وزن کشی در قیامت
در قرآن سخن از ترازو و میزان است که به وسیله آن، اعمال انسان سنجیده میشود. بر اساس آیات قرآن انسانها در قیامت دو دسته هستند:
1. کسانی که وزن کشی نمیشوند؛ اینها خود به دو گروه دستهبندی میشوند:
الف: مومنان صالح، چون دارای حسن فاعلی و حسن فعلی هستند؛ یعنی چون این افراد مومن صالح بودهاند به طوری که ایمان و عمل صالح جزو سرشت و سیره و ملکه وجودی شان شده و ایمان و عمل صالح مقوم ذات وجودی آنان شده است، چنین افرادی در روز قیامت بیآنکه از آنان حساب و کتابی بشود ، به بهشت میروند. خداوند میفرماید: وَمَنْ عَمِلَ صَالِحًا مِّن ذَکَرٍ أَوْ أُنثَى وَهُوَ مُؤْمِنٌ فَأُوْلَئِکَ یَدْخُلُونَ الْجَنَّةَ یُرْزَقُونَ فِیهَا بِغَیْرِ حِسَابٍ؛ و هر که کار شایسته کند- چه مرد باشد یا زن- در حالى که ایمان داشته باشد، در نتیجه آنان داخل بهشت مىشوند و در آنجا بىحساب روزى مىیابند. (غافر، آیه 40) یعنی همان طوری که بیحساب وارد میشوند، روزی بیحساب نیز میخورند. در حقیقت ورود ایشان در بهشت و بهرهمندی آنان، دیگر نیازی به ترازو ندارد تا میزان آن سنجیده شود، بلکه چنان هستند که همه درجات و مراتب بهشت برای آنان است نه درجهای از بهشت؛ چنانکه خداوند درباره مومن عالم فرموده است: یَرْفَعِ اللَّهُ الَّذِینَ آمَنُوا مِنکُمْ وَالَّذِینَ أُوتُوا الْعِلْمَ دَرَجَاتٍ وَاللَّهُ بِمَا تَعْمَلُونَ خَبِیرٌ؛ تا خدا [رتبه] کسانى از شما را که گرویده و ایمان آوردهاند درجهای، و کسانى را که دانشمندند به درجاتی، بلند گرداند و خدا به آنچه مىکنید آگاه است. (مجادله، آیه 11)
ب: کسانی که کافر بودهاند و هیچ توشهای برای آخرت نیندوختهاند؛ زیرا آنچه به عمل صالح و حسن فعلی ارزش میدهد همان نیت و حسن فاعلی است که ایمان است. کسی که مومن نیست، اگر عمل صالح داشته باشد، خداوند در همین دنیا پاداش عمل صالح او را میدهد و در آخرت برایش چیزی نیست.(بقره، آیات 120 و 200؛ آل عمران، آیه 77؛ زخرف، آیات 33 تا 35) خداوند درباره این گروه دوم میفرماید: أُولَئِکَ الَّذِینَ کَفَرُوا بِآیَاتِ رَبِّهِمْ وَلِقَائِهِ فَحَبِطَتْ أَعْمَالُهُمْ فَلَا نُقِیمُ لَهُمْ یَوْمَ الْقِیَامَةِ وَزْنًا؛ آنان کسانىاند که آیات پروردگارشان و لقاى او را انکار کردند، در نتیجه اعمالشان تباه گردید و روز قیامت براى آنها قدر و ارزشى نخواهیم نهاد و میزانى براى سنجش اعمالشان برپا نمىکنیم.(کهف، آیه 105)
2. گروه دیگر کسانی هستند که باید وزن کشی شوند. اینان کسانی هستند که ایمان و عمل صالح دارند، ولی مخلوط عمل کردهاند. خداوند میفرماید: وَآخَرُونَ اعْتَرَفُواْ بِذُنُوبِهِمْ خَلَطُواْ عَمَلاً صَالِحًا وَآخَرَ سَیِّئًا؛ و دیگرانى هستند که به گناهان خود اعتراف کرده و کار شایسته را با کار بد دیگر درآمیختهاند. (توبه، آیه 102) این افراد هر چند در نهایت رستگار میشوند ولی باید درجات آنان در بهشت تعیین و معلوم شود و به همان میزان که در ترازو برایشان مشخص میشود درجه گرفته و بهرهمند از بهشت میشوند. البته ممکن است دورانی را نیز در دوزخ برای پاکسازی بگذرانند. به هر حال، این افراد هستند که باید وزن کشی شوند و ترازویی که برای آنان نهاده میشود، چیزی جز حق نیست. خداوند میفرماید: وَالْوَزْنُ یَوْمَئِذٍ الْحَقُّ فَمَن ثَقُلَتْ مَوَازِینُهُ فَأُوْلَـئِکَ هُمُ الْمُفْلِحُونَ؛ و سنجش اعمال در آن روز- رستاخیز- حق است پس هر که کردارهاى سنجیده او سنگین باشد، ایشانند رستگاران.(اعراف، آیه 8)