گزارش خبری
به مناسبت چهاردهمین سالگرد درگذشت پدر علم زمین شناسی ایران
ظرفیت‌های زمین‌شناسی ایران گنجی پیش روی نسل جوان
گالیا توانگر
دکترعبدالکریم قریب پدر علم زمین شناسی ایران (متولد1291خورشیدی) در خاطراتش می‌گوید: «در سالی که ما دیپلم گرفتیم آن قدر تعداد دیپلمه‌ها کم بود که به ما می‌گفتند؛ در هر دانشکده‌ای که دوست دارید ادامه تحصیل دهید و حتی می‌گفتند؛ بیایید یک ماه در این دانشکده بنشینید، اگر خوشتان آمد ادامه دهید واگر خوشتان نیامد بروید دانشکده دیگر. من حدود یک ماه همین طوردردانشکده‌ها می‌چرخیدم تا وارد دانشکده علوم دررشته ریاضی شدم. 6 ماه در رشته ریاضی ادامه تحصیل دادم، ولی بعد از آن مجددا رشته علوم طبیعی را انتخاب کردم و تا پایان تحصیلات دوره لیسانس در این رشته ماندم؛ بخصوص چون زمین شناسی جزء این رشته بود و من به مرور زمان به رشته زمین‌شناسی خیلی علاقه‌مند شده بودم، در این رشته ماندم.»وی در خاطرات خود ادامه می‌دهد: «بعد از اتمام دوره لیسانس، مطالعاتم را در زمین‌شناسی ادامه دادم. زمین‌شناسی چون با طبیعت سروکار دارد، برایم مفرح‌ترین رشته بود؛ بخصوص برای من که در کودکی در دهات و باغ و زمین بزرگ شده بودم. به اعتقاد من،تمام زندگی انسان از زمین به دست آمده است و چیزی نیست که ما از زمین نگرفته باشیم. زمین در قرآن کریم از جایگاه ویژه‌ای برخوردار است. قرآن ۱۱۴ سوره دارد و در ۱۰۴ سوره آن از زمین صحبت شده‌است.»دکتر عبدالکریم قریب گرکانی در ۱۷ بهمن سال ۱۳۸۱ بر اثر سکته قلبی درگذشت و بنا به وصیتش در زادگاهش آشتیان به خاک سپرده شد. آرامگاه وی درمحوطه دانشگاه آزاد آشتیان قرار دارد. استاد قریب 35 جلد کتاب تالیف و ترجمه و 320 مقاله علمی برای علاقمندان خود به یادگار گذاشتند. دو پسر، دو نوه و سه نتیجه ایشان نیز همگی دانش آموخته علم زمین‌شناسی بوده و دراین زمینه فعالیت دارند.
علی محمودی فراهانی دانشجوی رشته زمین شناسی که از طبع شاعری نیز برخوردار است در رسای پدرعلم زمین‌شناسی دکتر عبدالکریم قریب اینچنین می‌سراید:
چو افتد زپا نخل دانشوری سیه کن رخ چرخ نیلوفری
که «عبدالکریم قریب» هژیر کجا پرورد دیگر این چرخ پیر
اما مسئله‌ای که این روزها نخل دانشوری علم زمین شناسی را به شدت تهدید می‌کند، بلا تکلیفی شغلی خیل عظیمی از فارغ‌التحصیلان این رشته است؛ در حالی که با توجه به ظرفیت‌های خوب زمین‌شناسی ایران انتظار می‌رود به قطب مشاغل مرتبط با علوم زمین تبدیل شده باشیم.
جای تاسف دارد که برخی از فارغ‌التحصیلان رشته زمین با معدل‌های خوب امروزه جذب کار در تخصص‌های دیگری شده و حتی به علوم تغذیه‌ای و تولیدات مواد خوراکی روی آورده‌اند!
ازحسام دولت زاده فارغ‌التحصیل رشته زمین شناسی با معدل 18 که این روزها به تولیدات انواع ترشیجات و شور روی آورده است؛ می‌پرسم: «پس چرا 4 سال از وقت خودت را صرف درس خواندن درعلوم زمین کردی و از همان ابتدا جذب بازار کار نشدی؟»
وی گله‌مندانه پاسخ می‌دهد: «من پارتی نداشتم. خیلی از آشنایانم با معدل ناپلئونی الان در پروژه‌های زمین‌شناسی سازمان‌ها و شرکت‌های دولتی و خصوصی مشغولند، اما من چون پارتی نداشتم و بعد از فارغ‌التحصیلی به سرعت ازدواج کردم، نمی‌توانستم برای احراز شغلی وابسته به رشته تحصیلی‌ام مدت زمان زیادی صبر کنم، لذا یک کسب و کار خود‌جوش راه انداختم؛ علی‌رغم اینکه همواره دلم پیش تخصص اصلی‌ام علوم زمین است.»
زهرا درستکار کارشناس ارشد زلزله نیز می‌گوید: «جای تعجب دارد که این همه متخصص زلزله از شاخه‌های علم زمین شناسی داریم، اما در همکاری با رشته عمران و ارتقای سطح کیفیت سازه‌ها تا این اندازه درمانده‌ایم.گویی فقط درس می‌خوانیم تا تئوری‌ها بر طاقچه خاک بخورند.»
دکترغلامرضا شعاعی، عضو هیئت علمی دانشکده علوم پایه بخش زمین‌شناسی و مدیر گروه زمین شناسی مهندسی دانشگاه تربیت مدرس در‌باره چالش‌های شغلی فارغ‌التحصیلان رشته زمین شناسی توضیح می‌دهد: «بزرگترین مشکل و چالش مهندسان این رشته تحصیلی، بازار کار و فرصت‌های شغلی آنها است. متاسفانه طی چند سال اخیر به دلیل شرایط خاص اقتصادی، بازار کار این رشته اصطلاحا اشباع شده است.از طرفی، افزایش بی‌رویه پذیرش دانشجو در رشته‌های علوم زمین سبب کاهش کیفیت تحصیلی و پژوهشی در این رشته‌ها شده است.»
وی ادامه می‌دهد: «برخی از گرایش‌های زمین‌شناسی بیشتر جنبه پژوهشی دارند. این شاخه‌های زمین‌شناسی برای انجام کارهای تحقیقاتی‌شان نیاز به بودجه‌های نسبتا بالایی دارند. هرچند هم اکنون روش‌های مختلفی برای تامین این بودجه‌های پژوهشی وجود دارد،اما به سبب آسان نبودن دریافت بودجه‌هایی بیش از ارقام اختصاصی دانشگاه‌ها، معمولا دانشجویان درمسیر انجام کارهای تحقیقاتی‌شان با مشکل‌های زیادی مواجه هستند. دانشجویان رشته زمین‌شناسی مهندسی نیز از این مشکل‌ها جدا نیستند؛ هرچند به دلیل اینکه گرایش آنها وابسته به طرح‌های عمرانی است، کمتر با این مشکل‌ها مواجه هستند. امید است این مشکل‌ها با مساعدت بیشتر مسئولان به تدریج حل و فصل شود.»
دکتر شعاعی از رشته مخاطره‌های زمین که تخصص خود اوست و خود به زیر رشته‌هایی چون زمین لغزش، زلزله و ... تقسیم می‌شود، به عنوان رشته‌ای که بازار کار خوبی نسبت به سایر گرایش‌های علوم زمین دارد، یاد می‌کند، زیرا به کیفیت و ایمنی طرح‌های عمرانی وابسته است.در زمانه‌ای که اقتصاد مقاومتی ایران بیش از هر چیز به گسترش مشاغل بومی نیازمند است،به نظر می‌رسد توجه به ظرفیت‌های زمین شناسی کشور و رشد و توسعه مشاغل وابسته به آن می‌تواند از بهترین گزینه‌های پیش روی کارآفرینی باشد.