رانندگان تاکسی در پیچ و خم چالش‌های زندگی - بخش نخست
چرخیدن چرخ تاکسی با سختی و صبوری
فریده شریفی
راننده تاکسی بودن کار هر کسی نیست روحیه‌ای مقاوم و صبور و دلی آرام و پرگذشت می‌خواهد، گرما و سرما، ترافیک، آلودگی هوا مانع از کار رانندگان تاکسی نمی‌شود، او باید در تمام فصول سال از صبح تا شب در خیابان‌ها رانندگی کند و مسافران را به مقصدشان برساند.
برخی از مسافران خسته و بی‌حوصله، برخی عجول و شتابزده، برخی... برای راننده تاکسی فرقی نمی‌کند او همه را به یک چشم می‌بیند مسافری که باید به مقصدش رسانده شود و دغدغه دیر رسیدن نداشته باشد.
برخی فکر می‌کنند که درآمد رانندگان تاکسی زیاد است اما در کنار هزینه‌های تعمیرات، استهلاک و هزینه‌های دیگر آنچه که رانندگان را به کار و رانندگی طولانی در سطح شهر تشویق می‌کند عشق به مردم و ارتباط صمیمانه با آنهاست. رانندگان وسایل حمل و نقل عمومی امانتدار مال و نوامیس مردم هستند و چه بسا رانندگانی که در طول مسیر با مسافران همدلی می‌کنند و درد دل مردم را با گوش جان می‌شنوند و با آنان همدردی می‌نمایند.
سرمایه زندگی
رانندگان تاکسی تمام دارایی و سرمایه زندگی خودشان را برای خرید یک دستگاه تاکسی به کار گرفته‌اند تا از این طریق لقمه نانی درآورند و روزی حلال برای خانواده‌هایشان کسب کنند. تاکسی برای رانندگان آن یعنی همه‌چیز، یعنی همه اندوخته و سرمایه و نسبت به آن احساس تعهد و تکلیف می‌کنند.
رانندگی تاکسی یکی از سخت‌ترین و در عین حال تعهدآورترین شغل‌ها است و گاهی رانندگان باید بدخلقی‌ها، درگیری‌های لفظی و اعتراض‌های مکرر به افزایش کرایه تاکسی را تحمل کنند و آرامش را در محیط تاکسی فراهم بیاورند تا بقیه مسافران با خیالی آسوده به مقصد خود برسند. «ابراهیم دهباشی‌زاده» یکی از رانندگان تاکسی‌های سمند زرد رنگی است که عنوان مهربان‌ترین راننده تاکسی تهران را از آن خود کرده است.
وی در گفت‌وگو با گزارشگر کیهان از 47 سال سابقه رانندگی‌اش در تهران سخن می‌گوید و تاکید می‌کند: «رانندگی تاکسی یک کار فرهنگی و دانشگاهی است که من خود را دانشجوی آن می‌دانم و از ارتباط با مردم درس می‌آموزم.»
وی می‌افزاید: «شغل من به نوعی عشق و صلح و محبت و نوعدوستی است و پس از حدود نیم قرن تاکسی راندن آن قدر دلبسته شغل خود و مسافران خود هستم که به جرأت می‌گویم اگر یک بار دیگر هم به دنیا می‌آمدم باز هم راننده تاکسی می‌شدم.
دهباشی‌زاده در پاسخ به این سوال که «تا به حال اتفاق افتاده که با مسافری بگو مگو داشته یا ناراحت شده باشید؟» می‌گوید: «من تاکنون با هیچ مسافری برخورد لفظی و بگو مگو نداشته‌ام و از هیچ‌کس دلخور نمی‌شوم چرا که آدم‌ها با هم متفاوت هستند و باید آنها را درک کرد و زیاد از آنان توقع نداشته باشیم.
حتی اگر کسی برخورد نامناسبی با من داشته باشد با آرامش و گذشت و صبر و گاهی سکوت و آرامش با وی برخورد می‌کنم تا محیط مناسبی در تاکسی ایجاد شود و خدای ناکرده مسافری احساس عدم امنیت و ناراحتی نکند.»
این راننده تاکسی همچنین تصریح می‌کند: «گاهی به شوخی به مسافری که اخم کرده و ناراحت است می‌گویم اگر اخم کنید شما را پیاده می‌کنم و با این حرف مسافران را به خنده می‌اندازم، اکثر مسافران پس از پیاده شدن از تاکسی می‌گویند از شما انرژی گرفتیم و دقایق خوب و خوشی را در تاکسی شما سپری کردیم... همین گفته‌ها بهترین پاداش برای من هستند و من هم با انرژی بیشتری کارم را ادامه می‌دهم.» «زهره کدخدایی» کارشناس مسائل اجتماعی در گفت‌وگو با گزارشگر کیهان درباره رفتار رانندگان تاکسی با مردم می‌گوید: «رانندگان تاکسی انسان‌های شریف و زحمتکشی هستند که تمام انرژی و توان خود را بر سر شغل خود گذاشته‌اند و با سرمایه زندگی خود یعنی تاکسی که خریداری کرده‌اند در تمام ایام سال و با هر نوع شرایط آب و هوایی تلاش می‌کنند و دست از کار و کوشش برنمی‌دارند و به مردم خدمت‌رسانی می‌کنند به همین دلیل باید نهایت ملاحظه و احترام نسبت به آنان صورت گیرد و مسافران تلاش کنند محیط تاکسی را به فضایی برای مناظره و گفت‌وگو و بحث و جدل تبدیل نکنند.»
وی اضافه می‌کند: «همه وسایل حمل و نقل عمومی نقش موثری در جابجایی مسافران ایفا می‌کنند اما تاکسی‌ها نقش پررنگ‌تری دارند چرا که بسیاری از افراد ترجیح می‌دهند به جای استفاده از مترو، اتوبوس و وسایل دیگر از تاکسی استفاده کنند تا سریع‌تر به مقصد خود برسند به همین دلیل برای رفع مشکلات این قشر زحمتکش باید تلاش بیشتری صورت گیرد.»
مشکلات رانندگان تاکسی
کرایه تاکسی یکی از معدود نقدینگی‌ها و نرخ‌هایی است که افزایش سریع و زودهنگام ندارد و هر ساله مدیران شهری حمل و نقل و جابجایی مسافران با توجه به تورم و افزایش هزینه‌ها مبلغی را بر کرایه‌ها می‌افزایند که معمولا در مورد تاکسی در حدود 500 تومان است، و در روزهای ابتدایی سال افزایش نرخ کرایه تاکسی مشخص می‌گردد اما آیا این افزایش کرایه دردی از دردهای رانندگان تاکسی کم می‌کند و مشکل آنان را حل می‌نماید؟!
«اصغری» یکی از رانندگان تاکسی است که در پاسخ به پرسش گزارشگر کیهان درباره تاثیر افزایش کرایه‌ها در حل مشکلات صنف رانندگان تاکسی می‌گوید: «افزایش 500 تومان کرایه مشکلات ما را حل نمی‌کند و دردی از دردهای ما را درمان نمی‌کند چرا که هزینه تعمیرات ماشین، تعویض لاستیک، روغن، لوازم یدکی و... آن قدر بالاست که این مبلغ جبران کننده این هزینه‌ها نیست اما من معتقدم مبلغی که ما به عنوان کرایه از مردم می‌گیریم آن قدر برکت دارد و به مال و سرمایه ما برکت و نعمت می‌دهد که ما هیچ وقت محتاج کسی نخواهیم بود و همیشه در کسب روزی حلال موفق خواهیم بود.»
وی اضافه می‌کند: «نرخ‌هایی که هر ساله از سوی نمایندگان مردم تصویب میشود نه رانندگان را راضی می‌کند و نه مسافران را، ولی ما ترجیح می‌دهیم که مردم راضی باشند و تحمیلی بر آنان صورت نگیرد چرا که هدف اصلی ما رضایت مسافران است و رضایت خداوند را در رضایت مردم می‌دانیم.»
به گفته این راننده تاکسی مردم باید از وسیله نقلیه‌ای استفاده کنند که از آن رضایت داشته باشند و مطمئن باشند که از نظر مالی تحمیلی بر آنان صورت نمی‌گیرد، اگر قرار باشد تمام هزینه‌ها از جیب مسافران برود تاکسی دیگر وسیله مناسبی برای جا‌به‌جایی‌های هر روزه آنان نیست و مسلما از وسایل نقلیه دیگر از جمله خودروهای شخصی استفاده می‌کنند و این در حالی است که استفاده از مسافربرهای شخصی مشکلات فراوانی از جمله عدم امنیت دارد که باید مسافران به این مسئله توجه کافی داشته باشند.
به اعتراض‌های گرانی کرایه تاکسی
عادت داریم
راننده‌ای که خود را «ن.فتاحی» معرفی می‌کند درباره اعتراض مسافران نسبت به کرایه تاکسی می‌گوید: «دیگر به این اعتراض‌ها عادت کرده‌ایم و سعی می‌کنیم مسافران را درک کنیم چرا که خود ما هم با مسائل اقتصادی و گرانی رو‌به‌رو هستیم و می‌دانیم که برخی از مردم نارضایتی خود از مسائل معیشتی و گرانی را در قالب اعتراض به کرایه تاکسی‌ها نشان می‌دهند تا اندکی از بار و فشار اقتصادی که بر دوش آنان سنگینی می‌کنند را کم کنند و اگر با این کار آرامش پیدا می‌کنند احساس رضایت می‌کنیم.»
وی اضافه می‌کند: «یکی از مهم‌ترین خصلت‌هایی که رانندگان تاکسی باید داشته باشند صبر و تحمل فراوان است و این افراد صبورترین شاغلین جامعه به حساب می‌آیند زیرا اگر اینگونه نباشد حمل ونقلی صورت نمی‌گیرد و این شغل شریف پراسترس و پراضطراب خواهد بود به همین دلیل باید در مسافران احساس آرامش و امنیت به وجود آوریم و با بدخلقی‌ها و رفتارهای پرتنش به دغدغه‌های آنان اضافه نکنیم.»
این راننده زحمتکش و بی‌توقع یادآور میشود که زندگی مانند همین مسیرهایی که مسافران را جابجا می‌کنیم کوتاه و زودگذر است و حیف است که آن را به دعوا، اضطراب و منازعه بگذرانیم.
به گفته این راننده تاکسی، کار کردن در آلودگی هوا، ترافیک‌های طولانی، سرما و گرما، نشستن‌های طولانی پشت فرمان و بی‌تحرک بودن و ... به اندازه کافی بر اعصاب و روان راننده‌ها تاثیر می‌گذارد و اگر بخواهیم با جر و بحث‌های طولانی و کلنجار رفتن با مسافران این شغل را تبدیل به کارزار و میدان جنگ بحث و گفت‌وگو و مناظره تبدیل کنیم بهتر است سراغ شغل دیگر برویم چرا که این شغل روحیه آرام، صبر و تحمل و گذشت می‌خواهد.
راننده تاکسی بودن یکی از سخت‌ترین شغل‌ها و در عین حال حساس‌ترین شغل‌ها است در کنار گرما و سرما آلودگی هوا و سختی کار باید روحیه‌ای قوی و قلبی مهربان داشت تا با مسافران خسته همراه شوی و به آنها آرامش‌دهی نه اینکه با ناراحتی و نارضایتی تاکسی را ترک کنند.
مشکل کمبود پول خرد
یکی دیگر از رانندگان که در مسیر هفت‌تیر، میدان امام خمینی(ره) به جابجایی و حمل و نقل مسافران می‌پردازد درباره مشکلات رانندگان تاکسی می‌گوید: « در مسیرهای خطی معمولا نرخ کرایه‌ها مشخص است و مسافران از قبل کرایه خود را آماده و مشکل زیادی از لحاظ بازگرداندن پول نداریم اما در برخی از مسیرها به طور مثال کرایه تاکسی 1500 تومان یا 2500 تومان میشود که نیاز به پول خرد است و مشکل وقتی به وجود می‌آید که نه مسافر پول خرد دارد و نه راننده و این مسئله برای رانندگان مشکل ایجاد می‌کند.»
این راننده تاکسی از برخی از مسافران گله می‌کند و می‌گوید: «برخی از مسافران از همان ابتدا که سوار تاکسی می‌شوند پول درشت خود را می‌دهند و می‌گویند پول خرد نداریم و حتی زحمت نمی‌کشند اندکی کیف خود را جست‌وجو کنند شاید پول خرد پیدا کنند و در طول مسیر مجبور می‌شویم تمام فکر و ذهن ما پس دادن بقیه پول آنها باشد و از دیگر مسافران کمک بخواهیم با این ترتیب هم توجه ما از رانندگی دقیق کم میشود و هم آرامش مسافران با گفتن این جمله که آیا پول خرد دارید؟ از میان می‌رود.
مسافرهای ما را پس دهید
تردد مسافربرهای شخصی در سطح شهرها یکی از مشکلات عمده رانندگان تاکسی است، خودروهایی که پلاک‌های غیربومی دارند به راحتی و بدون هیچ نظارتی اقدام به مسافرکشی می‌کنند و متاسفانه برخی از مسافران هم به راحتی تاکسی‌ها را رها کرده و سوار خودروهای شخصی می‌شوند.
یکی از راننده‌های شهر تهران از مسافرین گله می‌کند و می‌گوید: «به غیر از گرانی وسایل و قطعات ماشین و ثابت بودن تقریبی نرخ کرایه‌ها مسافربرهای شخصی مشکلات ما را چند برابر کرده است. این مسافربرها معمولا از شهرستان‌ها می‌آیند و حتی درآمدشان از ما که تحت نظارت تاکسیرانی کار می‌کنیم بیشتر است چون بیشترشان نرخ دولتی که ما از مسافر می‌گیریم قبول ندارند و نرخ خودشان را می‌گیرند و متاسفانه مسافران هم پرداخت می‌کنند چون در یک عمل انجام شده قرار می‌گیرند و بسیاری از مسافران به خاطر اینکه نمی‌خواهند اعصابشان را خرد کنند و با این رانندگان بر سر کرایه جر و بحث کنند آن را می‌پردازند.»
این راننده تاکسی اضافه می‌کند: «مسافران به این مسئله توجه نمی‌کنند که امنیت مسافر در خودروهای حمل ونقل عمومی بیشتر از خودروهای شخصی است و حوادثی که پیش از این در مناطق مختلف برای مردم به وجود آمده نتیجه اطمینان به خودروهای شخصی بوده است.»
کارشناسان اجتماعی معتقدند، در آمارگیری‌های جهانی مشخص شده است در مسیرهایی که تاکسی‌ها تردد دارند بیشترین امنیت و کمترین آسیب اجتماعی صورت می‌گیرد در حالی که بیشترین حوادث تلخ و ناگوار در مسیرهایی صورت می‌گیرد که مسافربرهای شخصی حضور دارند و این مسئله نشان‌دهنده جایگاه مهم و موثر رانندگان زحمتکش تاکسی است.