پشت پرده جذب بازیگران زن به «شبکه جم»
سمیرا خطیب‌زاده
به گزارش شبکه اطلاع‌رسانی راه دانا؛ به نقل از پایگاه خبری تحلیلی طنین یاس، شبکه ماهواره‌ای «جم»، شبکه‌ای که روزی با پخش سریالهای ترکیه‌ای خبرساز بود و امروز با پیوستن بازیگرانی که سراب این شبکه را باور کرده‌اند دوباره بر سر زبان‌ها افتاده است. هر چند که موضوع پیوستن بازیگرانی که در ایران آنچنان مطرح نبوده و یا برای بازی در فیلم‌های ایرانی پیشنهاد مناسبی نداشتند به این شبکه داستان پر غصه‌ای است که باید مورد تحلیل و موشکافی عمیق قرار گیرد اما افشاگری بی‌سابقه مدیر تولید شبکه ماهواره‌ای «جم» تیر خلاص برای همه کسانی است که قبله آمال خود را در این شبکه‌ها جست‌وجو می‌کنند!
مدیر تولید این شبکه در اظهار نظری که عمق استراتژی و برنامه‌ریزی دشمنان نظام را برای نهاد خانواده و زنان ایران اسلامی نشان می‌دهد اینگونه می‌گوید:«کسانی که با GEM همکاری می‌کنند باید قید همسرشان را بزنند!»
خبرها حاکی از آن است که کارکنانی که با این شبکه همکاری می‌کنند، پس از مدتی باید در میهمانی‌های شبانه سعید کریمیان و خواهرش سعیده کریمیان شرکت کنند و زمانی که مدت ویزای این افراد در ترکیه به پایان می‌رسد، برای تسهیل در امر اسکان و اقامت ترکیه به آنان پیشنهاد می‌شود که از اسلام دست بردارند و مسیحی شوند تا بتوانند راحت‌تر پناهنده شوند!
به راستی گردانندگان اصلی این شبکه چه اهداف پنهانی را در سر می‌پرورانند و برای مخاطبان هدف خود چه برنامه ای در سر دارند؟! مطلبی که باید هر چه بیشتر بدان پرداخت و ابعاد آن را از زوایای مختلف مورد نقد و بررسی قرار داد. جِم، مجموعه شبکه‌های تلویزیونی به زبان فارسی، کردی و دری است که از شهر دبی در امارات متحده عربی پخش می‌شود.
این شبکه یکی از شبکه‌های تلویزیونی «گروه موسیقی و سرگرمی عمومی» است. محتوای برنامه‌های این شبکه تلویزیونی را فیلم‌های سینمایی، مجموعه‌ها و سریالهای تلویزیونی، مستندهای تلویزیونی، برنامه‌های آموزشی، انیمیشن و سایر برنامه‌های سرگرم‌کننده جهان تشکیل می‌دهند.
«گروه موسیقی و سرگرمی عمومی» دفاتری در شهرهای دوبی، لندن، کوالالامپور و لس‌آنجلس دارد و عمده فعالیت خود را بر تغییر سبک زندگی ایرانی‌ها قرار داد. شبکه جِم جزو اولین شبکه‌های ماهواره‌ای است که اساس کار خود را بر سبک زندگی گذاشته است. با روی کار آمدن شبکه فارسی وان رابطه این شبکه با جِم نیز بسیار مساعد شد و سارا رهبری به عنوان مهره کلیدی فارسی وان به صورت همزمان در شبکه جِم نیز مشغول به کار شد و حتی گفته می‌شود مرداک نیز بخشی از سهام جم را خریداری کرد.
این شبکه پس از چند سال فعالیت در زمینه موسیقی و سرگرمی، کانال دیگری برای پخش سریال راه‌اندازی کرد که بر خلاف فارسی وان که از فیلم‌های آمریکای لاتین استفاده می‌کرد پخش فیلم‌های ترکیه‌ای را در دستور کار خود قرار داد. عشق ممنوع، ازل، عشق و جزا، حریم سلطان، عمر گل لاله و... از جمله سریال‌هایی بودند که مخاطبان زیادی را جذب کردند و نام شبکه «جم‌تی‌وی» را بر سر زبان‌ها انداختند. همه این اتفاقات سبب شد تا شبکه جم ناگهان رشد کند و تعداد شبکه‌های خود را به 10 شبکه افزایش داد. برنامه‌های تلویزیون جِم همراه با زیرنویس و یا دوبله فارسی پخش می‌شوند. از سعید کریمیان به عنوان موسس و مدیر اصلی شبکه جم نام برده می‌شود.
مضمون و محتوای
سریالهای شبکه جم
نگاهی به سریالهای پرمخاطب شبکه ماهواره‌ای جم، همچون «عشق ممنوع»، «عشق و جزا»، «ایزل»، «عمر گل لاله»، «از بوسه تا عشق»، «حریم سلطان»، «کوزی گونی» و ... ما را به این نتیجه می‌رساند که میان این سریال‌ها از نظر مضمون و محتوا، نقاط اشتراک فراوانی وجود دارد. وجود این نقاط اشتراک تصادفی نبوده و طبیعتا اصلی‌ترین دلیل انتخاب و پخش آن‌ها از سوی شبکه‌های ماهواره‌ای جم بوده است. این نقاط اشتراک عبارتند از: زندگی اشرافی/ خیانت/ فرزند نامشروع/ مثلث عشقی
نقش سریال در پیشبرد اهداف
شبکه جِم
چنانچه پیشتر گفته شد شبکه ماهواره‌ای جِم از قالب برنامه‌های نمایشی به ویژه سریال در جذب مخاطب و همچنین تحصیل اهداف فرهنگی اجتماعی سیاسی خود بهره می‌برد و موفقیت این شبکه در جذب مخاطب حاکی از استفاده ابزاری قدرتمند (سریال) است. بی‌دلیل نیست که در میان دهها شبکه فارسی زبانی که نمایش سریال را در کنداکتور خود جای داده و از این رسانه قدرتمند در جذب مخاطب و انتقال مفاهیم و سبک زندگی به وی سود می‌جویند، دوازده شبکه اختصاصی فیلم و سریال به زبان فارسی وجود دارد که به صورت تمام وقت (24 ساعته)، مستمر و پیوسته صدها فیلم سینمایی و دهها سریال را در هزاران قسمت به سوی چشمان مخاطب ایرانی گسیل می‌دارند.
چنانچه شبکه جِم‌تی‌وی به اختصاصی سریال شهرت یافته است. تا‌کنون بیش از چهل و یک عنوان سریال در قالب هشت هزار قسمت سریال به زبان فارسی تهیه یا دوبله شده و از این شبکه پخش شده است. که در مقایسه با شبکه‌های ماهواره‌ای مشابه در زمینه پخش سریال پیشتاز است. بررسی کمی و کیفی سریالهای شبکه ماهواره‌ای مورد نظر در نخستین فصل سال 1393، نشان می‌دهد که دست‌اندرکاران تهیه و پخش این سریال‌ها هدفی فراتر از جذب مخاطب را دنبال نموده‌اند که به نظر می‌رسد تاثیرگذاری بر قشر زنان جامعه به عنوان مخاطبان همیشگی این سریال‌ها یکی از این اهداف بوده است. البته با افزایش کمی سریالهای پخش شده رشد قابل ملاحظه‌ای نیز از نظر کیفی مشاهده می‌شود. تحلیل محتوا و بررسی‌های صورت گرفته در خصوص اثرسنجی محتوایی این آثار، پیامد‌های منفی این سریال‌ها را بر خانواده‌های ایرانی بخصوص زنان مشخص می‌سازد. (پیشاهنگ، 1393، ص 34)
تأسیس یک شبکه جدید سریال در بهار 1393، در جهت همین حرکت ارزیابی شده و به عنوان اقدامی در خصوص توسعه کمّی و کیفی این جریان رسانه‌ای دیده می‌شود. شبکه جدید جِم بالیوود، شبکه اختصاصی گروه جِم برای نمایش فیلم‌ها و سریالهای هندی همراه با دوبله فارسی است که پخش آن از ابتدای اردیبهشت ماه سال گذشته آغاز شده است. نکته قابل توجه و مهم در این اقدام، خیل کثیر سریال‌هایی است که نقش اول آن به زنان داده شده است. نقش کلیدی زنان در قریب به اتفاق سریال‌ها، نکته‌ای است که وقتی به آمار آن نگاه می‌کنیم نمی‌توانیم به سادگی از مقابل آن بگذریم.
فهرست و نمودار زیر سریال‌هایی را نشان می‌دهد که نقش اول آن را یک زن بر عهده داشته یا زنان نقشی کلیدی در داستان سریال و پیشبرد آن دارند.
این نمودار نمایانگر نگاه سازندگان و انتخابگران این سریال‌ها در برخورد با مسئله زن می‌باشد. از میان سریالهای پخش شده در سال جاری و تنها در فصل بهار، نقش اول یک سوم سریال‌ها در اختیار زنان بوده و در 36 درصد دیگر از سریال‌هایی که نقش اول آن با زنان نبوده است، ولی زنان نقشی کلیدی و اساسی در پیشبرد داستانی سریال داشته و بخش قابل توجهی از سریال، تصویر‌کننده نقش و حضور آنان بوده است. در 31 درصد باقی مانده از سریالهای بهاری ماهواره نیز، گرچه نقش اصلی یا نقش‌های کلیدی داستان در دست زنان نبوده است ولی بدون شک این سریال‌ها نیز از حضور زنان و نقش‌آفرینی آنان بی‌بهره نبوده‌اند. (همان منبع)
مقصود از این آمار، کشف و درکِ توجه فراوان رسانه‌های فارسی زبان به زنان در جامعه مخاطبان رسانه است. بی‌شک تأثیر‌‌گذاری بر زنان و دختران ایرانی یکی از این اهداف بوده تا به اشکال مختلف برای آنان الگوسازی کرده و در قالب داستان و برنامه‌های نمایشی، سبک زندگی او را به شیوه خود تنظیم نماید. این نشان می‌دهد که باید با نگاهی دقیق و موشکافانه، الگوی برخاسته از شبکه‌های ماهواره‌ای برای زن ایرانی را بازشناسی کرده و مورد تحلیل قرار داد.
به امید روزی که زنان ایران اسلامی با شناخت دقیق از این اهداف پشت پرده به آسانی خود را طعمه بازی دشمنان نظام نسازند.