فرانکلین، انجمن ایران و آمریکا و دیگران
دستور شاه برای اجر ای طرح کتاب سیا
پس از کودتای 28 مرداد 1332
پس از کودتای سیاه 28 مرداد 1332 (1953 میلادی)، نفوذ عوامل کانونهای صهیونیستی در ارکان حکومت پهلوی گسترده و علنیتر شد. تشکیلات فراماسونری که طی یک دهه و خصوصا در اوایل دهه 30 تضعیف گردیده بود، مجددا توسط افرادی همچون «محمد خلیل جواهری» و «کریستوفر اسحاق فری» تجدید سازمان شد و برای نخستین بار نفوذ فرهنگی آنها بوسیله موسسات انتشاراتی بزرگ تحت عناوین «بنگاه ترجمه و نشر کتاب» و بنگاه انتشاراتی «فرانکلین» صورت گرفت. بعدا بسیاری از موسسات انتشاراتی مانند امیر کبیر، خوارزمی و شرکت سهامی کتابهای جیبی در حلقه همین دو موسسه بزرگ قرار گرفتند و موجی از کتب و نشریات عناصر مشهور فراماسون را برای به راه انداختن موج فرهنگی ضد اسلامی در کشور به دست چاپ سپردند تا فکر و ذهن نسل جوان این سرزمین را به غارت ببرند.
بنگاه ترجمه و نشر کتاب
«بنگاه ترجمه و نشر کتاب» که امروزه از جمله ناشران سلف انتشارات علمی و فرهنگی به حساب میآید، براساس گزارشی که این انتشارات درباره تاریخ خود ارائه نمود، در سال 1333 (یعنی حدود یکسال پس از کودتای 28 مرداد و در حالی که فضای اختناق و دیکتاتوری حاصل از کودتا، امکان هرگونه چاپ و نشر مستقل را غیرممکن میساخت) توسط «احسان یارشاطر»و با هدایت شبکه علم-ریپورتر که پیش از کودتا، هدایت مطبوعات وابسته و رسانههای مکتوب را در شبکهای به نام «بدامن» برعهده داشت با دستور مستقیم شاه، تاسیس شد.
هدف اولیه این بنگاه، ترجمه آثار مهم جهان به زبان فارسی جهت آشنایی مردم ایران با سیر تحولات علمی و فرهنگی جهان ذکر شده بود. در بخشی از اساسنامه بنگاه ترجمه و نشر کتاب چنین آمده بود :
...برای ترجمه و انتشار منظم آثار برگزیده خارجی در فروردین سال 1333 (1954) به فرمان اعلیحضرت همایون شاهنشاهی، بنگاه ترجمه و نشر کتاب تأسیس گردید...
«بنگاه ترجمه و نشر کتاب» زیر نظر بنیاد پهلوی اداره میشد و از یک هیئت مدیره 5 نفره برخوردار بود که 4 تن آنها از سوی نایب التولیه بنیاد پهلوی (جعفر شریف امامی) به عنوان ریاست هیئت مدیره برگزیده شده و اداره بنگاه را برعهده داشتند. روسای هیئت مدیره در سال 1342(1963)، «اسدالله علم» و در سال 1345 (1966) «جعفر شریف امامی» بودهاند.
«دانشنامه جهان اسلام» درباره «بنگاه ترجمه و نشر کتاب» در مدخل آن، چنین مینویسد:
... مؤسسهای سلطنتی برای ترجمه و نشر که در 1332 ش (1953 میلادی)، به ابتکار «احسان یارشاطر» و مساعی «اسدالله علم»، مباشر وقت املاک و مستغلات پهلوی، تأسیس شد. این نهاد به عنوان شرکتی با مسئولیت محدود با امتیازات سازمانی غیرانتفاعی به ثبت رسید و اعضای نخستین هیئت مدیرة آن «اسدالله علم»، «بهبهانیان»، «احسان یارشاطر» و «سیدحسن
تقی زاده» بودند. در 1335 ش (1956 میلادی)، «ادوارد ژوزف» به عنوان بازرس این بنگاه تعیین شد. سرمایة اولیة بنگاه، که یک میلیون ریال بود، بعدها به پنج میلیون ریال، منقسم به پنج هزار سهم، افزایش یافت و بتدریج طی پنج سال از طریق (عواید) املاک سلطنتی پرداخت گردید. بنگاه برای پیشبرد طرحهای خود، کارهای تجاری مطمئنی به اجرا نهاد، زیرا پس از پرداخت سرمایة اولیه، میبایست بودجة خود را از فروش انتشاراتش تأمین میکرد و این اصل، با وجود حمایتهای شرکت ملی نفت، بنیاد پهلوی و سازمان برنامه از بنگاه، تا آخر ادامه یافت.در 1342 ش (1963 میلادی)، بنیاد پهلوی به سرپرستی (اسدالله) علم، بنگاه را که تا آن هنگام مستقل بود، در تملک گرفت و بر ادارة امور مالی آن، از طریق نمایندة خود در مقام رئیس هیئت مدیره، نظارت میکرد. در 1345ش، «جعفر شریف امامی»، رئیس بنیاد و جانشین علم شد و به شمار اعضای هیئت مدیره با انتصاب سناتورها، «محمد حجازی»، «محمد سعیدی» و «ابراهیم خواجه نوری»، افزود...
در اصل شرکتنامه رسمی بنگاه ترجمه و نشر کتاب که در سال 1335 (1956) تنظیم گردیده، اسامی شرکا و مؤسسین به شرح زیر درج شده است:
... محمدجعفر بهبهانیان(به وکالت از محمدرضا پهلوی و ثریا اسفندیاری؛ همسر محمدرضا)، امیراسدالله علم، احسان یارشاطر
میزان سهمالشرکه: محمدرضا پهلوی 24 سهم، ثریا 23 سهم و علم و یارشاطر هر کدام یک سهم!
مدیران: اسدالله علم و محمد جعفر بهبهانیان و احسان یارشاطر (اعضای هیئت مدیره)، اسدالله علم (رئیس)، احسان یارشاطر (مدیرعامل) و حق امضاء کلیه اوراق با یارشاطر...
نکته جالب آنکه آگهی رسمی ثبت شرکت بنگاه ترجمه و نشر کتاب و اعلام اعضای هیئت مدیره بدون اعلام نام محمدرضا پهلوی و ثریا به عنوان شرکاء اصلی! به چاپ میرسد!!
5 سال بعد اساسنامه بنگاه ترجمه و نشر کتاب اصلاح شده و بازرس به آن اضافه میشود. در این آگهی که در روزنامه رسمی کشور به چاپ رسید، شخصی به نام ادوارد ژوزف به عنوان بازرس شرکت برای مدت یک سال معرفی شد.
در اسناد بنگاه ترجمه و نشر کتاب از جمله اطلاعات زیر در بیوگرافی و رزومه احسان یار شاطر درج شده است:
شاغل: دانشیار دانشگاه تهران (زبانهای باستانی ایران) استاد فارسی باستان و اوستایی و فرهنگ ایران باستان!
بنگاه ترجمه و نشر کتاب از 1332
عضو هیئت مدیره و هیئت امنای کانون و پرورش فکری کودکان و نوجوانان
7ـ1344
استاد ایرانشناسی دانشگاه کلمبیا از ۵۴-۱۳۴۰
بنگاه ترجمه و نشر کتاب که از سال 1342 (1963) تحت ریاست «فرح دیبا» قرار گرفت، اساسا برای ترجمه آثار نویسندگان خارجی به خصوص غربیها تاسیس شده بود و از همین روی خیل نوشتهها و کتابها و رمانهای دهها نویسنده غربی، در این موسسه ترجمه و منتشر گردید.
در ارائه گزارشی تاریخی درباره بنگاه ترجمه و نشر کتاب آمده است:
...بنگاه ترجمه و نشر کتاب در چاپ تالیفات باارزش پارسی و ترجمه آثار نویسندگان بزرگ خارجی در حوزه ایران و ایران شناسی و انتشار کتابهای موثر در پرورش ذهنی طبقات گوناگون اجتماع به ویژه جوانان و نوجوانان، همواره نقش اساسی برعهده داشت و برای هر مجموعه پژوهشهای بسیار و طراحیهای ویژهای انجام میشد...
روشن است که هدف اصلی تاثیر بر اذهان نوجوانان و جوانان ایرانی از طریق ترجمه و نشر آثار خارجی بوده است. این ماموریت در همان سال 1333 (1954) با انتشار و ترجمه همزمان 5 کتاب از آثار نویسندگانی همچون «ویلهلم تل»، روایت ژوزف بدیه از «تریستان و ایزولد»، «پنج رساله» افلاطون، «پدران و پسران» اثر تورگینف و «قطعات ادبی» کنفسیوس آغاز شد. و در کل 71 جلد کتاب در این مجموعه منتشر شد که از آن جمله ترجمه «ایلیاد اودیسه» هومر و بسیاری از نمایشنامههای مهم مانند «شاه لیر»، «مکبث»، «ژولیوس سزار» و بسیاری از آثار «شکسپیر»، «سفرهای گالیور»، «غرور و تعصب» جین آستین، آثاری از «گوته» و ... را میتوان نام برد.
در زمینه ادبیات کودکان و نوجوانان نیز حدود 230 جلد کتاب ترجمه منتشر شد که به تفکیک سنی چنین بودند:
مجموعه کودکان برای گروه سنی 4-7 سال: 24 جلد
مجموعه نوجوانان برای گروه سنی 8-11 سال: 27 جلد
مجموعه جوانان برای گروه سنی 12-15: 47 جلد
آثار ادبی ساده و مکتوب برای جوانان: 75 جلد
چهره ملل شامل تاریخ و جغرافیا و فرهنگ ملل: 31 جلد
داستانهای ملل: 18 جلد
سرگذشت بزرگان: 5 جلد
آیینه ایران: 3 جلد
همچنین مجموعه ایرانشناسی در 68 جلد که شامل ترجمه آثار خاورشناسان غربی، نویسندگان کلاسیک و ایرانشناسان روسی بود.
از مهمترین آثار این مجموعه، کتاب «میراث ایران» بود که توسط «آرتور جان ایری» گردآوری شده و دورنمایی تحریف شده از تاریخ ایران را در جهت ایدئولوژی باستان گرایانه حاکمیت پهلوی و اسلام زدایی به نمایش میگذارد.
مجموعه متون فارسی در 48 جلد که به چاپ انتقادی متون منتشر شده فارسی یا متونی که مورد نقد قرار نگرفته بودند، تحت سرپرستی شخص «احسان یارشاطر» و مبتنی بر روشهای معمول در نسخههای انتقادی غربی، تهیه و منتشر شدند.
مجموعه معارف عمومی هم در 138 جلد شامل دانستنیهای عمومی گردآوری و انتشار یافت. کتابشناسیها و بالاخره دانشنامه ایران و اسلام از دیگر محصولات «بنگاه ترجمه و نشر کتاب» بود.