مهدی امیدی

یکی از اتفاقات عجیبی که طی ماهای اخیر در صداوسیما رخ داده است، آنتن فروشی است. مسئله‌ای که از عواقب گرفتاری رسانه ملی در بحران مالی محسوب می‌شود. تولید برنامه مشارکتی تدبیر جدیدی است که صداوسیما برای بهبود زخم‌های اقتصادی خودش در پیش گرفته است. البته این ترفند از سوی صداوسیما با عنوان تولید برنامه مشارکتی نامگذاری شده است، اما معنای واقعی آن، «آنتن فروشی» است! به این ترتیب که شبکه‌های سیما در فواصل برنامه ‌ها یا در متن یک برنامه، بخشی را در اختیار یک شرکت تولیدی یا تجاری قرار می‌دهند تا محصولات خود را معرفی نماید.
درواقع، این کار هم نوع جدیدی از آگهی و تبلیغ تجاری محسوب می‌شود. با این تفاوت که در شکل مرسوم، تبلیغات در قالب یک مجموعه مجزا و با تیتراژ مشخصی، قبل، میان و یا در پایان سریال ‌ها و برنامه‌های تلویزیون به نمایش در می‌آیند. اما در شکل جدید که بهترین نام آن آنتن فروشی است، تبلیغ یک شرکت خاص به صورت یک برنامه مستقل به خورد مخاطب داده می‌شود.
این ترفند، هرچند قسمتی از مشکلات مالی صداوسیما را مرتفع می‌کند، اما خسارت‌های زیادی را نیز در پی دارد. ازجمله اینکه در حال حاضر بخشی از برنامه‌های سیما تبدیل به ملک طلق موسسات بازرگانی و کارخانه ‌ها و یا حتی شرکت‌های انبوه ساز مسکن و ویلا شده است! آیا واقعا این وضعیت در شأن صداوسیمایی که «دانشگاه عمومی» خوانده می‌شود هست؟
خسارت دیگر «آنتن فروشی» اتلاف وقت بینندگان سیماست. چون اغلب این برنامه‌های تبلیغاتی در بهترین ساعات شبانه روز روی آنتن می‌روند و بخشی از زمان پخش آن ‌ها با هنگامه نمایش یک سریال تداخل پیدا می‌کند و مردم مجبور هستند که نمایش این تصاویر را تحمل کنند تا نوبت به برنامه مدنظرشان برسد. حتما مدیران محترم رسانه ملی می‌دانند، مالک اصلی صداوسیما، همه ملت ایران هستند و نه صاحبان ثروت و سرمایه دارها. حتی تحمیل پیام‌های بازرگانی هم با نگاه آرمان گرایانه و انقلابی پذیرفته نیست چه رسد به اینکه بهترین ساعات زندگی مردم در اختیار بنگاه‌های اقتصادی قرار گیرد.  
متعاقب چنین مسئله‌ای، اعتماد مخاطب نیز به سیما کاهش می‌یابد. به ویژه اینکه آیتم‌های مذکور، در پایین ترین سطح هنری و رسانه‌ای ممکن تهیه و ترسیم می‌شوند و نامی به جز بی احترامی به مخاطب نمی‌توان روی آن ‌ها گذاشت. در نتیجه تداوم چنین مسیری، بیننده دچار دلزدگی شده و ریزش روز افزون مخاطب را در پی خواهد داشت.
در نتیجه، رسانه ملی در برخورد با کمبود بودجه، سیاست متضادی را در پی گرفته است؛ از یک طرف و با هدف پیروزی بر رقبای بیگانه در حال افزایش شبکه‌های خودش است و از طرف دیگر برای جبران هزینه راه اندازی این شبکه ‌ها به آنتن فروشی روی آورده که باعث نزول کیفیت فضای رسانه‌ای سیما و ریزش مخاطب می‌شود آورده است. باید منتظر ماند و دید که صداوسیما تا کی این سیکل معیوب را ادامه خواهد داد؟