونی بسیار بیشتر از قدیمیها تربیت فرزند را سخت میگیرند و تمرکزی که روی یک فرزند در یک خانواده وجود دارد بزرگترین ظلمی است که از نظر تربیتی بر او روا داشته میشود. در گذشته کودکان با هم بزرگ میشدند و این شیرینترین و سالمترین مرحله رشد آنها بود اما اکنون کودکان با بزرگان فامیل بزرگ میشوند و حس شیرین کودکی کردن با کودکان همسن و سال را تجربه نمیکنند. تمرکزی که خانوادههای کنونی بر روی نابغهپروری فرزندان دارند سلامت روح آنها را به مخاطره میاندازد.
اردبیلی با بیان اینکه برخی مادران جوان از دندان درآوردن و یا واکسن زدن کودک خردسال خود تجربهای تلخ در ذهن دارند و آن قدر برای آنها سخت و غیرطبیعی است که تمایلی به تجربه دوباره آن ندارند، گفت: به نظر میآید این دید ناشی از سخت گرفتن بیش از حد بزرگ کردن یک کودک است و ریشه این سخت دیدن و سخت گرفتن فرهنگی است که میتواند با کار رسانهای و حضور در کارگاههای مشاوره اصلاح شود، آموزشهایی که میتواند در دوران تحصیل دانشآموزان برای آنها تدریس شود. البته من شخصاً فرزندپروری را در خانه و کنار مادرم با مشاهده بزرگ کردن خواهر و برادرهایم دیدم و تمرین کردم.
وی ادامه داد: اگر انتخاب همسر با دید انتخاب پدر یا مادر آینده فرزندان باشد باعث میشود جوانان از انتخاب فانتزی و نگاه انتزاعی دور شوند و عاقلانهتر انتخاب کنند.
رشد اجتماعی زن در کنار مادر بودن
اردبیلی در پاسخ به این پرسش که آیا تربیت فرزند در کنار درس خواندن و کار کردن برای وی سخت نبوده است، گفت: مهم این است که اولویت خود را چه بگذارید، اولویت من همیشه فرزندانم بودند، نه اینکه همه کارهایم را تعطیل کنم تا به فرزندانم برسم. به نظر من اگر مادری توان خاصی در خود ببیند و بتواند برای شکوفایی آن توان و کمک به جامعه کاری کند باید آن کار را انجام دهد زیرا اگر انجام ندهد سرخوردگی و افسردگی ناشی از آن در تربیت فرزندان نیز تأثیر منفی خواهد گذاشت و ما به مادران بانشاط برای تربیت کودکان نیاز داریم. اگر جایی احساس میکردم منافع و سلامت فرزندانم در خطر است کمکارتر میشدم و تطبیق بیشتری با خانهداری ایجاد میکردم.
وی با بیان اینکه رشد اجتماعی زن منافاتی با مادری ندارد، اظهار داشت: به نظر میرسد زنان ما انعطافپذیری کمی نسبت به اسلاف خود دارند و از سوی دیگر دولت نیز سیاستهای حمایتی کمی از خانواده و زنان شاغل صاحب فرزند دارد. در برخی کشورها زنان پس از بارداری دو تا سه سال میتوانند کنار فرزند خود باشند و کار پارهوقت و نیمهوقت واقعاً برای آنها تعریف شده است در حالی که در کشور ما این گونه است که یا فشار کار تماموقت را در کنار مادر بودن تحمل کن یا بعد از به دنیا آمدن فرزند دور کار را خط بکش که برای برخی از مادران کنار گذاشتن کار ممکن نیست و باعث میشود فرزندآوری و مادر بودن را کنار بگذارند.
لزوم حمایت مردان از همسرانشان پس از تولد فرزند
اردبیلی با اشاره به لزوم حمایت مردان از همسرانشان پس از تولد فرزند، افزود: همسر من زمانی که فرزندانم کوچکتر بودند فراغتبال کمی داشت و به صورت موردی میتوانست به من کمک کند اما همین که ایراد نمیگرفت و اگر به دلیل مشغله زیاد من خللی در کار خانهداری ایجاد میشد با اوقات تلخی عرصه را بر من تنگ نمیکرد، خود بیشترین حمایت بود.
این مادر آیندهپژوه، با اشاره به خاطرهای از پدر همسرش (مرحوم آیتالله حائری شیرازی) گفت: زمانی که مدیرکل بانوان و خانواده بودم، سه فرزند داشتم و کارم مشغلههای زیادی برایم ایجاد کرده بود و به همین دلیل نگران بودم که حجم زیاد کار باعث شود از وظیفه مادری کم بگذارم، این موضوع را با پدر همسرم در میان گذاشتم و ایشان نکته جالبی به من گفت، اینکه لازم است به نیتم رجوع کنم که آیا برای پول یا شهرت کار میکنم یا چون ضرورت اجتماعی و فرهنگی برای کار کردن احساس میکنم به دنبال کار کردن هستم. ایشان تصریح کرد مادامی که برای خدا کار میکنی خدا وظیفهات را آسان کرده و کارها را به خوبی پیش میبرد، بنابراین اگر اختلالی در کارهایت ایجاد میشود به نیت خود رجوع کن.
کاهش توان جسمی زنان با تغذیه نادرست و عدم تحرک
دکتر اردبیلی با بیان اینکه واقعیت این است که هر بارداری چالشی برای بدن مادر است، گفت: راهکارهایی برای خروج از این چالش وجود دارد تا بدن زن پس از بارداری به خوبی بازسازی شود، البته بین زنان مختلف در توان واقعی جسمی تفاوت وجود دارد اما به طور کلی مشکل زنان در عصر حاضر عدم تحرک و تغذیه نادرست است که باعث میشود بدن آنها با یک بارداری میزان قابل توجهی از توان خود را از دست بدهد.
به گفته وی، موج انرژی و نشاطی که هر فرزند با تولد خود برای مادر به ارمغان میآورد بازتابی از نشاط در چهره زن دارد و اگر مادر چند فرزند باشی و از این کار لذت ببری روح بسیار جوانی خواهی داشت.
رزق و برکت را با تولد هر فرزندم به چشم دیدم
این کارشناس مسائل خانواده با اشاره به مشکلات اقتصادی داشتن فرزندان متعدد، عنوان کرد: مشکل اکثر ما اینجاست که کلماتی مثل توکل، رزق و برکت تنها در ذهن ما جای دارد و عملاً اعتقادی به آنها نداریم. شخصاً رزق و برکت را با تولد هر فرزند به چشم خود دیدهام و تا زمانی که تجربه زیسته آن را نداشته باشید نمیتوانید آن را درک کنید. هر کودکی که به دنیا میآید علاوه بر رزق مادی، رزق معنوی همچون سعه صدر وجودی با خود میآورد و روح مادر و خلاقیت وجودی او را بزرگتر میکند اما وجود مشکلات اقتصادی حقیقتی است که ما هم مثل خانوادههای دیگر با آن دست درگریبانیم اما شیرینی وجود فرزندان زندگی ما را در این شرایط قابل تحملتر از شرایط سخت بقیه افراد میکند.
مخارج فرزند دوم ضربدر 2 نیست
اردبیلی ادامه داد: برخی فکر میکنند زمانی که یک فرزند دارند و خرج زیادی دارد، خرج دو فرزند ضربدر 2 خواهد شد در حالی که بعد از تولد فرزند دوم مخارج دو برابر نخواهد شد و با توجه به تجربهای که والدین کسب کردهاند میتوانند هزینهها را خیلی بهتر مدیریت کنند و هزینههای بیفایده را بهراحتی تشخیص داده و از آنها پرهیز کنند، مثلاً دختر کوچک من که فرزند پنجم ماست وارث یک کتابخانه 700 کتابی است که به تدریج برای فرزندانم خریدهام.
وی با بیان اینکه وقتی که مادر برای دو یا سه فرزند میگذارد در مقایسه با زمان و انرژیای که برای یک فرزند میگذارد، خیلی بیشتر نیست، خاطرنشان کرد: برای تربیت فرزندان از فرزند سوم به بعد اگر ریل تربیتی به درستی قرار داده شده باشد دیگر زحمتی برای والدین نمیماند. فرزند اول والدین را به گونهای خادم خود میکند اما تعداد فرزندان که زیاد میشود والدین مدیر و ناظر خواهند شد.