پرسش:
در بعد رفاقت و دوستی کدام سبب و مبنا می‌تواند پایداری و جاودانگی دوستی را تضمین نماید؟
پاسخ:
در روایات داریم که کدام سبب است که هیچ‌وقت از بین رفتنی نیست، روایتی از علی(ع) است که فرمودند: «من لم تکن مودته فی‌الله فاحذره کل موده مبنیه علی غیر ذات‌الله ضلال و الاعتماد علیها محال»، ببین سبب محبت چیست؟ اگر دیدی خدا نیست، دوستی‌ات ارزش و دوامی ندارد. مثل اینکه علی(ع)، قانون عقلی پیش کشیده است که هر رفاقتی بر محور غیرخدا گمراهی است و اعتماد به آن محال است.
ما روایات متعدده در باب حب فی‌الله و بغض فی‌الله داریم، آن‌‌هایی که اهلش هستند می‌دانند که آن روایات چه می‌خواهند بگویند. یعنی دوستی و دشمنی بر محور خدا باشد. با فلانی رفیقم؛ چون آدم مورد اعتمادی است و کذا و این حرف‌ها، از نظر زندگی دنیایی به من ضرر نمی‌زند، نفع هم به من می‌رساند. با این دشمنم؛ برای اینکه این کمکم نمی‌کند. همه این حرف‌ها بر محور دنیا است.
اگر از این منظری که من گفتم، توجه کنید می‌بینید یک بعد این حب هیچ ارزشی ندارد. آن حبی ارزشمند است که دوام داشته باشد، محورش چیزی باشد که دائم و زوال‌ناپذیر است. در میان تمام موجودات نیز آ‌ن کسی که زوال نمی‌پذیرد، الله تعالی است. لذا این حب و این دوستی جاودانه است، در هیچ نشیب و فرازی از بین نمی‌رود.
دوستی برای خدا
قرآن کریم راجع به شفاعت مومنین در قیامت، ذیل آن آیه شریفه «الاخلاء یومئد بعضهم لبعض عدو الا المتقین» به این معنا اشاره می‌کند که غیر متقین در قیامت دشمن می‌شوند. با مرگ تمام پیوندها قطع می‌شود، یعنی وقتی انسان از این دنیا رفت، تمام این پیوندها و علاقه‌ها قطع می‌شود، اما یک پیوند می‌ماند، آن پیوندی که بر محور الله تعالی باشد باقی می‌ماند؛ لذا ما در بحث رفاقت می‌بینیم که تاکید می‌کنند مراقب باش رفیقت را برای خدا دوست داشته باشی، نه برای خودت.
یکوقت هست تو را برای خودم می‌خواهم، یک وقت تو را برای خدا می‌خواهم، اینها فرق می‌کند. اینهایی که اینجا هست برای خودم است؛ اینها خوب است نه اینکه بد باشد، چون این رفیق در سختی‌ها کمکم می‌کند، کلاه سرم نمی‌گذارد، همه چیزهایش درست است. اما این دلایل برای انتخاب دوست، معنایش این است که من دوست را برای خودم می‌خواهم؛ چون به من ضرر نمی‌زند، نفع هم به من می‌رساند. در دنیا بهتر از این رفیق می‌خواهی؟
متأسفانه همه ما در باب رفاقت عینک مادیت به چشمانمان داریم. می‌خواستم این را بگویم که رفیق را باید برای خدا بخواهیم و «خدا» محور دوستی ما باشد. لذا آنجایی که داری اختیار می‌کنی، آزمایش می‌کنی، همه اینها سر جای خودش، اما دست آخر، چون می‌خواهم با او پیوند درونی ببندم، باید این دوستی پیوند برای خدا باشد. این مهم است و همین امر سبب می‌شود که دوستی و رفاقت پایدار و جاودانه بماند حتی در قیامت.