موسسه انتشارات فرانکلین
مؤسسۀ انتشارات فرانکلین یا برنامه کتاب فرانکلین(Franklin BookProgram) از مؤسسات بزرگ انتشار کتاب بود که در سال ۱۹۵۲ به‌منظور گسترش زمینه چاپ و انتشار کتاب در جهان، در نیویورک آمریکا و در ادامه طرح عظیم کتاب توسط شورای برنامه‌ریزی روانی سازمان CIA  پایه‌گذاری شد.
ابتدا نام این سازمان Franklin Book Publications  به معنای «انتشارات کتاب فرانکلین» بود، اما از سال ۱۹۶۴ به نام فعلی یعنی همان «برنامه کتاب فرانکلین» تغییر عنوان یافت. در واقع همانطور که در ادامه این مطلب از زبان برخی دست‌اندرکاران و عوامل این موسسه در ایران، خواهد آمد، موسسه فرانکلین در قالب یک طرح یا برنامه و یا پروژه تعریف شده بود که پس از اتمام یا حصول موفقیت آن، در سال 1976 (1355) تعطیل شده و تغییر نام و ساختار و کاربری داد.
هدف اصلی از تأسیس این مؤسسه براساس  همان طرح عظیم کتاب شورای برنامه‌ریزی روانی سازمان CIA، فراهم‌آوردن مقدمات ترجمه و انتشار کتابهای آمریکایی به زبان کشورهای در حال توسعه بود؛ ولی به‌تدریج دامنۀ فعالیت این مؤسسه از محدوده اهداف نخستین بنیانگذاران آن فراتر رفت و به چاپ و نشر کتابهای محلی در حوزه‌های نمایندگی مؤسسه انجامید.
«دیتوس سی. اسمیت»  Datus C. Smith، مدیر عامل مؤسسه فرانکلین بود. او قبلاً ریاست انتشارات دانشگاه پرینستن را عهده‌دار بود. در طول مدت فعالیت این بنگاه انتشاراتی، قریب ۳۰۰۰ عنوان کتاب به زبان‌های عربی، فارسی، اردو، اسپانیول و بسیاری از زبان‌های آفریقایی انتشار یافت.
در کتابی که در اوایل دهه 1340 از سوی خود موسسه فرانکلین به چاپ رسید و در آن لیست کتب منتشره این موسسه از سال 1333 تا 1340 به اضافه تحلیل و بررسی برخی آنها، درج شده است، در مورد هدف اصلی فرانکلین آمده است:
موسسه انتشارات فرانکلین، موسسه‌ای است غیرانتفاعی که برای ترجمه و انتشار کتاب‌های آمریکایی در کشورهای دیگر تاسیس شده است...
در همین کتاب درباره هیئت مدیره موسسه فرانکلین آمده است:
... هیئت مدیره موسسه انتشارات فرانکلین از دو گروه تشکیل شده است: اول نمایندگان موسسات خیریه، دوم ناشران کتاب.
از گروه اول اشخاص زیر در هیئت مدیره عضویت دارند:
«فردریک. ب. آدامز»، مدیر کتابخانه پی یر پونت مورگان،
«جک دالتون»، رئیس آموزشگاه کتابداری کلمبیا،
«ادوارد جی فری هافر»، رئیس کتابخانه عمومی نیویورک،
«رابرت اف گوهین»، رئیس دانشگاه پرینستن،
«میسون گراس»، رئیس دانشگاه راتجرز،
«اگوست هاکسچر»، مدیر موسسه موقوفه قرن بیستم،
«پن داله تون هرینگ»، رئیس مجمع تحقیقات علوم اجتماعی،
«گریسون ال سیریک»، رئیس دانشگاه کلمبیا،
«کلارنس بی‌راندال»، رئیس سابق شرکت فولاد اینلند،
«آر.شا»، رئیس سابق اتحادیه کتابخانه‌های آمریکا.
از گروه ناشران کتاب، اشخاص زیر در هیئت مدیره عضویت دارند:
«ادوارد‌ای بوهر»، رئیس شرکت کتاب مک گراوهیل،
 «بور.ال.چیس»، رئیس شرکت سیلور بردت،
« رابرت ال کراول»، رئیس شرکت تی وی کراول،
 «کرت انوک»، رئیس بنگاه نیوآمریکن لایبرری،
«هارولد.ک.گویینزبرگ»، رئیس مطبوعات وایکینگ،
 «ریموند.سی.هاروود»، رئیس هاپر و برادران،
«رونالد.پی.هابس»، معاون شرکت بابز مریل،
«هارولد اینگل»، مدیر مطبوعات دانشگاه هاپکینز،
«دان لاسی»، مدیرعامل شورای ناشران کتاب آمریکا.
«هنری.ا.لافین»، رئیس هیئت مدیره شرکت هافتون می‌فلین،
«الیوت.بی.ماکرا»، رئیس شرکت ای.پی.داتون و شرکاء،
«نورول.بیوساموئلز»، رئیس شرکت کتاب آمریکا،
«سیریل شابرت»، رئیس کتاب‌های پانتئون،
«چارلز اسکریب نر»، رئیس شرکت پسران چارلز اسکریب نر،
 «آرتور.اچ.توری هیل»، رئیس شرکت لیتل براون و شرکاء،
 «توماس جی ویلسون»، مدیر مطبوعات دانشگاه هاروارد.
اعضای هیئت مدیره عبارتند از:
توماس جی ویلسون، رئیس هیئت مدیره
دیتوس.سی .اسمیت، مدیرعامل
دونالد.اس. کامرون، هارولد. ان. مانگر، حسن جلال العروسی و همایون صنعتی، معاون.
رابرت ال کراول، صندوقدار
دونالد اس کامرون، منشی
یک سال پس از تاسیس موسسه انتشارات فرانکلین در نیویورک، در نوامبر سال 1953 برابر با آذرماه 1332، یعنی حدود 4 ماه پس از کودتای سیاه آمریکایی-انگلیسی 28 مرداد، همزمان با ورود «ریچارد نیکسون» (معاون وقت ریاست جمهوری آمریکا)در شانزدهم همان ماه که اعتراض دانشجویان دانشگاه تهران به خاک و خون کشیده شد و 3 نفر از آنها به خاطر اعتراض به سفر نیکسون به ایران، با گلوله‌های آمریکایی به شهادت رسیدند، شعبه این موسسه به اصطلاح فرهنگی آمریکایی در ایران و به نمایندگی فردی به نام «همایون صنعتی زاده» یا «همایون صنعتی»، تاسیس شد. در واقع یکی از دستاوردهای سفر «نیکسون» به ایران، همین تاسیس موسسه انتشاراتی فرانکلین بود که وظیفه داشت در کشور کودتا زده ایران، فرهنگ و سبک زندگی آمریکایی و غربی را از طریق کتاب و نشر آن، بسط دهد.
«همایون صنعتی زاده» (عامل اصلی موسسه فرانکلین در ایران) در مصاحبه با وب سایت بی‌بی سی فارسی، ماجرای تاسیس شعبه این موسسه در ایران را این گونه شرح می‌دهد:
... اتاشه فرهنگی آمریکا با دو تا آمریکایی دیگر به دیدن نمایشگاه آمد. بعد از کودتای ۲۸ مرداد بود. سال ۳۳. آمدند و پذیرایی کردم. بعد گفت این دو تا آقایان ناشرند و قصد دارند کتابهای آمریکایی را بیاورند در ایران چاپ کنند... «دیتوس اسمیت»، مدیر عامل فرانکلین که قبلا رئیس انتشارات دانشگاه پرینستون بود، به تهران آمد. به او گفتم خیلی خوب این کار را می‌کنم. اما شرطش این است که کتابها را من انتخاب کنم. گفتند باشد اما به نظرم حرفم را خیلی جدی نگرفتند. توی خیابان نادری پدرم یک جایی داشت، کنار هتل نادری، ازش کرایه کردم. شد دفتر فرانکلین...»
«عبدالرحیم جعفری» در این باره از همایون صنعتی زاده نقل می‌کند:
... با آن دو آمریکایی تماس گرفتم و مذاکره کردم و موافقت آنها را با چاپ بعضی از کتاب‌ها که در مورد ادبیات آمریکا و اروپا و علوم و فنون مختلف بود، گرفتم و موسسه فرانکلین تهران را زیر نظر موسسه مرکزی نیویورک دایر کردیم...
«مهدخت صنعتی»(خواهر همایون صنعتی) درباره اهداف موسسه آمریکایی فرانکلین می‌گوید:
... فرانکلین سازمانی بود آمریکایی که می‌خواست با معرفی ادبیات آمریکا به جهان سوم، جایگاه خود را در مشرق زمین محکم کند که در این اقدام، همایون مدیریت این کار را می‌پذیرد... انتشارات فرانکلین با سرمایه آمریکایی در ایران راه می‌افتد...
«نجف دریابندری» از همکاران موسسه فرانکلین که 17 سال با این موسسه همکاری کرد، درباره ماموریت فرانکلین در مصاحبه‌ای با روزنامه هفت صبح گفت:
... کار موسسه فرانکلین در ابتدا این بود که کتاب‌های آمریکایی را برای ترجمه به مترجمان می‌داد و بعد از ترجمه برای چاپ، با ناشران قرارداد می‌بست و آن ناشر هم کتاب را چاپ می‌کرد. من که به فرانکلین آمدم، چندی بعد کتاب‌های انگلیسی را هم به چرخه ترجمه و نشر اضافه کردیم. به این ترتیب تعداد زیادی کتاب آمریکایی و بعد انگلیسی به وسیله موسسه فرانکلین، ترجمه و منتشر شد ...
«نورالله مرادی»هم که حدود 7 سال در بخش‌های مختلف با موسسه فرانکلین همکاری داشت، درمورد کتاب‌های انتخابی موسسه برای چاپ می‌گوید:
... از امريكا فهرست كتاب‌هاي منتشر شده را به ايران مي‌فرستادند و در ايران متخصصاني همچون آقاي دريابندري و... با درنظر گرفتن عوامل مختلف همچون بازاريابي، اهميت نويسنده و... فهرست اين كتاب‌ها را انتخاب مي‌كردند. مانند كتابداري كه براي كتابخانه كتاب انتخاب مي‌كند... و (لیست) كتاب‌هايي در مورد نوجوانان و كودكان انتخاب مي‌كرد و به نيويورك مي‌فرستادند ودر نيویورك اين كتاب‌ها خريداري و بسته‌بندي مي‌شد و به ايران بازمي‌گشت و در مرحلة بعد در ايران مترجم انتخاب مي‌شد و با آنها مذاكره انجام مي‌گرفت... چون فرانكلين كار را براي نشر انجام مي‌داد و گزارش اين نشر را به نيويورك مي‌فرستاد .