گالیا توانگر

مسئولیت پذیری همان حسی است که باعث می‌شود تا دقیقه نود یک بازیکن بدود و سر انجام گل را به دروازه حریف بنشاند. این حس محرک نباید با غرور و تک روی توام شود،چرا که آسیب بزرگی در مسیر پیشبرد اهداف زندگی مان خواهد شد. مسئولیت پذیری یعنی با جدیت در کنار دیگران (جمع) قرار گرفتن و برای گل کاشتن از هیچ گونه تلاش و جدیتی دریغ نکردن.
فراموش نکنید حس مسئولیت پذیری با سخت گرفتن کار دنیا بر خود فرق دارد. چرا که شاعر فرموده:گفت آسان گیر بر خود کار‌‌ها کز روی طبع/سخت گیرد جهان بر مردمان سختکوش.
باید جانب تعادل را رعایت کرد و در ضمن به وادی کم تحرکی و بی مسئولیتی نیز نیفتاد. مسئولیت پذیر بودن باعث انجام بهتر و صحیح‌تر کار‌‌ها و پروژه ‌‌ها می‌شود. اشخاص مسئولیت پذیر به علت پاسخگو بودنشان قابل اعتمادترند. اگر پلکان پیشرفت کاری را ترسیم کنیم مسئولیت پذیری در ردیف پله‌های ابتدایی و زیر بنایی قرار می‌گیرد.
مسئولیت پذیری همراه با قبول مسئولیت‌های بزرگتر (به شرطی که فرد شرایط لازم و کافی امور مربوطه را داشته باشد.)عاملی مهم جهت تسریع روند پیشرفت‌های فردی و اجتماعی است.این ویژگی در هر حرفه و شغلی بر میزان اعتبار اجتماعی شخص می‌افزاید. احساس ارزشمند بودن و عزت نفس از نتایج دیگر آن است. شما معمولا کدام یک را انتخاب می‌کنید؟ فردی که در قبال خدماتی که ارائه می‌دهد مسئولیت پذیر و پاسخگوست یا فردی که هیچ گونه مسئولیتی در مقابل کم و کاستی کارش نمی‌پذیرد؟
بنابر این افراد مسئولیت پذیر می‌توانند با کسب اعتبار در جامعه پیرامونشان تبلیغات خوبی برای کسب و کار خود داشته باشند.این حلقه گمشده‌ای است که باید به بدنه سازمانی و خدماتی ما چفت شود.
زندگی پر نشاط با مسئولیت پذیری
نسیم بهاری از پشت پنجره سر شاخه درختان را تکان می‌دهد و پرندگان جست و خیز کنان به دنبال آشیانه سازیند. اما او خواب بهاری چشمانش را پر کرده و هر از گاهی پلک هایش روی هم می‌افتد و سرش به سمت میز فرو می‌افتد. در راهرو اداره صف ارباب رجوع به درازا کشیده و گره ابروهای کارمند در هم فرورفته است. سال جدید که این گونه آغاز شود خدا به فریاد پاییز و شمردن جوجه ‌‌ها برسد!
موسوی چلک مددکار اجتماعی و پژوهشگر آسیب‌های اجتماعی توضیح می‌دهد:«یکی از ویژگی‌های انسان ‌‌ها مسئولیت پذیری شان است. بدون شک توجه به این موضوع در زندگی روزمره موجب نشاط و پویایی بیشتر خواهد بود. انسان موجودی اجتماعی است و به همین دلیل زندگی بدون تعامل با دیگران برایش گران تمام می‌شود. مسئولیت پذیری موجب می‌شود تا در ایفای نقش خود با دقت بیشتری عمل کند.»
وی درباره نتایج مثبت مسئولیت پذیری افراد در جامعه می‌گوید:«مسئولیت پذیری موجب می‌شود تا هر کس در قبال وظایف خود پاسخگو باشد. کیفیت ارائه خدمات و وظایف بیشتر شود.از زمان به درستی استفاده شود.رضایت شغلی بیشتر شود.پویایی و نشاط در میان افراد جامعه افزایش یابد.اعتماد به نفس افراد بالاتر رود.افراد احساس تنهایی نمی‌کنند.نظارت اجتماعی افزایش یابد. سرمایه انسانی تقویت شود.روحیه همکاری و تعاون در جامعه گسترش یابد. مشارکت اجتماعی افزایش یابد.سرمایه اجتماعی ارتقاء یابد.به سایر افراد خانواده و جامعه تسری پیدا کند.امنیت روانی افراد و جامعه  فراهم شود.افراد هدفمند زندگی کنند.روابط اجتماعی بهتری با دیگران داشته باشیم.اعتماد اجتماعی درجامعه بیشتر شود.برای حل مشکلات اقدام می‌کنند.رضایت درونی افراد افزایش می‌یابد.»
این کارشناس آسیب‌های اجتماعی در مورد ویژگی‌های افراد مسئولیت پذیر می‌گوید:«مشارکت جویند. انعطاف پذیرند. به نظرات دیگران احترام می‌گذارندو از تجربه دیگران استفاده می‌کنند.در برابر مجموعه و خانواده خود احساس تعلق دارند.»
سبک زندگی زهرایی(س) الگویی برای مسئولیت پذیری
در جامعه اسلامی ما که بیشتر سبک زندگی مان وامدار تعالیم اسلامی است بی شک مسئولیت پذیری باید جز ارکان جامعه قرار گیرد.این مسئولیت پذیری باید متوجه همه آحاد جامعه با مسئولیت‌های خرد و کلان باشد.سال 93 که با نام مبارک حضرت زهرا(س) آغاز شده است مطمئنا الگو برداری از سبک زندگی ایشان به ویژه در حیطه مسئولیت پذیری را می‌طلبد.این مسئولیت پذیری می‌تواند از جنبه اقتصاد در خانواده تا فرهنگ جامعه و موضع گیری‌های به جای سیاسی دامنه دار باشد.
حجت الاسلام علی دشتکی مدیر کل تبلیغات اسلامی استان همدان توضیح می‌دهد:«بهترین الگو برای سبک زندگی اسلامی، زندگی فاطمی است. در جهان آشوب زده و زندگی‌های به هم ریخته امروزی تنها راه نجات تمسک جستن به زندگی فاطمی است. تمسک جستن به زندگی فاطمی در تمامی مسائل از   جمله مسائل اجتماعی، فردی، سیاسی، اقتصادی، فرهنگی و در راه برون رفت   از معضلات امروزی، به هم ریختگی ‌‌ها و گرفتاری ‌‌ها سفینه نجاتبخش انسان ‌‌ها است.»
مدیرکل تبلیغات اسلامی استان همدان با اشاره به اینکه ایام فاطمیه امسال مصادف با عید نوروز و تحول طبیعت است،می گوید:« امسال بهترین خواسته از خداوند می‌تواند این باشد که خداوند متعال احوال و امور زندگی ما را به سوی زندگی فاطمی مقدر کند.اگر بخواهیم زندگی ‌‌ها به سوی سبک زندگی فاطمی باشد باید فضای مناسب را در این جهت ایجاد کنیم. تمامی دستگاه‌های فرهنگی، اطلاع رسانی و به ویژه اقشار تاثیرگذار از جمله اساتید، معلمان، طلاب، مبلغین و مبلغان باید در این راستا تلاش کنند.
برای جذب جوانان به سبک زندگی فاطمی و آشنایی با فضایل ایشان که الگوی سعادت بخش و نجات بخش در زندگی ‌‌ها هستند باید متولیان فرهنگی و عموم مردم در این راستا وارد شوند.یکی از محوری ترین بخش‌های زندگی فاطمی که آحاد مردم باید به آن تمسک جویند مسئولیت پذیری ایشان در زندگی و جامعه است. حضرت فاطمه(س) در تمام امور از جمله امور دینی، فرهنگی، اجتماعی، شوهرداری و تربیت فرزند احساس مسئولیت می‌کردند و مسئولیت پذیری یکی از نقاط برجسته زندگی فاطمی است.»
حجت الاسلام دشتکی می‌افزاید:«با مسئولیت پذیری تک تک افراد، مشکلات سیاسی، اجتماعی و فرهنگی از جامعه رخت برمی بندد و اگر واقعا سبک زندگی فاطمی الگو باشد باید مسئولیت پذیری را برای جامعه تبیین کنیم.از دیگر    شاخصه‌های زندگی فاطمی که امروز در جامعه باید به آن توجه شود تا از مشکلات سیاسی، اجتماعی و فرهنگی رهایی یابیم تکلیف مداری است.حضرت فاطمه(س) در مسائل فرهنگی، دینی، اجتماعی و به ویژه سیاسی تکلیف مدارانه عمل می‌کرد.مسئولیت پذیری و تکلیف مداری از رگه‌های حیاتی سبک زندگی اسلامی است که در زندگی فاطمی وجود دارد و عموم مردم باید به آن تمسک جویند.از دیگر شاخصه‌های زندگی حضرت فاطمه(س) شرافت انسانی بود که در زندگی ایشان نمایان بود که باید به آن توجه شود. در جامعه امروز ما اقتصاد مقاومتی مطرح است و راهبردهای اقتصادی مقام معظم رهبری نیز از سبک زندگی اسلامی است که باید این امر در جامعه به خوبی برای مردم تبیین شود.برای تحقق این مهم زنان جامعه می‌توانند مدیریت ویژه‌ای در دل خانواده و جامعه خود داشته باشند.اگر زندگی فاطمی را در زندگی سرلوحه کار خود قرار دهیم طبیعی است که نتیجه و خروجی آن اقتصاد مقاومتی را شکل می‌دهد.»
ابعاد مسئولیت پذیری در جامعه اسلامی
زینب جعفری یک پژوهشگر مسائل اخلاقی و تربیت اسلامی مسئولیت انسان را به چهار گروه مسئولیت انسان در برابر خودش،جامعه،خانواده،خویشان وهمسایگان تقسیم بندی می‌کند و می‌گوید: در جامعه اسلامی این مسئولیت به سه گروه دیگر ارتقا می‌یابد:مسئولیت انسان در قبال سایر مسلمانان،در برابر همنوعان و در برابر طبیعت.
بنابر این اگر شما نسل در نسل کارمند یا کارگر زحمتکشی بوده اید به این پیشینه و شجره خود باید در جامعه اسلامی ببالید و تداوم بخش آن باشید.
در این تقسیم بندی مسئولیت در برابر خود نظرم را جلب می‌کند.جعفری در این باب توضیح می‌دهد:« همه موجودات جهان به سوی کمالی که برایشان در نظر گرفته شده است، در حرکتند و همه شرایط و امکانات لازم برای رسیدن به کمال، از سوی خالق دانا برایشان پیش بینی شده و در اختیارشان قرار گرفته است. اما همه آن‌‌ها جز انسان، نه علم به هدف دارند و نه راه را خود انتخاب کرده اند، بلکه این خداوند حکیم است که جهان هستی را این گونه تنظیم کرده است که هر موجودی به سوی غایت نهایی خود رهسپار باشد و چاره‌ای جز این ندارد. چنان که قرآن کریم در آیه 50 سوره طه می‌فرماید: پروردگار ما کسی است که هر چیزی را خلقتی که شایسته اوست داده، سپس آن را هدایت فرموده است.»
این صاحب نظر مسائل اخلاقی و تربیتی ادامه می‌دهد:«خداوند برای انسان، کمال قرب و منزلت را قائل شده؛ زیرا از او خواسته است که مانند موجودی ر‌‌ها و بی تکلیف، در پی کارهای بیهوده نباشد. در خود احساس مسئولیت را پرورش دهد و همواره خود را مسئول بداند. در نتیجه، هرگز خود را به بهایی کمتر از لقای پروردگار یا بهشت ابدی نفروشد که در غیر این صورت، به یقین از زیان کاران خواهد بود و به تعبیر حافظ شیرین سخن:یار مفروش به دنیا که بسی سود نکرد/ آن که یوسف به زره ناسره بفروخته بود
یا به قول مولانا:
خویشتن نشناخت مسکین آدمی/ از فزونی آمد و شد در کمی/ خویشتن را آدمی ارزان فروخت/ بود اطلس،خویش بر دلقی بدوخت
امام سجاد (ع)درباره مسئولیت انسان در قبال خویشتن می‌فرماید:نیروها [و استعدادهای] خود را تنها در پیروی از روش خدایی به کارگیر و تا آخرین حد توانایی خود، وجودت را به کمال برسان تا اطاعت گر خدا باشی و نسبت به هر یک ازاعضای خودت که خدا آن‌‌ها را وسیله کمال و پیشرفت تو قرار داده است، حق آن‌‌ها را ادا کنی و از خدا در این راه یاری طلبی.»
با مسئولیت پذیری هیچ کاری کسالت آور نیست!
زهره قربانی کارشناس ارشد روانشناسی برای تقویت حس مسئولیت پذیری در نهادمان این گونه توصیه می‌کند:«از اشتباه نهراسید. به خاطر داشته باشيد که مسئول بودن به معنی پيروی کورکورانه از ديگران نيست.از برنامه‌ریزی غافل نشوید.تلاش کنيد که احساس قدرت را در خود افزايش دهيد.ثبات قدم داشته باشید.برای برنامه ريزی به ديگران کمک کنيد.سعی کنيد مطلبی کسل کننده اما مفيد را بياموزيد.تعريف دقيقی از مسئوليت پذيری داشته باشيد.»
وی در توضیح اینکه حتی اموری را که به نظرتان کسل کننده می‌آیند اما مهمند با میل و رغبت به انجام برسانید،می گوید:« اغلب مردم می‌دانند که بالاخره بايد کار خاصی را انجام دهند، اما اين فرايند آنقدر به نظرشان خسته کننده می‌آيد که تا جايی که می‌توانند از انجام آن طفره می‌روند و به فعاليت‌های ديگری که برايشان لذت بخش هستند می‌پردازند. کار مفيدی که شما مي خواهيد انجام دهيد چيست؟يادگيری لغات يک زبان بيگانه؟ ياآموختن شيوۀ حسابداری کامپيوتري؟ اطمينان حاصل کنيد که اين کار،کاری است که بايد در گذشته به انجام می‌رسيده، اما تنها به دليل خسته کننده بودن تا به حال به تعويق افتاده است.پس از اين که موضوع مشخص شد،به کتابخانه برويد و کتابی در آن مورد به امانت بگيريد،سعی کنيد که کتاب را به طور کامل و با دقت بخوانيد.»این روانشناس در توضیح مسئولیت پذیری به طور شفاف توضیح می‌دهد:  «مسئوليت پذيری يعنی قابليت پذيرش،پاسخگويی و به عهده گرفتن کاری که از کسی درخواست می‌شود و شخص حق دارد که آن را بپذيرد يا رد کند.وقتی فردی می‌خواهد مسئوليت را بپذيرد، بايد برای او کاملا مشخص شود که موضوع درخواست چيست و در برابر به عهده گرفتن آن چه چيزی به دست می‌آورد؟ در واقع مسئوليت انتخابی آگاهانه است، درست مثل قراردادی نانوشته که تمام اجزای آن برای فرد مشخص است. هنگامی که فردی احساس مسئوليت کند، ديگر لزومی ندارد که ديگران به او بگويند که در هر موقعيتی چگونه عمل نمايد. افراد در نتيجۀ توجه به مقررات، ارزيابی تجربه‌های خويشتن و رسيدن به نتيجه‌گيری‌های واقع‌گرايانه آن تجربه‌ها، الگوی رفتاری مناسبی را اختيار می‌کنند.»