حجت‌الاسلام حسین دهنوی
حجت‌الاسلام دهنوی از جمله اساتید مشاوره مذهبی خانواده است که بارها در صدا و سیما به بیان نکانی در این باره پرداخته و آثار متعددی را هم به رشته تحریر درآورده که «ریحانه بهشتی» و «گلبرگ زندگی» از جمله آنهاست. وی در گفتار زیر که از فارس انتخاب شده به برخی مهارت‌ها و روش‌های ایجاد محبت و صمیمیت میان همسران ‌اشاره کرده است
***
خداوند متعال در قرآن کریم هدف از تشکیل خانواده را آرامش ذکر کرده است :«وَمِنْ آَیَاتِهِ أَنْ خَلَقَ لَکُمْ مِنْ أَنْفُسِکُمْ أَزْوَاجًا لِتَسْکُنُوا إِلَیْهَا»(روم/21)؛ از نشانه‌های خدا این است که برای شما زوج‌هایی از جنس خودتان آفرید تا در کنار آن زوج‌ها آرامش بیابید. بنده از این آیه شریفه استفاده می‌کنم که هدف خداوند از تشکیل خانواده آرامش بوده است اما من متأسف هستم که در حال حاضر در کشور ما بسیاری از زنان و مردان ما توجهی به این آرامش ندارند.
ضرورت توجه بیشتر به «آرامش» همسر
اگر شما خانم‌ها و آقایان بخواهید خوشبختی را به همسر عزیزتان تقدیم کنید، بدانید که همسر شما به دو چیز نیاز دارد: «آسایش و آرامش». آسایش یعنی تأمین نیازمندی‌های مادی و به تعبیر امروزی‌ها تأمین نیازهای فیزیولوژیکی و هر آنچه که مربوط به جسم است.آسایش، لازمه خوشبختی انسان است اما کافی نیست،اگر شما بخواهید همسر عزیزتان احساس خوشبختی، سعادتمندی و احساس رضایت در زندگی داشته باشد، افزون بر آسایش، نیاز به آرامش هم دارد و اگر امر میان این دو مسئله آسایش و آرامش دایر شود ، آرامش مهم‌تر است ،چون هدف خدا از تشکیل خانواده، آرامش است. اکثر قریب به اتفاق مردان و زنان ما به آسایش همسر خویش توجه دارند ولی به آرامش او توجه ندارند.
اینکه شما برادران بزرگوار از صبح علی‌الطلوع بیرون از منزل می‌روید و تلاش می‌کنید و مال حلالی به دست می‌آورید و نیازهای همسرتان را رفع می‌کنید، خیلی ارزشمند است که لازم است، اما کافی نیست، اگر شما دنیا را هم به لحاظ مادی به پای همسرتان بریزید و به او آسایش بدهید ولی به او آرامش ندهید، او احساس خوشبختی نمی‌کند.
من نمی‌خواهم زحمات آقایان را کمرنگ کنم، درست است که بر اساس آموزه‌های قرآنی هدف از تشکیل خانواده آرامش است ولی در همین قرآن برای فراهم کردن آسایش نیز آموزه داریم. تعابیر «وَمَا أَنْفَقْتُمْ» برای ما است. واجب است شرعاً و لازم است قانوناً که آقا برود کار کند، تلاش کند و نیازهای مادی همسرش را در حد شأنش تأمین کند. روایات بسیاری در این خصوص داریم. پیامبر اکرم (ص) می‌فرمایند: «اَلکادُّ عَلَی عِیالِهِ کَالْمُجاهِدِ فی سَبیلِ اللهِ»(من لا یحضره الفقیه : ۳/۱۶۸/۳۶۳۱)؛ مردی که برای همسرش کار و تلاش می‌کند مانند مجاهد در راه خدا است.
کار خانم‌های شاغل هم که در بیرون از منزل تلاش می‌کنند تا روزی حلال کسب کنند نیز ارزشمند است. شما با این کارتان به همسرتان آسایش می‌دهید، لازم است اما کافی نیست ،چرا که آرامش را تأمین نمی‌کند. رسو ل خدا(ص) و نیز (امام علی(ع)) در همین خصوص درباره وظایف بانوان می‌فرمایند: «جهاد المرأة حسن التبعّل»(وسايل الشيعه، ج ۱۱، ص ۱۵)؛ جهاد زن خوب شوهرداری کردن است. حضرت رسول فرمودند اگر خانمی یک شیء را از جایی به جای دیگر خانه بگذارد تا وقتی شوهرش از بیرون می‌آید از آن لذت ببرد، خداوند ثواب یک سال عبادت را به این خانم می‌دهد آن هم عبادتی که روزها روزه‌دار و شب‌ها در حال تهجد و شب زنده‌داری است.
حضرت رسول(ص) در روایت دیگری فرمودند: اگر خانم یک لیوان آب بدهد به دست شوهرش، خداوند به فرشته‌هایش دستور می‌دهد از همان لحظه تا یک سال برای این خانم استغفار کنند و برای آقایان فرمودند: اگر آقا لقمه بگیرد بدهد دست همسرش، خداوند به فرشته‌هایش دستور می‌دهد تا یک سال برای او استغفار کنند. از این‌رو از خانم‌ها و آقایان می‌خواهم بیاییم از این پس تلاش کنیم به آرامش همسر عزیزمان بیشتر توجه کنیم و یک تغییر جدی در زندگی‌مان به وجود آوریم، کم نیستند افرادی که آسایش دارند اما آرامش ندارند و احساس خوشبختی نمی‌کنند.
راه‌های ابرازعشق و محبت به همسر
خداوند بین زن و شوهر مودت و رحمت قرار داد. مودت یعنی عشق، رحمت یعنی مهربانی و صفا و صمیمیت. خواهش می‌کنم بیایید در زندگی‌هایتان عشق، مودت، رحمت و مهربانی را حاکم کنید و با استفاده از اینها به همسرتان آرامش را هدیه دهید.
راهکارهای ایجاد عشق و مودت و رحمت بین همسران را ائمه اطهار علیهم‌السلام برای ما بیان فرموده‌اند. در دنیای غرب، شخصیت‌هایی هستند مانند جان‌گری آمریکایی در کتاب مردان مریخی و زنان ونوسی و خانم باربارا دی آنجلیس، روانشناس بالینی آمریکایی در کتاب رازهایی درباره زنان و رازهایی درباره مردان و... همه اینها زنده هستند و در آمریکا سمینار و همایش برگزار می‌کنند و کتاب‌های متعددی هم در ایران دارند. این افراد مهارت‌هایی را به مردان و زنان یاد می‌دهند تحت عنوان مهارت‌های زندگی زناشویی؛ آنها می‌گویند خانم‌ها و آقایان! ما آمده‌ایم مهارت‌هایی را ابداع کرده‌ایم، تحت عنوان مهارت‌های زندگی زناشویی که اگر اینها را در زندگی‌هایتان به کار بگیرید در زندگی شما عشق ایجاد می‌شود و همسرتان احساس آرامش و خوشبختی می‌کند.
بنده در متون دینی و در متون روایی گشتم و برای تمام مهارت‌هایی که غربی‌ها عنوان می‌کنند روایاتی را یافتم. پیامبر اکرم(ص) 14 قرن قبل،‌ روایت‌هایی فرمودند که دکتر جان‌گری آمریکایی امروز در قرن 21 به مردم دنیا به زنان و مردان آمریکایی آموزش می‌دهد و این نشان می‌دهد دین ما واقعاً دین کاملی است و ما نیازی به غربی‌ها نداریم. لذا اولیاء الهی اصل مهارت را فرموده‌اند ولی غربی‌ها روی آن اسم گذاشته‌اند.
این را از زبان غربی‌ها عرض می‌کنم، مهارت‌هایی که اگر شما در زندگی‌تان عمل کنید، عشق ایجاد می‌شود و همسرتان احساس آرامش و خوشبختی می‌کند. یکی از این مهارت‌ها، مهارت ارتباطی است؛ خانم‌ها و آقایان! کارتان را کم کنید، بیایید کنار یکدیگر، 20ـ30 دقیقه کنار هم بنشینید و این یک مهارت ارتباطی است. غربی‌ها می‌گویند اگر در طول 24 ساعت شبانه‌روز نیم ساعت کنار هم بنشینید، دل‌های شما به هم نزدیک و عشق ایجاد می‌شود و محبت شما نسبت به یکدیگر بیشتر می‌شود. استدلال زیبایی دارند و می‌گویند زمانی که جسم‌های شما از هم دور است، دل‌هایتان هم دور است.
پیغمبر اکرم(ص) 14 قرن قبل دقیقاً به این نکته‌اشاره کردند و فرمودند: اگر زن و مرد کنار هم بنشینند، محل نشستن آنها محل رفت و آمد فرشتگان الهی می‌شود و در روایت دیگری می‌فرمایند: «جُلُوسُ المَرءِ عِندَ عِیالِهِ أحَبُّ إلَی اللَّهِ مِنِ اعْتِکافٍ فی مَسجِدی هذا»(تنبيه الخواطر: 2 / 122؛ منتخب ميزان الحكمه: 254)؛ اگر مرد کنار همسرش بنشیند، نزد خدا از اعتکاف در مسجد من محبوبتر است. سروران عزیزم! این مهارت را جدی بگیرید.
زن و مرد وقتی کنار هم می‌نشینند، با محبت به هم نگاه کنند، با هم سخن بگویند، وقتی پیامبر(ص) می‌فرمایند:« إنَّ الرَّجُلَ إذا نَظَرَ إلَى امرَأَتِهِ وَنَظَرَت إلَیهِ نَظَرَ اللّه تَعالى إلَیهِما نَظَرَ الرَّحَمَةِ»( نهج‌الفصاحه ص 278 ، ح 621)، کنار هم بنشینید، یعنی با محبت به هم نگاه کنید، سپس فرمودند: اگر مرد به زن و زن به مرد نگاه و کلام محبت‌آمیز داشته باشند ،خدای تعالی به آنها به دیده رحمت نگاه می‌کند و درهای رحمت الهی به روی زن و شوهر گشوده می‌شود. اما متأسفانه زنان و مردان ایرانی در این مهارت ضعیف هستند.
آمریکایی‌ها، اروپایی‌ها نه دین ما را دارند، نه پیغمبر ما را و نه این روایات را، بلکه آنها افکار اومانیستی دارند. در سفرم به کشور سوئد مجله‌ای به دستم رسید، در این مجله آمار داده بودند مردم سوئد 54/78 درصد اعتقادی به خدا و دنیای پس از مرگ ندارند، اما براساس فرمول‌های ریاضی آمده‌اند فرهنگ‌سازی کرده‌اند و با خودشان گفته‌اند ما زن و شوهر که با هم حرف می‌زنیم، وقتی آرام حرف بزنیم 70 سال زندگی خواهیم کرد، ولی وقتی عصبانی شویم، زخم معده و امراض قلبی عروقی بگیریم، به جای 70 سالگی در سن 50 سالگی سکته خواهیم کرد، پس چرا 50 سال زندگی کنیم و هفتاد سال زندگی نکنیم؟ آنها برای دنیای خودشان فرهنگ‌سازی کرده‌اند و چرا ما مسلمانان برای دین و دنیای خودمان فرهنگ‌سازی نمی‌کنیم. اگر ما صد سال عمر باعزت داشته باشیم و به هموطنانمان خدمت کنیم، ‌اشکالی دارد؟ چرا فرهنگ‌سازی نمی‌کنیم؟!
اگر می‌گوییم آمریکایی‌ها و اروپایی‌ها در این مسئله از ما جلو افتاده‌اند، منظورمان ترویج زندگی آمریکایی و اروپایی نیست؛ من در چند منطقه از اروپا زندگی کرده‌ام و شرایط آنها را از نزدیک دیده‌ام. بدبختی‌های بسیاری دارند، همه چیز دارند، اما هیچ چیز ندارند، یعنی دنیایشان درست است و همه امکانات مادی را دارند، اما در واقع چیزی ندارند،چون آخرت ندارند ، چون ایمان به خدا و دنیای پس از مرگ ندارند. آسایش دارند، اما آرامش ندارند. در یکی از نشریه‌های سوئدی آمار داده بودند که میزان خودکشی بیشتر از تلفات رانندگی است. من نمی‌خواهم آنها را تأیید کنم، اما مسلمان باید منصف باشد و انصاف را رعایت کند، چرا ما در این زمینه از آنها عقب افتاده‌ایم؟
غربی‌ها یک مهارت دیگری را هم بیان می‌کنند و آن اینکه آقایان با خانم‌هایتان حرف بزنید، این یک مهارت است و نام آن مهارت ارتباط کلامی است. آقا و خانم محترم! اگر حرفی ندارید که با همسرتان بزنید، حداقل به حرف‌های او گوش دهید و این مهارت گوش دادن است. آقا امیرالمؤمنین(ع) چهارده قرن قبل فرمودند: «أحسن الاستماع تعجل الانتفاع»(غرر الحكم: ٩٢٤٣).؛ کسی که خوب گوش می‌دهد، زود بهره می‌برد.
غربی‌ها می‌گویند خانم‌ها، آقایان! اگر می‌خواهید در میان شما عشق و محبت ایجاد شود و همسرتان احساس آرامش و خوشبختی کند، محبت خود را به او ابراز کنید و به او بگویید که دوستش دارید. این مهارت، مهارت ابراز محبت نام دارد. حضرت رسول(ص) می‌فرماید: «قَوْلُ الرَّجُلِ لِلْمَرْأَهِ إنّی اُحِبُّکِ لا یَذْهَبُ مِنْ قَلْبِها اَبَدا»(وسائل الشیعة، ج 14، ص 10)؛ اگر مرد به همسرش بگوید دوستت دارم، تا ابد از دل زن بیرون نمی‌رود.
هم غربی‌ها و هم اولیاء الهی ما مردان را سفارش به ابراز محبت کرده‌اند، چرا که خانم‌ها عشق‌ورز هستند، شدت عواطف دارند و محبت‌پذیر هستند و نیازشان خیلی حسیّ است. ما آقایان، جای عشق‌ورزی خانم‌ها، عشق‌باز هستیم و به جای شدت عواطف خانم‌ها، کمرنگی عاطفی داریم و به جای محبت‌پذیری خانم‌ها هم اقتدارگرا هستیم، به همین دلیل آقا اگر می‌خواهد به خانمش بگوید دوستت دارم، جانش درمی‌آید. آقایان ما، باید این مهارت را جدی بگیرند. اکثر قریب به اتفاق مردان ما در طول عمرشان به خانم‌هایشان نمی‌گویند دوستت دارم! چرا باید اینگونه باشد.
آقا کنار خانم 50 سال زندگی مشترک دارند، خانم از دنیا می‌رود و آقا یک بار به او نمی‌گوید «دوستت دارم»! ‌ای بی‌انصاف! اقلیتی از آقایان هم تنها دو مرتبه به همسرانشان می‌گویند دوستت دارم، یک بار سر سفره عقد و بار دیگر در قبرستان. بی‌انصاف، چهل سال همسرت انتظار کشید به او بگویی دوستت دارم، اما نگفتی و حالا شب‌های جمعه بر سر مزارش می‌گویی دوستت دارم؟ چه فایده‌ای دارد؟!