از بامداد روز 26 مهر گذشته عملیات آزادسازی موصل با فرمان «حیدر عبادی» نخست‌وزیر عراق، آغاز شده است. وی پس از صدور این فرمان، یک بازه زمانی پنج ماهه را برای آزادسازی کامل شهر موصل و کل استان «نینوا» اعلام کرد. داعش تمام شهرهایی را که در عراق اشغال کرده بود از دست داده و فقط بخش‌هایی از غرب موصل را در اختیار دارد.اما، اکنون که چیزی بیش از 100 روز از آغاز عملیات می‌‌گذرد، بخش‌های وسیعی از استان نینوا و ساحل چپ رود دجله (بخش شرقی موصل) آزاد شده است.در طول این مدت نیروهای مسلح عراق شش مرحله از عملیات آزادسازی محله موصل را پشت سر گذاشته‌اند و اکنون نیز خود را برای اجرای مرحله هفتم آماده می‌کنند.به گفته کارشناسان، بخش غربی موصل دارای بافت شهری قدیمی‌تر و سنتی‌تر از بخش شرقی است و همین مسئله،‌ عملیات نظامی در این منطقه را بسیار دشوار می‌کند.در مجموع، شمار نیروهای شرکت‌کننده در این عملیات حدود 100 هزار نفر اعلام شده است و از این تعداد، 40 هزار نفر پیشمرگ، و 54 هزار نفر نیز نفرات نیروهای نظامی عراقی متشکل از ارتش، بسیج مردمی و نیروهای پلیس هستند. البته ارتش عراق اطلاعات دقیقی در مورد تعداد نیروهای خود در موصل ارائه نمی‌‌کند، چون آن را «محرمانه» می‌داند.در ارتباط با تعداد عناصر داعش در موصل هم گزارش دقیقی در دست نیست.در مورد نحوه اجرای عملیات از همان ابتدا دو رویکرد متفاوت وجود داشت؛ عده‌ای معتقد بودند که باید راه را برای فرار تروریست‌ها به سوریه باز گذاشت،‌ تا شهر راحت‌تر فتح شود. اما شماری نیز معتقد بودند که باید همه راه‌ها را بست، چرا که با فرار تروریست‌ها آنها ناامنی و خرابی را نیز با خود خواهند برد، و هیچ تضمینی نیز در مورد بازنگشتن آنها به عراق وجود ندارد. پس، باید محاصره کامل باشد و همه تروریست‌های تکفیری نیز در همین شهر نابود شوند.در ارتباط با حضور داشتن و یا عدم حضور نیروهای بسیج مردمی در آزادسازی شهر موصل نیز از همان ابتدا، برخی از جریان‌های سیاسی عراق و کشورهایی مثل آمریکا، ترکیه و عربستان مخالف بودند. بهانه آنها، «ایجاد شکاف میان شیعه و سنی بود، ولی در واقع، آنها از قدرت‌گیری بسیج مردمی در هراس هستند. کشورهای مذکور پیش از این، از داعش در عراق حمایت می‌کرده‌اند.
نحوه پیشروی در داخل شهر
نیروهای عراقی تا زمانی که در بیرون شهر بودند، هرگونه سنگر و موضعی از داعش را درهم می‌کوبیدند و به همین خاطر، پیشروی آنها، خیلی سریع رخ می‌داد.
اما، پیشروی در داخل شهر فرق داشت؛ تروریست‌های تکفیری درگیری‌ها را به مناطق مسکونی می‌کشیدند و از سپرهای انسانی استفاده می‌کردند؛ همین مسئله موجب کندی عملیات و حتی در مقاطعی، باعث توقف آن شده بود. با این حال، ارتش به پیشروی خود با احتیاط کامل ادامه می‌داد و بالاخره موفق شد بخش شرقی شهر را هم تسخیر کند.در طول 100 روز عملیات آزادسازی موصل، جنگنده‌های ائتلاف آمریکایی ضدداعش هم، هر چند مواضع داعش را گاهی هدف حمله قرار می‌داده‌اند، ولی چند بار هم به مواضع بسیج مردمی و ارتش عراق حمله کردند. توضیح همیشگی آنها پس از این حملات، این بوده که اشتباها نیروهای دولتی و بسیج را هدف قرار داده است!
بسیج مردمی
حوزه عملیاتی بسیج مردمی عراق در غرب استان «نینوا» و در حد فاصل شهر موصل و مرزهای سوریه است؛ بسیج در طول 100 روز اخیر محورهای مواصلاتی داعش در موصل به سوریه را بست و فرودگاه «تل‌عفر» را نیز از اشغال تکفیری‌ها خارج کرد. شهر اشغال شده «تل‌عفر» هم در حال حاضر تحت محاصره کامل بسیج مردمی قرار دارد. بسیج مردمی که بخشی از نیروهای مسلح عراق است، در مناطق دیگر عراق نیز حضور دارد؛ این نهاد نظامی در شهرهای مذهبی جنوبی، در تامین امنیت شهرها مشارکت دارد.