پرسش:
ابعاد عصمت پیامبر گرامی اسلام(ص) را از منظر آموزه‌های وحیانی قرآن توضیح دهید؟
پاسخ:
یکی از مقامات معنوی پیامبر(ص) مقام عصمت است. عصمت یعنی مصونیت از گناه و اشتباه بدین معنا که آن حضرت نه گناه می‌کرد و نه  اشتباه. این اعتقاد ما شیعیان، در مورد همه پیامبران(ص) و ائمه اطهار(ع) است. پشتوانه این اعتقاد مسئله حجیت است. یعنی اگر بنا باشد آن بزرگواران مرتکب گناه و اشتباه شوند دیگر گفتار و رفتارشان قابل استناد نخواهد بود زیرا درستی رفتار و گفتارشان زیر سؤال و اعتماد به آنها از بین می‌رود.
عصمت پیامبر(ص) از دیدگاه قرآن را می‌توان در سه محور ارائه داد: 1- عصمت در دریافت وحی. 2- عصمت در رساندن آیات یا مقام ابلاغ. 3- عصمت در عمل.
1- عصمت پیامبر(ص) در تلقی وحی
آیاتی از قرآن مجید بر این دلالت دارند که پیامبر(ص) قرآن را از خداوند به صورت مستقیم یا به واسطه جبرئیل دریافت می‌کند خودش هیچ‌گونه دخل و تصرفی نمی‌کند: 1- «و انک لتلقی القرءان من لدن حکیم علیم: و به یقین این قرآن از سوی حکیم و دانایی بر تو القاء می‌شود.» (نمل - 6) 2- «و انه لتنزیل رب العلمین *‌نزل به الروح الامین * علی قلبک لتکون من المنذرین؛ مسلما این (قرآن) از سوی پروردگار جهانیان نازل شده است. روح‌الامین (جبرئیل)‌ آن را بر قلب (پاک) تو نازل کرده تا از انذارکنندگان باشی.» (شعراء - 192 تا 194) 3- «و ما هو بقول شیطان رجیم؛ این (قرآن) گفته شیطان رانده شده نیست.» (تکویر - 25)
این آیات بیانگر آن است که دریافت‌های قرآنی پیامبر(ص) منشأ الهی و رحمانی دارد نه شیطانی و نفسانی به همین دلیل به آن عصمت در تلقی وحی می‌گویند.
2- عصمت در مقام ابلاغ
پیامبر اسلام(ص) آن چه را که از سوی خدا دریافت می‌کرد بدون هیچ‌ کم و کاستی به مردم ابلاغ می‌کرد تا حجت بر آنها تمام شود. آن حضرت نه از اداء آنچه بر او وحی شده خودداری می‌ورزید و نه گفته‌هایی از خود بر آن می‌افزود. 1- «و ما هو علی الغیب بضنین؛ و او نسبت به آنچه از طریق وحی دریافت داشته بخل ندارد.» (تکویر - 24)
آنچه را که آن حضرت از ناحیه خداوند به او وحی می‌شد در اختیار مردم قرار می‌داد چنین نبود که از ابلاغ آن خودداری ورزد. 2- «ولو تقول علینا بعض الاقاویل * لاخذنا منه بالیمین * ثم لقطعنا منه الوتین؛ و اگر او سخنی به دروغ بر ما می‌بست ما او را با قدرت می‌گرفتیم و سپس رگ قلبش را قطع می‌کردیم.» (حاقه - 44 تا 46) 3- «و ما ینطق عن الهوی ، ان هو الا وحی یوحی؛ و هرگز از روی هوای نفس سخن نمی‌گوید، آنچه می‌گوید چیزی نیست جز وحی‌‌‌ای که بر او نازل شده است.» (نجم - 3 و 4)
این دسته از آیات بر این دلالت دارند که پیامبر گرامی(ص) آنچه را که به مردم ابلاغ می‌کند وحی الهی است و خود در آن هیچ دخل و تصرفی نمی‌کند و به خدا افترا نمی‌بندد، و پیشنهاد مخاطبان هم نسبت به کم و یا زیاد کردن هیچ گونه تأثیری در او ایجاد نمی‌کند. و یا از ابلاغ آنچه به او وحی شده بخل نمی‌ورزد.
ادامه دارد