چرایی سرزنش دوستداران امام سجاد(ع)(پرسش و پاسخ)
پرسش:
چرا امام سجاد(ع) بعد از شهادت امام حسین(ع) افرادی را که به ایشان ابراز محبت می‌کردند، سرزنش نموده است؟
پاسخ:
نکوهش و سرزنش امام سجاد(ع) متوجه شیعیان خالص و باوفای نسبت به اهل بیت(ع) نیست، بلکه خطاب به افرادی است که هرچند در دل خود رگه‌هایی از محبت اهل بیت را داشتند و حقانیت آنان برایشان مسلم بود، اما به عهد و میثاق خود در ارتباط با امام زمان خویش عمل نکردند. بسیاری از آنان بعد از قرار گرفتن در فتنه و آزمایش، در عمل شمشیر خود را بر علیه اهل بیت(ع) کشیدند و در صف مخالفان درآمدند. روشن است که چنین مردمانی سزاوار سرزنش هستند. مردمی که به ابتدایی‌ترین اصول اخلاقی و دینی، یعنی تعهدات اجتماعی پای‌بند نیستند و در قبال آن احساس مسئولیت نمی‌کنند؛ از امام خویش دعوت می‌نمایند؛ با او بیعت می‌کنند، اما او را در برابر دشمن تنها می‌گذارند، آیا چنین مردمی شایسته ملامت نیستند؟!
امام علی(ع) جد بزرگوار امام سجاد(ع) نیز پیروان سست‌عنصر خویش را سرزنش کرده است: «نامردان مردنما،... ای کاش شما را ندیده بودم و نمی‌شناختم. به خدا قسم حاصل شناختن شما پشیمانی و غم و غصه است. خدا شما را بکشد که دلم را پر از خون کردید، و سینه‌ام را مالامال خشم نمودید و پی‌درپی جرعه اندوه به کامم ریختید و تدبیرم را به نافرمانی و ترک یاری تباه کردید. (نهج‌البلاغه- خطبه 27)
بدیهی است مخاطب این سخن، اصحابی نیستند که تا آخرین لحظه بر عهد خود وفادار مانده‌اند.بنابراین، این‌گونه نکوهش‌ها دلیلش روشن است؛ چرا که از حقوق امام بر مردم، وفای به بیعت است: «و اما حقی علیکم فالوفاء بالبیعه»؛ (همان- خطبه 34) اما حقی که من بر شما دارم وفا کردن شما بر بیعت و پیمانی است که با من بسته‌اید. امام و رهبر جامعه اسلامی حقوقی بر مردم خویش دارد که یکی از آن حقوق، وفای به عهد است؛ یعنی مردم مسلمان موظف‌اند به آن عهدی که با امام بستند پای‌بند باشند؛ بنابراین، اگر نقض پیمان کردند، مستحق سرزنش و نکوهش هستند. البته این نوع برخورد نوعی امر به معروف و نهی از منکر است که امام با برخورد این‌چنینی، زشتی کارشان را به آنها یادآور می‌شود.
چرا امام سجاد(ع) بعد از شهادت امام حسین(ع) افرادی را که به ایشان ابراز محبت می‌کردند، سرزنش نموده است؟
پاسخ:
نکوهش و سرزنش امام سجاد(ع) متوجه شیعیان خالص و باوفای نسبت به اهل بیت(ع) نیست، بلکه خطاب به افرادی است که هرچند در دل خود رگه‌هایی از محبت اهل بیت را داشتند و حقانیت آنان برایشان مسلم بود، اما به عهد و میثاق خود در ارتباط با امام زمان خویش عمل نکردند. بسیاری از آنان بعد از قرار گرفتن در فتنه و آزمایش، در عمل شمشیر خود را بر علیه اهل بیت(ع) کشیدند و در صف مخالفان درآمدند. روشن است که چنین مردمانی سزاوار سرزنش هستند. مردمی که به ابتدایی‌ترین اصول اخلاقی و دینی، یعنی تعهدات اجتماعی پای‌بند نیستند و در قبال آن احساس مسئولیت نمی‌کنند؛ از امام خویش دعوت می‌نمایند؛ با او بیعت می‌کنند، اما او را در برابر دشمن تنها می‌گذارند، آیا چنین مردمی شایسته ملامت نیستند؟!
امام علی(ع) جد بزرگوار امام سجاد(ع) نیز پیروان سست‌عنصر خویش را سرزنش کرده است: «نامردان مردنما،... ای کاش شما را ندیده بودم و نمی‌شناختم. به خدا قسم حاصل شناختن شما پشیمانی و غم و غصه است. خدا شما را بکشد که دلم را پر از خون کردید، و سینه‌ام را مالامال خشم نمودید و پی‌درپی جرعه اندوه به کامم ریختید و تدبیرم را به نافرمانی و ترک یاری تباه کردید. (نهج‌البلاغه- خطبه 27)
بدیهی است مخاطب این سخن، اصحابی نیستند که تا آخرین لحظه بر عهد خود وفادار مانده‌اند.بنابراین، این‌گونه نکوهش‌ها دلیلش روشن است؛ چرا که از حقوق امام بر مردم، وفای به بیعت است: «و اما حقی علیکم فالوفاء بالبیعه»؛ (همان- خطبه 34) اما حقی که من بر شما دارم وفا کردن شما بر بیعت و پیمانی است که با من بسته‌اید. امام و رهبر جامعه اسلامی حقوقی بر مردم خویش دارد که یکی از آن حقوق، وفای به عهد است؛ یعنی مردم مسلمان موظف‌اند به آن عهدی که با امام بستند پای‌بند باشند؛ بنابراین، اگر نقض پیمان کردند، مستحق سرزنش و نکوهش هستند. البته این نوع برخورد نوعی امر به معروف و نهی از منکر است که امام با برخورد این‌چنینی، زشتی کارشان را به آنها یادآور می‌شود.