مهدی امیدی

 فیلم «ابوزینب» به کارگردانی علی غفاری جدیدترین اثر سینمای ایران با مضمونی ضدصهیونیستی است که روی پرده سینماهای کشور رفته است. اهمیت این فیلم، علاوه بر نمایش مقاومت مردم لبنان در برابر اسرائیل، به ترسیم موضوع خاصی به نام «عملیات استشهادی» برمی‌گردد.
«ابوزینب» نمایش‌دهنده داستانی براساس ماجراهای واقعی دوران اشغال جنوب کشور لبنان توسط رژیم صهیونیستی است. منبع الهام این فیلم، مستند «زیتون تلخ» ساخته مرتضی شعبانی است. در یکی از قسمت‌های این مجموعه، اسوه مقاومت مردم لبنان با نام عامر کلاکش مشهور به «ابوزینب» معرفی می‌شود. قهرمانی که جنوب لبنان را به جهنمی برای اشغالگرها تبدیل کرد و طی سه دهه گذشته الهام‌بخش جوانان مبارز در لبنان بود. شعبانی که تحت تأثیر این شخصیت اسطوره‌ای قرار گرفته بود، تصمیم گرفته بود که یک فیلم داستانی سینمایی هم درباره او بسازد. ابتدا هم قرار بود که این فیلم توسط فیلمسازان لبنانی ساخته شود. شعبانی در نشست خبری فیلم «ابوزینب» در جشنواره مقاومت گفته بود: «ساخت «ابوزینب» پیشنهاد صریح سیدحسن نصرالله بود و در این فیلم می‌خواستیم وجه متمایز عملیات استشهادی را با عملیات انتحاری نشان دهیم.» اما قابلیت‌های سینمایی ایران به هیچ‌ وجه قابل مقایسه با سینمای ما نیست. حتی فیلمنامه اولیه این اثر که توسط نویسندگان لبنانی نوشته شده بود ساختار ضعیفی داشت. به همین دلیل هم شعبانی فیلم را با عوامل حرفه‌ای سینمای ایران ساخت. به این ترتیب که فیلمنامه آن توسط محمود غلامی نوشته شد و کارگردانی آن را هم علی غفاری بر عهده گرفت. غفاری با فیلم قبلی خود، یعنی «استرداد» نشان داده بود که توانایی تکنیکی و فنی قابلی برای تولید آثار فاخر و تاریخی دارد. (هر چند که برخی کاستی‌های محتوایی به فیلم «استرداد» لطمه وارد کرده بود) البته بازیگران فیلم، همگی لبنانی هستند. بازیگران مطرحی چون کارمل لپوس، باسم مغنیه، عمار شلق و یوسف حداد که همگی از ستاره‌های سینما و تلویزیون لبنان محسوب می‌شوند، بازیگران اصلی فیلم «ابوزینب» هستند.
داستان فیلم «ابوزینب» از سال 1985 شروع و تا 2000 میلادی و فرار صهیونیست‌ها از جنوب لبنان ادامه دارد. داستانی که یک خانواده لبنانی و شرایط زندگی آن‌ها در دوران اشغال لبنان را نمایش می‌دهد. فیلم نشان می‌دهد که همه از مردی به نام «ابوزینب» سخن می‌گویند. او برای بسیاری از مردم یک معما است و برای اسرائیلی‌ها یک کابوس است. رفته رفته رمزهای داستان گشوده شده و شخصیت ابوزینب، خودنمایی می‌کند. همان‌طور که بیان شد، ماجرای ابوزینب، واقعیت دارد و او یکی از اسطوره‌های مقاومت در جنوب لبنان است.
غفاری، کارگردان فیلم «ابوزینب» در گفت‌وگویی با نشریه روزانه سیزدهمین جشنواره فیلم مقاومت خاطره جالبی را درباره ساخت این فیلم در لبنان بیان کرده است: «خاطرم هست که یک سکانس بسیار مهمی داشتیم که مربوط به انهدام یک پایگاه اسرائیلی بود. این پایگاه در 40 متری سیم خاردارهای اسرائیل بود که طبیعتا بازسازی چنین پایگاهی بسیار سخت بود. که البته با توجه به حساسیت‌های اسرائیلی‌ها و گسترده بودن سکانس و رخ دادن انفجارهای بزرگ در این سکانس کار را بسیار سخت کرده بود. همچنین اصرار داشتیم تا این سکانس در همان محل گرفته شود. چون این منطقه برای خود مردم لبنان بسیار شناخته شده بود و اسرائیلی‌ها را بسیار حساس کرده بود. به طوری که در مدت یک هفته‌ای که ما مشغول فیلمبرداری بودیم اکثر شبکه‌های اسرائیلی از استقرار گروه فیلمبرداری ما در آن منطقه خبر می‌دادند... آن‌ها می‌گفتند که این گروه تحت عنوان فیلمبرداری به اینجا آمده‌اند، اما مشغول فعالیت دیگری هستند... ساخت این فیلم برای ما بسیار سخت و طاقت‌فرسا اما شیرین بود. چراکه روحیه ضدصهیونیستی مردم لبنان به ما انرژی می‌داد و روحیه مقاومتی مردم آن کشور سختی‌های کار را بسیار برای ما آسان می‌کرد.»
فیلم «ابوزینب» دراصل برای مخاطب عرب‌زبان ساخته شده است. به همین دلیل هم بلافاصله پس از نمایش در جشنواره مقاومت، روی پرده سینماهای منطقه رفت. پخش فیلم هم برعهده شرکتی لبنانی به نام «الارض» است. تاکنون نیز کشورهای مصر، لبنان، ترکیه، مراکش و اردن میزبان‌ «ابوزینب» شده‌اند.
برای بسیاری از مردم کشور ما، شیوه مبارزه استشهادی امری شناخته شده و پذیرفته شده است. همه در کشور ما، شهادت‌طلبی را با نوجوانی به نام شهید حسین فهمیده می‌شناسند. اما متأسفانه و طی سال‌های اخیر‌، نوع انحرافی این شیوه که به عملیات انتحاری مشهور شده، در کشورهای اطراف ما باب گردیده است. فیلم «ابوزینب» به مخاطب جهانی خودش نشان می‌دهد که اساسا میان عملیات استشهادی و انتحاری، تفاوت از زمین تا آسمان است. شهادت‌طلبی، جهادی اسلامی است و در مکتب اهل بیت نیز جلای بیشتری یافته است که هدف اصلی آن از بین بردن نظامیان متجاوز به یک کشور است. اما عملیات انتحاری، بخشی از نقشه‌های شوم گروه‌های تکفیری است و هدف اصلی آن، قتلعام انسان‌های بی‌گناه و مردم عادی و غیرنظامی است. در واقع آنچه از سوی گروه‌های تکفیری به جای شهادت‌طلبی معرفی می‌شود، کشتار مسلمانان توسط مسلمانان است. به همین دلیل هم رسانه‌های غربی همواره تلاش می‌کنند که فعالیت‌های انتحاری تکفیری‌ها را همان عملیات استشهادی مورد اعتقاد مسلمانان و شیعیان معرفی کنند و از این طریق به اسلام‌هراسی دامن بزنند. فیلم «ابوزینب» تلاشی هنرمندانه برای خنثی‌سازی این ترفند مشترک غربی‌ها و تکفیری‌هاست.