توصیه‌های ضروری برای راهپیمایان اربعین حسینی (ع)
تقی دژاکام
سال به سال به خیل عاشقان ایرانی زیارت اباعبدالله‌الحسین«ع» در روز اربعین و شرکت‌کنندگان در راهپیمایی عظیم چندین میلیونی این مسیر به خصوص مسیر نجف اشرف تا کربلا افزوده می‌شود. به همین دلیل، این روزها، همه جا حال و هوای رفتن به کربلای‌معلی و شرکت در راهپیمایی عظیم اربعین دیده می‌شود. آنها که رفته‌اند خاطراتشان را برای آنها که نرفته‌اند تعریف میکنند؛ آنها که نرفته‌اند و تصاویر و فیلم‌های مربوط را از تلویزیون می‌بینند، اشک حسرت می‌ریزند و آنها که امسال عازمند...شاید تنها با یک حس عاشقانه، عازم راه شده‌اند و چیز زیادی از فراز و نشیب‌های احتمالی این راه نمی‌دانند، اما برای اینکه این سفر و به خصوص این راهپیمایی سه چهار روزه پربارتر و مفیدتر و پر نشاط‌تر باشد، شنیدن و به کار بستن برخی تذکرات و یادآوری‌ها به این دسته از مسافران حرم ضروری است.
این یادآوری‌ها را با مشورت و استفاده از تجربیات جمعی از دوستان خوب گرد‌آوری کرده‌ام و پیشاپیش از صراحت در برخی از این یادآوری‌ها پوزش می‌خواهم اما این تذکرات هم جوری نیست که بشود آنها را در نظر نگرفت چرا که در طول سفر و راهپیمایی ممکن است بی‌توجهی به آنها، زائران اباعبدالله«ع» را با مشکل مواجه کند.
***
الف- پیش از سفر:
- به هیچ‌وجه با خودتان چمدان‌ها و ساک‌های بزرگ و حجیم نیاورید (به خصوص خانم‌ها به این نکته توجه داشته باشند!)، بلکه یک کوله‌پشتی راحت و متوسط انتخاب کنید.
- بهتر است کوله‌پشتی‌هایی انتخاب کنید که به قول کوهنوردها حداکثر چهل لیتری هستند و چه بهتر که شستی هم داشته باشند و بندشان پیش‌سینه هم داشته باشد که بتواند کوله را به‌خوبی روی پشت، فیکس کند.
- در همین کوله‌پشتی از آوردن بارهای سنگین و کمرشکن خودداری کنید؛ مسیر نجف به کربلا حدود 85 کیلومتر است و بار سنگین، شما را از پا درمی‌آورد.
- همرا داشتن یک مفاتیح که اعمال زیارتی نجف و کوفه و کربلا را داشته باشد یا کتاب‌های مخصوصی که فقط این اعمال را ذکر کرده‌اند. به مفاتیح نصب شده روی گوشی‌هایتان اعتماد نکنید؛ بعید است بتوانید آنها را داخل حرم‌های مطهر یا مسجد کوفه ببرید.
- سعی کنید پیش از سفر، حتماً حجامت کنید تا توان و طاقت شما در مسیر افزایش پیدا کند.
- یادتان هم باشد که در این مسیر، مدیران موکب‌های بین راه، آن‌قدر با کرامت با شما برخورد میکنند که لازم نباشد با خودتان خوراکی‌های زیاد و متنوع بردارید. بنابراین هیچ خوردنی در کوله‌پشتی خود بر ندارید مگر اینکه فرزند شیرخواری داشته باشید یا خدای نکرده به خاطر نوع خاصی از بیماری به دارو نیاز داشته باشید که برای آن باید تمهیدات لازم را بیندیشید.
- البته همراه داشتن مقداری مویز و کشمش و مغزهای خوراکی برای زمان پیاده روی به‌خصوص در هوای نسبتاً سرد شب برای تأمین انرژی توصیه شده است.
- حساب لیموترش و نمک، سواست. لیموترش را حتماً همراه داشته باشید و قبل از مصرف غذاهای گوشتی روی آنها چند قطره بچکانید تا از مسمومیت‌های احتمالی پیشگیری کنید.
- با این حال، اگر بار و بندیل زیادی دارید و هیچ چاره‌ای هم از آوردنش ندارید، برای اینکه در طول مسیر خودتان یا همراهانتان اذیت نشوید، بهترین کار این است که یک کالسکه بچه با خودتان بیاورید و بارهایتان را روی آن بگذارید و با این وسیله آنها را حمل کنید!
- در صورت امکان، از به همراه داشتن وسایلی از قبیل لپ‌تاپ، تبلت و هرگونه اشیای قیمتی، پرهیز شود، در غیر این صورت، به خاطر حفظ و نگهداری، هنگام بازرسی‌ها و تحویل به امانات و... دردسر زیادی برای زائر ایجاد می‌شود. استفاده از کوله‌پشتی برای حمل مختصر وسایل همراه، مناسبتر و راحت‌تر است.
- برای بین راه، مشکلی برای اسکان ندارید چون موکب‌های فراوانی هستند که شما را با اصرار دعوت به ناهار و شام و استراحت و... میکنند. با این همه، سعی کنید پتوهای بزرگ و حجیم و سنگین با خودتان نیاورید تا اذیت نشوید. بهترین چیز این است که از همین پتوهای سبک سفری تهیه کنید تا در صورت لزوم از آن برای گرمایش خود بهره بگیرید.
- حتماً یکی دو تا ملحفه سبک سفید تمیز و نیز چند ماسک یک بار مصرف با خودتان بیاورید.
قاشق و چنگال و یک چاقوی کوچک و استکان یا لیوان کوچک دسته‌دار(برای چای خوردن در طول مسیر)، خمیردندان کوچک سفری و صابون کوچک، ژل ضدعفونی و چند شامپوی کوچک هتلی، مهر و جانماز کوچک و خودکار روان و کاغذ یا دفترچه یادداشت کوچک برای نوت‌برداری از اتفاقاتی که فراوان است و دیگر تکرار نمی‌شود و به احتمال زیاد فراموششان می‌کنید، از ضروریات است.
- داشتن کلاه خیلی به شما کمک می‌کند، چون هوا به شدت متغیر است و بالا پائین می‌شود. پیشنهاد می‌شود کلاهی انتخاب کنید که گوش‌هایتان را هم بپوشاند و اگر لبه‌دار هم باشد که بهتر؛ برای در امان بودن از آفتاب و نور شدید، عالی است. برخی آوردن یک چتر کوچک یا عصای کوهنوردی را هم توصیه میکنند اما دقت داشته باشید که بارتان را خیلی سنگین نکنید و جوری نشود که مثلاً همین عصا در کربلا دست و پا گیرتان شود؛ به خصوص اگر محل اسکان نداشته باشید.
- حتماً دو سه تا چفیه (ترجیحاً مدل سرداری) و یک حوله متوسط (استخری کوچک) بیاورید. این چفیه‌ها برای پوشاندن سر و گردن، خشک کردن دست و صورت و انداختن روی بالش‌های خواب و خیلی موارد دیگر کاربرد دارند. برای بسیاری از افراد، کار حوله را هم می‌کند و می‌توان از حوله استخری صرف نظر کرد تا بارتان سبکتر باشد. یک سربند هم با خودتان بردارید.
- مسئله کفش خیلی برای پیاده‌روی مهم است. اگر امکان تهیه کفش‌های خوب را ندارید، بهتر است از کفش‌های تازه خریده و نو در این مسیر استفاده نکنید. کفش‌های کتانی معمولی هم علی‌رغم آنکه راحت‌تر به نظر می‌رسند شاید بهترین گزینه نیستند. بهتر است کفش چرمیِ مدتی استفاده شده که نه خیلی گشاد و نه خیلی چسبان باشد برای این راه بپوشید. در میان گزینه‌های درجه دو، دمپایی البته بهتر و راحت‌تر است اما دمپایی هم از آن پلاستیکی‌های زمخت نباشد؛ بلکه لاستیک نرم و منعطفی داشته باشد.
- بسیاری از باتجربه‌ها هم هستند که توصیه میکنند اگر بتوانید بدون پاپوش حرکت کنید راحت‌تر هستید، به خصوص اگر از بخش کناره و غیرآسفالت جاده حرکت کنید که بسیار کمتر خسته می‌شوید و پاهایتان هم کمتر اذیت می‌شود. حتی اگر با کفش یا دمپایی هستید هم سعی کنید از مسیر خاکی کناره و نه آسفالت حرکت کنید تا خستگی کمتری به سراغتان بیاید.
- جماعتی که کفش را برای راه، انتخاب میکنند، اگر کوله‌پشتی‌شان جا دارد و یک مقداری هم در رعایت پاکی و نجسی وسواسی هستند، بد نیست یک جفت دمپایی سبک که ارتفاع تخت زیادی دارد (تختش کلفت است) و کف پای شما را دو سه سانتی از گِل و شُل زمین دور می‌کند همراه بیاورند. این دمپایی‌ها حجم را اشغال می‌کند، اما وزنی ندارد . به هر موکبی رسیدند و هر جایی قصد قضای حاجت یا تجدید وضو داشتند، این دمپایی خیلی به کارشان می‌آید.
- یک سری داروهای گیاهی و شیمیایی افزایش‌دهنده و تقویت‌کننده سیستم ایمنی بدن هستند که می‌توانید با مراجعه به داروخانه، آن را تهیه کنید و قبل از سفر، سیستم عمومی خودتان را تقویت کنید. اگر بتوانید روزی یک قرص جوشان مولتی ویتامین یا قرص معمولی مولتی ویتامین ترجیحاً اصلی‌اش را از همین الان تا یک هفته بعد از سفر میل کنید، کمک زیادی می‌کند که مریض نشوید.
- در عین حال همراه داشتن یک مقداری عسل هم به همه توصیه می‌شود. یک مقدار عسل خوب طبیعی را در یک بطری نوشابه 300سی‌سی بریزید. بطری‌های آب معدنی شکننده‌تر و وارفته‌تر است اما بطری کوچک دلستر محکم‌تر است و نشت نخواهد کرد.
- چند چسب زخم و وازلین یا پماد مخصوص ترک‌خوردگی یا تاول هم همراهتان باشد بد نیست؛ هر چند اکیپ‌های امدادی عراقی اکثراً به این کار می‌پردازند.
- شاید در تذکرنامه‌های دیگر کسی به این موارد اشاره نکند اما به هر حال، عرق‌سوز شدن به خصوص در ناحیه کشاله ران در این مسیر طولانی راه رفتن، طبیعی است. مالیدن روغن زیتون به تنهایی یا مخلوطش با یک سری از گیاه‌هایی که شمالی‌ها استفاده میکنند بهترین درمان برای عرق‌سوز است. توصیه می‌شود قبل از راهپیمایی و در طول مسیر به صورت منظم با روغن زیتون، نواحی مورد نظر را چرب کنید. این توصیه به کسانی که کمی چاق‌ترند بیشتر تأکید می‌شود. در این زمینه پودر بچه (تالک) و کرم کالاندولا و ویتامین AD هم توصیه شده است.
- خیلی مهم است که لباس زیر، چه بالاپوش و چه زیرپوش، حتماً از جنس پنبه‌ای باشد تا بتواند عرق بدن را جذب کند. پیشنهاد مشخص هم اینکه اگر هر چند تا بر می‌دارید از کهنه‌هایش بردارید که هر جا حمام کردید بتوانید با خیال راحت، قبلی را دور بیندازید. چرا که در این چند روز خیلی فرصت یا حوصله یا جایی برای شستن یا پهن کردن لباس نخواهید داشت. تعداد زیاد هم بر ندارید که بالاخره هر کدام وزنی دارد و خسته می‌شوید.
- دستمال مرطوب، گزینه بسیار بسیار مهمی است. همین طور پد الکلی. اولی خیلی سریع می‌تواند شما را رفرش و سر و صورتتان را تمیز کند و بوی عرق بدنتان را بگیرد. و پد الکلی هم برای مواردی که احتیاج به ضدعفونی سریع داریم مثل شیر آب، دستشویی، قاشق، چاقو و... خیلی اهمیت دارد و می‌تواند خیلی سریع کارتان را راه بیندازد.
- دستکش‌های لاتکسی یک بار مصرف که شبیه دستکش‌های اطاق عمل و دندانپزشکی است (نه آن نایلونی‌ها که شبیه کیسه فریزرهست) برای راه و طهارت به درد می‌خورد. به خصوص که آب سرد هست و شستن دست‌ها با آب و صابون بعد از طهارت خودش مشکلاتی دارد.
- به نظر می‌رسد دو تا بسته ۲۰ تا ۲۵تایی دستمال مرطوب برای طول مسیر کفایت کند (البته اگر اهل بذل و بخشش نیستید!). پنبه الکلی هم یک بسته صد تاییش بسیار بسیار کارگشاست که می‌توانید آن را از داروخانه تهیه کنید.
- حمیان‌های مسافرتی حاجیان یا کیف‌های زیرلباسی مدارک که برخی شرکت‌های مشهور تولید میکنند، همراهان بسیار کارامد و مفیدی است. در طول سفر، بیش از همه چیز، مواظب گذرنامه‌هایتان باشید. پول را می‌شود از کسی قرض کنید اما اگر گذرنامه‌تان را گم کنید به گرفتاری شدیدی دچار می‌شوید.
- به هر حال خوب و بد همه جا هست. محض احتیاط پول و دلار و تومن و دینارها و اشیای قیمتی‌تان را توی جیب‌های دم دست قرار ندهید و همه آنها را در یک جیب یا یک کیف نگذارید که اگر به هر دلیلی آنها را از دست دادید، برای خودتان و همراهانتان مشکل ایجاد نکنید.
- معمولاً صبح اول وقت موقع حرکت، هوا سرد است و به تدریج، هم هوا گرم می‌شود و هم راهپیمایان عرق میکنند. بهتر است به جای کاپشن و پالتوهای بزرگ و دست و پا گیر، از دو سه تا لباس متوسط و یک کاپشن معمولی استفاده کنید تا در موقع حرکت هر چه گرمتر شدید، یکی از این پیراهن‌ها یا بلوزهای معمولی را کم کنید.
- از قرار دادن مدارک و پول در جیب عقب شلوار پرهیز شود و بهتر است در جیب داخل که دارای دکمه و زیپ است، قرار گیرد. در صورت امکان از کیف‌های کمری یا گردن‌آویز استفاده شود.
- کتاب‌های صوتی مرتبط و برخی شعرها یا سخنرانی‌ها و مرثیه‌خوانی‌های برگزیده خوب را دانلود کنید و در گوشی همراهتان بریزید تا در طول مسیر، حال و هوایتان هر چه بیشتر عاشورایی باشد. هر چند در طول مسیر در و دیوار و هر صحنه، بهانه‌ای برای روضه و‌گریه و اشک است. پیشنهاد مشخص، «تزورونی» ملا باسم است که با زیرنویس فارسی آن در شبکه‌های اینترنتی موجود است.
- در بسیاری از موارد، همراه نداشتن تعداد زیادی از تصاویر امام خمینی و رهبر معظم انقلاب به‌خصوص در مواردی که زائران کشورهای دیگر از شما درخواست میکنند، خیلی موجب حسرت شما می‌شود!
- شارژرتان یادتان نرود. اگر دوربین هم می‌برید، شارژر دوربین بیشتر یادتان می‌رود! توجه داشته باشید با وجود اینکه مراکزی برای شارژ در طول مسیر تعبیه شده و تخته برق و پریز گذاشته‌اند ولی مسئله شارژ مسئله طاقت‌فرسایی است، خصوصاً برای کسانی که اسمارت‌فون دارند و دوست دارند عکس بگیرند و تلفنی بزنند و وارد شبکه اجتماعی بشوند، توصیه می‌کنم یکی از این دیوایس‌های خازن شارژر با خودشان بردارند.
- با همه این تذکرات، بسیاری از دوستان بوده‌اند که تنها با یک کیف کمری و بدون هرگونه بار و وسایل و تجهیزات و ... به این سفر آمده و برگشته‌اند و اگر نیازی به چیزی پیدا کرده‌اند، در شهرهای زیارتی خریده‌اند و راحت‌ترین راهپیمایی را داشته‌اند!
- همراه داشتن چند کیسه زباله (سایز بزرگ) توصیه می‌شود. این کیسه‌ها در صورت بارندگی برای شما نقش بارانی بسیار خوب و راحتی را ایفا میکنند. علاوه بر آن می‌توانند بار و بندیل (مثلا پتوی ) شما را هم از خیس شدن حفظ کنند. در مواقعی که ممکن است محل نشستن یا خوابیدن شما تمیز یا خشک نباشد به عنوان حایل بین زمین و زیرانداز شما عمل میکنند. از طرفی وزن و حجم چندانی هم ندارند و حتی در جیب شما هم جا می‌شوند.
ب- در حین راهپیمایی:
- حاج آقا مجتبی تهرانی«رضوان‌الله‌علیه» می‌فرمود در صدقه دادن، در دعا کردن و در زیارت کردن زرنگ باشید. می‌فرمود: «اگر می‌خواهی صدقه بدهی، همین طوری صدقه نده، زرنگ باش! حواست جمع باشد، صدقه را از طرف امام رضا«علیه‌السلام» برای سلامتی آقا امام زمان«عجل‌الله‌فی‌فرجه» بده! برای دو معصوم است؛ دو معصومی که خدا آنها را دوست دارد، ممکن نیست خداوند این صدقه تو را رد کند، تو هم اینجا حق واسطه‌گری‌ات را می‌گیری. تو واسطه‌ای و همین حق واسطه‌گری است که اجازه می‌دهد تو به مراحل خاص برسی.»
- به همین شیوه می‌توان اعمال این سفر و زیارت‌هایش را از طرف یکی از معصومین«ع» انجام داد که بی‌تردید از سوی خداوند متعال مورد قبول قرار خواهد گرفت و این وسط، به شما مزد واسطهگریتان را می‌دهند. پس چه خوب که مثلاً از ابتدای سفر چنین نیتی کنیم.
- برخی از بزرگان فرموده‌اند اگر سفر اول کربلایتان است، آن را به نیت خودتان بخوانید چون خداوند خشم می‌گیرد بر شیعه‌ای که در عمرش به زیارت سیدالشهدا«ع» نرفته باشد، اما اگر بار دوم به بعد است، آن را همان‌طور که گفته شد به نیت یکی از اهل بیت به خصوص یکی از اسرای کاروان زینب«س» و بالاخص به نیت حضرت رقیه«س» بروید.
- از بعضی از بزرگان نقل شده است که یکی از بزرگترین آرزوهای رهبر عزیز انقلاب، زیارت قبر مطهر جدشان امام حسین«ع» در کربلاست. می‌توان این سفر را به پاس همه زحمت‌ها و جانفشانی‌ها و خون دل‌هایی که ایشان برای ما و ملت ما و امت اسلامی می‌خورند، به نیابت از ایشان انجام داد.
- اجازه گرفتن از امیرالمؤمنین علی«ع». خوشبختانه ما ایرانی‌ها عمدتاً این سعادت را داریم که اول به نجف اشرف برویم و از مولا«ع» برای سفر به سمت پسران بزرگوارش اجازه بگیریم. نجف، منزل پدری همه ماست که پیامبر«ص» فرمود: أنا و علی اَبَوا هذه الأمّه؛ من و علی، پدران این امت هستیم.
- از ابتدای خروجی شهر نجف تا ابتدای شارع‌العباس در کربلا، عمودها یا همان تیرک‌های برق که به فاصله 50 متری از هم قرار دارند، شماره‌گذاری شده‌اند. از خود شهر نجف تا ابتدای جاده کربلا حدود ۱۸۰ عمود و از ابتدای بزرگراه کربلا تا ابتدای شارع العباس«ع» هم 1460 عمود یا تیرک وجود دارد. این عمودها و این شماره‌ها بهترین وسیله است تا با هم قرار بگذارید و یکدیگر را پیدا کنید. جمعیت در این مسیر بسیار بسیار زیاد است و ممکن است کسی به دلیل خستگی، یا نوشیدن چای یا دلایل دیگر، از همراهی با دوستانش باز بماند. مشکلی نیست. از همان ابتدای راه می‌توانید با هم قرار بگذارید که سر هر ده یا بیست یا ... عمود می‌ایستیم تا بقیه راه را با هم ادامه دهیم. می‌توانید بسته به برنامه‌ریزی‌تان که این مسیر را چند روزه بروید، صبح و شام‌های راه را بر سر یک عدد توافق کنید و مثلاً بگوئید ظهر برای ناهار و نماز در عمود 213 قرار می‌گذاریم و شب را در عمود 513. در هر صورت، این عمودها دقیقاً به مثابه «یک رسانه» خوب می‌توانند برای شما عمل کنند به شرطی که خوب از این رسانه استفاده کنید!
- دقت کنید که از اعداد رند برای قرار استفاده نکنید؛ شلوغ‌ترین جاها عمود ۵۰۰ و ۱۰۰۰ و اینهاست و پیدا کردن همدیگر در اینجاها کار بسیار مشکلی است.
- کسانی که چیزهایی درباره «مدینه فاضله» و «جامعه آرمانی» شنیده یا خوانده‌اند آن را در این مسیر، به عینه می‌بینند. این مسیر، سراسر مهربانی، عاطفه، جود وسخاوت، معنویت، تعاون و همه صفت‌ها و ویژگی‌های یک جامعه خوب را با خود به همراه دارد که تمامی این شاخص ها ریشه در معرفت و عشق به جامعیت مکتب حسین (ع) و اهل بیت (ع) دارد.
خوب است هر روز بعد از نماز صبح و پیش از آغاز سفر، زیارت عاشورا را با یک لعن و یک سلام بخوانید و ۹۹ لعن و ۹۹ سلام آن را با تسبیح در طول سفر بگویید که از افضل اعمال، زیارت عاشوراست. این توصیه بسیاری از بزرگان برای کسانی است که در این راهپیمایی عظیم شرکت میکنند.
- کسانی که برای اولین بار در این مسیر قرار می‌گیرند، خواه‌ناخواه چشمشان به اتفاقات و تصاویری «افسانه‌وار» می‌افتد که مبهوت می‌مانند: آن که به زور تو را به پذیرایی ساده یا مفصلش دعوت می‌کند، آن که تو را به ناهار یا شام یا خوردنی یا میوه دعوت می‌کند، آن کودکی که در یک پارچ ساده به تو آب تعارف می‌کند، پیرمردی که می‌خواهد با عطر کوچکی که در دست دارد، زائران ارباب را خوشبوتر کند، آن که تو را با دست‌هایش یا دستگاه‌های برقی به ماساژ دعوت می‌کند تا خستگی راه از تنت بیرون ببرد، آن که بر زخم‌های پایت مرهم می‌نهد و آنها که در هر چند قدم، تو را به نوشیدن چای عراقی یا نوشیدنی‌های دیگر می‌خوانند، آنها که خط تلفن بین‌المللی مجانی راه انداخته‌اند تا خبر سلامتی‌ات را به خانواده‌ات بدهی، آن که بره کوچک نذری‌اش را با ریسمان کوچکی به همراه آورده تا به حرم مولا ببرد، مادران و پدرانی که فرزندان دوقلوی خودشان را در کالسکه‌ها همراه آورده‌اند، آنها که تمام خانواده و اقوامشان را در این مسیر همراهی میکنند و... اینها خیلی جذاب هستند و دیدنی. حتماً دوست دارید از این صحنه‌ها عکس و فیلم تهیه کنید تا دیگران را هم در شگفتی دیدارشان شریک کنید. دوست دارید به خانه که برگشتید این فیلم‌ها را بگذارید و ضجه بزنید؛ حتماً این کار را بکنید.
- اما بخشی از مسیر را که این‌گونه طی کردید حتماً به این صرافت هم بیفتید که چه ثوابی برای هر گامی که در این راه می‌زنید به شما می‌دهند: پاک شدن یک گناه و اضافه شدن یک حسنه و اعتلای یک درجه در هر گام! این مسیری است که در هر قدم، به امام حسین«ع» نزدیکتر می‌شوید و هر چه نزدیکتر، غم و اندوه و حزنتان افزونتر. این مسیر، بهترین فرصت برای تفکر و دعاست. یکی از بزرگانی که دو سال پیش در خدمتشان بودیم می‌فرمود: «ثواب هر یک گامتان را به یکی از عزیزان زنده یا مُرده خود هدیه کنید. تک‌تکشان را یاد کنید و حاجت‌های خاصشان را از خدا بخواهید.».
«آزادراه تفکر»
- از روی فهرست مخاطبان گوشی همراهتان می‌توانید همه را یاد و دعا کنید. می‌توانید با تسبیح در ذهنتان، نام تک‌تک اعضای خانواده و فامیل و دوستان و همکاران و همسایگان و شهدایی که با آنها مأنوس بودید یا دوستشان دارید را بیاورید و جلو بروید. می‌توانید ذکرهای متعدد را تکرار کنید. می‌توانید در گوشی تلفن همراهتان، چند روضه خوب یا چند شعر خوب یا مرثیه مرتبط و تأثیرگذار بریزید تا بیشتر حال و هوای عاشورایی پیدا کنید. هر چند به هر چیزی که در این مسیر می‌بینید می‌توانید به عنوان بهانه‌ای برای روضه بنگرید: دخترکان کوچک سیاهپوش را که می‌بینید یاد دختران خردسال قافله حسین«ع» در سال ۶۱ هجری بیفتید و آزارها و شکنجه‌هایی که در مسیر کربلا تا شام تحمل کردند. خوب است که دستی به سر این دخترکان کوچکِ بین راه بکشید و ببوسیدشان، گاهی اگر پدر و مادرشان خسته شده‌اند برای چند گامی به آغوش بکشیدشان و همراهی‌شان کنید. اما هیچ چیز جای «تفکر» را نمی‌گیرد. این مسیر، «آزادراه تفکر» در انگیزه و اهداف قیام حسینی و حتی تفکر در راه‌های غلط رفته خودمان است؛ که همین «تفکر» می‌تواند بهترین راه‌حل‌های بازگشت و توبه را پیش روی ما قرار دهد. در همین مسیر با مولای خودمان پیمان ببندیم که آنها را تکرار نکنیم و گذشته را جبران کنیم و آن‌گونه باشیم که برای امام زمانمان، زینت باشیم نه مایه سرافکندگی! خود را موظف کنیم تا انسان کاملی شویم که آنها به داشتن سربازانی چون ما افتخار کنند. خلاصه بهترین توشه این سفر برای هر کس که در این راه گام می‌نهد، «تفکر»، «سکوت» و «اشک» است و بس!این سرمایه‌های بزرگ را که در جاهای دیگر و در زمانهای دیگر به این خوبی به دست نمی‌آید، با شوخی و خنده و پرگویی و غفلت از دست ندهید تا بعد حسرت نخورید.
- یادتان هم باشد که این سفر، با سفرهای دیگر حتی سفرهای عتبات در دیگر مواقع سال متفاوت است. اینجا تنها مقصد موضوعیت ندارد؛ راه و مسیر هم مهم و به نوعی هدف است. فکر نکنید اگر از زیارت یا زیاد زیارت کردن بازماندید خیلی خسارت کرده‌اید؛ اینجا مسیر تماشا و حیرت است و بس!
- قرآن در سوره آل‌عمران توصیه می‌کند که با ادیان الهی دیگر بر سر نقاط مشترک توحید و معاد متحد بشویم: «قُلْ یَا أَهْلَ الْکِتَابِ! تَعَالَوْا إِلَى کَلِمَةٍ سَوَاءٍ بَیْنَنَا وَبَیْنَکُمْ أَن لَّا نَعْبُدَ إِلَّا اللَّهَ وَلَا نُشْرِکَ بِهِ شَیْئًا وَلَا یَتَّخِذَ بَعْضُنَا بَعْضًا أَرْبَابًا مِنْ دُونِ اللَّهِ». امام خمینی هم فرمودند که شیعه و سنی در برابر دشمن متحد بشوند. نکند در این سفر با لعن و دشنام و ... که بارها از سوی رهبر فرزانه انقلاب حرام اعلام شده، موجب تفرقه دشمن‌پسند بشویم به خصوص که بسیاری از آوارگان مظلوم ساکن در این موکب‌های بین راه، از برادران و خواهران اهل تسنن ما هستند و این کار قطعاً مورد رضایت خداوند متعال و امام زمان نخواهد بود. حال وقتی ما باید تلاش کنیم که وحدت شیعه و سنی را در این مسیر الهی خدشه‌دار نکنیم، به طریق اولی نباید به‌گونه‌ای عمل کنیم که باعث تفرقه شیعه و شیعه هم بشویم یعنی کاری که شبکه‌های انگلیسی ساخته مبلغ شیعه و سنی در این سال‌ها و به خصوص در این ماه‌ها انجام می‌دهند و ما سربازان بی‌جیره و مواجب لندن‌نشینان بشویم.
- در یک کلام: تفرقه‌انگیزی در این سفر اکیداً حرام و ممنوع! این مسیر، رود یکی شدن‌هاست نه جدا کردن نهرها از رود پر خروش اصلی...
ممکن است خود ما با توجه و شعوری که داریم، دست به اعمال تفرقه‌افکنانه نزنیم، اما کسانی را ببینیم که چنین میکنند. حتی‌المقدور تا جایی که ممکن است با نرم‌ترین روش ممکن و با مهربانی، کسانی را که لعن و طعن میکنند از این منکَر بزرگ نهی کنیم.
- زائران کشورهای مختلف با پرچم خودشان در این مسیر حاضرند. خوب است ما هم با پرچم جمهوری اسلامی ایران و یا تصاویر رهبر عزیز انقلاب یا هر دو در این مسیر حضور داشته باشیم تا نشانه‌ای باشد برای کسانی که دوست دارند با ما ارتباط برقرار کنند و دلگرمی‌ای برای کسانی که امیدشان به حضور هر چه بیشتر عاشقان ایرانی اباعبدالله است.
- سعی کنید درست بعد از اقامه نماز صبح، حرکت روزانه خود را آغاز کنید و ساعت چهار بعدازظهر و کمی مانده به غروب، جایی برای اسکان شب پیدا کنید و برای نماز و شام هم همان‌جا باشید. اگر دیر بجنبید شاید خیلی به‌سختی جای خواب پیدا کنید. البته اگر کنار مسیر جا پیدا نکردید، ساکنان روستاهای اطراف با محبت زایدالوصفی شما را به منازل خود خواهند برد.
- حتماً سعی کنید در این سفر و به خصوص در این مسیر، تمرین از خودگذشتگی کنید. شنیده شده حتی در این سفر بودند کسانی که به دنبال پتو فقط برای خودشان، جا فقط برای خودشان و غذا و... فقط برای خودشان بوده‌اند. ثواب کسانی که در این راه به خودشان سختی می‌دهند تا همسفران و دیگر زائران امام حسین«ع» در آرامش و آسایش بیشتر باشند، کمتر از عبادت‌های بزرگ نیست. چه اشکالی دارد که در طول مسیر، باری را از دوش خسته‌ای برداریم، از آب و نوشیدنی و خوردنی و تجهیزات اضافی‌مان به کسانی که آن موقع به آن نیاز دارند بدهیم و در شیرینی این ایثارهای کم یا زیاد، لذت ببریم؟
- موقع خواب در موکب‌ها یا منازل، رعایت حال بقیه را بکنید. این‌طور نباشد که با دوستان خود گعده‌های صحبت و شوخی تشکیل دهید و مانع استراحت دیگران گردید.
- این گنده دماغی و طلبکاری ذاتی را هم که در وجود برخی از ماها هست، در این سفر کنار بگذاریم. درست است که آنها خادمند و دست زائران اباعبدالله«ع» را هم می‌بوسند و پای آنها را هم می‌مالند، اما این باعث نشود که چون ما هم زائر ابا عبداللهیم، خدای نکرده، با آنها دعوا و بی‌احترامی و توهین کنیم. ارث پدرمان را که از این بزرگواران طلب نداریم!
- در شرایط مساوی، از کسانی خوراکی بگیریم که همه چیزشان را در طبق اخلاص گذاشته‌اند و شاید موکب بزرگ و پر خدم و حشمی نداشته باشند. اگر هم به دلایل بهداشتی با لیوان خودمان چای و آب می‌گیریم، جوری برخورد کنیم که گویی برای در راه نوشیدن می‌خواهیم چنین کنیم. نکند دل خادمی از خادمان امام‌حسین«ع» را بشکنیم...
- در طول مسیر راهپیمایی، از مصرف غذاهای خیلی چرب، خیلی سرخ شده و نوشیدن آب‌های خیلی سرد خودداری کنید.
در غذا خوردن هم در عین حالی که وسواس تمیزی نباید داشت، سعی کنید انتخابی عمل کنید. یعنی اینکه شما هر چه آنجا بخورید بالاخره به نوعی آلوده است. بنابر این سعی کنید متنوع بخورید که معده‌تان به هم نریزد تا بتوانید مواد غذایی مورد نیاز بدنتان را تأمین کنید. این به معنی این نیست که برویم به فلان موکب که غذای چربتری دارد. کلاً همه چیزهایی که در این مسیر پخش می‌شود، در راه خداست و تفاوت گذاشتن بر اساس ظاهر، کاری خلاف رضای خداست. البته مثلاً هر چه مصرف برنج را کمتر کنید و به سمت مواد پروتئینی و میوه بروید بهتر است. میوه‌ها را حتماً میل کنید تاسیستم گوارشی شما به هم نریزد و بتوانید سفر بدون اسهال و بدون یبوستی را از سر بگذرانید که هر دو ، به شدت مضر است و شما را سخت اذیت می‌کند. خصوصا با وضعیت توالت‌های بین مسیر که بیشتر از ۹۹ درصدش آفتابه‌ای است و شیلنگ ندارد و شاید خیلی از جماعت جوان شهرنشین ما طهارت گرفتن با آفتابه را بلد نیستند. حالا تصور کنید که مزاجتان هم به هم ریخته باشد. همراه داشتن آن دستمال مرطوب و دستمال کاغذی پیش‌گفته، این جور جاها به درد می‌خورد. دستمال کاغذی و بسته‌های آن را خیلی‌ها در طول راه توزیع میکنند، اما دستمال مرطوب را نه. خصوصاً اگر دستمال بچه باشد فوق‌العاده کمک بیشتری به شما می‌کند.
- اگر از کیف کمری و کوله‌پشتی استفاده می‌کنید، در ازدحام‌ها و ورود به حاجزهای بازرسی خصوصاً در شهر کربلا و نجف (البته نجف کمتر)، در صف‌های طولانی قرار می‌گیرید. طبیعی است کسانی در پشت سر شما قرار گیرند. ممکن است در این شلوغی کسی زیپ کوله شما را باز کند و هر چه دستش رسید بردارد. از قدیم گفته‌اند: مال خودت را بپا ومردم را دزد نکن! بنابر این، به حاجز که رسیدید، کوله را فوراً مثل کیف کانگو برعکس کنید و بندازید جلویتان و دو تا بند را حتماً بیندازید. این طوری امنیتش بیشتر است.
- اگر ارتباطات موبایلی برایتان اهمیت دارد و نمی‌خواهید هیچ وقت از آن محروم شوید حتما در کنار سیم کارت ایرانی، سیم کارت عراقی هم تهیه کنید و اینترنت هر دو را نیز فعال نمائید. برخی ایام ارتباطات ایرانی قفل می‌کرد و برخی ایام عراقی و برخی ایام هر دو. به وای‌فای‌های عمومی و بین راهی هم امیدی نیست. آن‌قدر کاربر دارند که احتمال اینکه حتی لحظه‌ای هم وصل نشوید زیاد است. علاوه بر عراق در ایران هم سیم کارت‌های عراقی فروخته می‌شود.
- شارژ موبایل در بین راه به دلیل متقاضی بسیار عملا ممکن نیست. «شارژر همراه» و نیز سه‌راهی، همراه داشته باشید.
- اگر جای مشخصی را در شهرهای زیارتی تعیین کرده‌اید، قبل از حرکت یا پیش از رسیدن به آن شهر، بر اساس نشانی، آن را روی گوگل مپس جست‌وجو کنید تا نقشه پیاده رفتنش را از روی همان گوگل مپس پیدا کنید. به خصوص در شهر کربلا که اصلاً خیابان‌ها، محله‌ها و در و دیوار به زحمت پلاک یا اسم دارند و صرفاً یا باید خودت رفته باشی یا کسی که بلد باشد تو را ببرد. اگر دو تا کوچه از خیابان اصلی دور باشد، پیدا کردنش تبدیل به یک معضل بزرگ می‌شود. مورد داشتیم که کسی یک شب را در خیابان خوابیده است چون محل استقرارش فاصله کم اما بی‌نشانی تا خیابان اصلی داشته است و او نتوانسته است آن را پیدا کند.
ج- در کربلا:
- معمولاً پیدا کردن جا در ایام اربعین در کربلا، سخت‌تر از نجف است. اگر نتوانسته‌اید جایی پیش‌بینی کنید، جوری برنامه‌ریزی کنید که روز اربعین به کربلا برسید. این را هم در نظر داشته باشید که برای زیارت سیدالشهدا فرموده‌اند: «زُر و انصَرِف» (زیارت کنید و [سریع] برگردید) بر عکس نجف، که تأکید بر هر چه بیشتر ماندن در آنجاست.
- در کربلا همیشه سر دوراهی بین‌الحرمین گیر می‌کنیم که اول به زیارت حضرت عباس«ع» برویم یا به زیارت اباعبدالله«ع». شاید این موضوع یک مقدار زیادی ذوقی باشد، اما به نظر می‌رسد اینکه اول خدمت حضرت ابوالفضل«ع» برسیم و از علمدار و سالار سپاه و پیشمرگ امام، اجازه زیارت مولا را بگیریم به سلیقه دلمان نزدیکتر باشد.
- حتی‌المقدور زمانتان را در یکی از دو حرم بگذرانید؛ حالا یا در حرم حضرت عباس یا سیدالشهدا«ع» و یا در بین‌الحرمین و این محدوده. و حتی‌المقدور خرید نکنید و برای خرید کردن از محدوده حرم خارج نشوید. گذشته از آثار معنوی بهره‌گیری از این فرصت محدود، آثار امنیتی این موضوع هم مهم است. به هر حال الحمدلله در مربع امن بین‌الحرمین تا حالا اتفاقی نیفتاده اما تا باب‌الطوریج هم آمده‌اند و بمب گذاشته‌اند. از هر جهت حریم امن حرم را از دست ندهید.
- یادمان هم باشد که به هر حال همگی سفیر جمهوری اسلامی ایرانیم و سر هزار تومان، دو هزار تومان ارزانتر و گرانتر چانه نزنیم و گدابازی درنیاوریم که همه این عزیزان، خادمان با اخلاص امام حسین«ع» و زائرانش هستند. با این کارمان، فقط حیثیت ایرانی جماعت را خدشه‌دار می‌کنیم.
خیلی مغازه‌ها در عراق هست که مشهور است اجناس آمریکایی مثل کوله‌پشتی و کفش و... دیگر می‌‌فروشند. دقت کنید که اکثر قریب به اتفاق آنها اجناس به درد نخور چینی است و همه آنها را می‌توانید در اطراف میدان گمرک تهران با قیمت مناسبتر پیدا کنید. جنس نظامی هم سال‌های پیش در عراق پیدا می‌شد اما الان دیگر نیست. وقت خودتان را تلف نکنید.
- نگذارید کف پا یا کفشتان به سمت کسی باشد، چرا که این کار به توهینی شدید تفسیر شده و رفتاری بسیار بد در نزد مردم عراق تلقی می‌شود.
- خیلی مهم است که درست و بدون لمیدن بنشینید. در حال نشستن، هیچ گاه قوزک پای خود را بر روی زانوی پای دیگرتان قرار ندهید، که باعث شود کف پایتان به سمت کسی قرار گیرد. پاهای خود را بر زمین قرار دهید و دستانتان را بر رانتان بگذارید. سر نخورید و زیادی وول نخورید، که بسیار بی‌ادبانه انگاشته می‌شود.
- هنگامی که با کسی صحبت می‌کنید به دیوار تکیه ندهید و دستان خود را در جیب قرار ندهید.
- با انگشت به کسی اشاره نکنید و کسی را با انگشت اشاره فرا نخوانید، چرا که این کار تحقیر آن شخص به حساب می‌آید، انگار که او حیوان است و عراقی‌ها از این کار بدشان می‌آید.
- هنگامی که در یک اجتماع مهمان‌های جدید می‌رسند و هنگامی که شخص مسنی یا فرد عالی رتبه‌ای وارد یا خارج می‌شود، همه می‌ایستند.
- از ویژه‌ترین فرهنگ مردم عراق، مهمان‌نوازی آنان است که زبانزد خاص و عام است، لذا خداوند مصلحت دانسته است که اربعین رو به عراقی‌ها سپرده است، پس از آنها بسیار تشکر کنید و تمام سعی خودتون رو کنید دست آنها را رد نکنید چون ناراحت می‌شوند.
- امید است با به‌کار بستن این تذکرات و تجربیات، سفرپر بار و سراسر معنویت و به یاد ماندنی داشته باشید.