حجاب اختیاری یا اجباری (11)
حجاب یک ضرورت دینی
رضا کرمی*
نگاه دینی به ضرورت حجاب: حجاب به عنوان حکمی از احکام عملی در تمام ادیان الهی مطرح بوده است. در ادبیات دینی پوشیدگی شکل و ظاهر حجاب و عفت پاکدامنی محتوا و باطن آن را تشکیل می‌دهد. ستر و پوشیدگی برای زن و مرد لازم است هرچند میزان آن برای زن و مرد متفاوت تعیین شده است. این پوشش هدف غایی ادیان نیست بلکه محتوا و باطن این پوشش یعنی عفاف مطلوب فطری انسان و مقصد شارع مقدس است. در دین مبین اسلام که خاتم ادیان و کاملترین دین الهی است وجوب حجاب قطعی و یقینی است. در آیه 59 سوره احزاب می‌خوانیم: ای پیامبر به همسران و دختران خود و زنان مؤمن بگو سر و گردن و سینه‌های خود را از نامحرم بپوشانند تا (به عفاف) شناخته شوند و مورد تعرض قرار نگیرند. به رغم تفسیرهای غیر کارشناسی در امر فقه که گاهی در محافل دانشگاهی و غیر آن شنیده می‌شود ضرورت اصل حجاب و نحوه و مقدار پوشش در احکام حجاب، روشن بوده و غیرقابل خدشه است. همچنان که گفته شد مقصد نهایی اسلام از حکم حجاب سعادت انسان است که در پیروی از تعالیم دینی و اطاعت امر پروردگار به عنوان خالق هستی و انسان، عقلاً لازم شمرده
می‌شود.
رابطه زن و مرد در اسلام دو گونه تعریف شده است زن و مرد نسبت به هم یا محرمند یا نامحرم. زنان در برابر محارم خود از حجاب معافند و معاشرت آنان با محارم در چارچوب تربیت اسلام و توأم با صمیمیت و محبت است. دست دادن، بوسیدن و در آغوش کشیدن مادر و خواهر و دختر و دختران برادر و خواهر و همچنین عمه و خاله در اسلام منع نشده بلکه امری مستحسن و نیکوست. اما زنان مسلمان در برابر نامحرم با فاصله و حریم مواجه شده و یکی از بهترین ابزارها برای ایجاد این حریم، حجاب اسلامی است. به وسیله حجاب زنان مسلمان مجاز به فعالیت‌های اجتماعی می‌شوند. به عبارت دیگر اساس حجاب، مجوز حضور فعال زن در جامعه است. باید توجه کرد که در هر صورت چه مقابل محرم بدون حجاب یا در مقابل نامحرم با حجاب، حضور زن همواره مبتنی بر وقار و عفاف مورد انتظار تربیت دینی لازم شمرده است. ادیان و دین مبین اسلام فقط یک استثناء برای برچیده شدن حریم حیاء میان مرد و زن قائلند و آن رابطه ازدواج و همسری است. در این حوزه اختصاصی زن و مرد به همدیگر به عنوان یک واحد اجتماعی در هم تنیده و پیکرهای واحد تحت عنوان خانواده تعریف می‌شود. خانواده نه زن و نه مرد، بلکه متشکل از یک زوج است. این زوج در منطق قرآنی، ساحت شیئیت می‌یابد و می‌تواند با تولید نسل به جزء اثرگذار در عالم هستی تبدیل شود. گویا با منطق قرآن زن و مرد مجرد هنوز به خلقت کامل نرسیده‌اند. (آیه 8 سوره نبأ). جز در مرتبه همسری نه مردان حق دارند با دید تمتع به زنان مسلمان بنگرند و نه زنان حق دارند اجازه چنین کاری را بدهند و یا زمینه آن‌را فراهم کنند. مرد و زن مسلمان با غمض عین و ستر و پوشش، تعاون در بِر و تقوی و برائت از اثم و فحشاء را در جامعه جاری می‌سازند. حجاب در همه مراتبش مانند محجوب بودن نگاه و نیت مردان و خودداری از تبرج زنان مسلمان، راهکار عملی رسیدن به چنین جامعه‌ای است. در روایتی از ابوبصیر نقل شد که گفت: به زنی قرآن می‌آموختم در اثنای تعلیم یک‌روز با او شوخی کردم چند وقت بعد برای کاری خدمت امام باقر(ع) رسیدم امام(ع) فرمود: به آن زن چه گفتی؟ از خجالت صورت خود را پوشاندم. امام (ع) فرمود: تکرار مکن و بسوی آن (ولو برای تعلیم قرآن) بازمی‌گیرد. دقت در رفتار اجتماعی میان زنان و مردان مسلمان ضامن سلامت اجتماع و استحکام خانواده‌هاست. در سایه حجاب و عفاف، خانواده‌های گرم و صمیمی با روابط منحصربه‌فرد همسران شکل خواهد گرفت که استقرار مردان و آرامش زنان جامعه را به‌دنبال خواهد داشت در چنین شرایطی فرزندانی مطمئن و به دور از اضطراب تربیت خواهند شد که اعتماد به نفس و عزت خود را ثمره رفتار پدران و مادران محجوب و عفیف خود خواهند دانست.
ـــــــــــــــــــ
* کارشناس ارشد فقه و حقوق اسلامی