الهام انصاری
 ساعات طولانی حضور در محیط کار یکی از موضوعاتی است که باعث فرسایش جسم، خستگی روح و صرف بیش از حد وقت گرانمایه انسان می‌شود. در این شرایط انسانی که باید در جهت اعتلای همه جانبه خود و جامعه عمل نماید، عملاً به موجودی تک یا دو  بعدی و نهایتا نا کامل مبدل و از این رهگذر اجتماع نیز دچار خسران می‌شود. نگارنده این مطلب خود یک کارمند است  پس انتظار از خواننده این سطور آن است که  اگر خود کارمند نیست صرفاً از روی بی‌غرضی و با خرد و انصاف در باره این موضوع به قضاوت بنشیند.
 سبک زندگی اسلامی
در احادیث و روایات که باید سبک زندگیمان را برمبنای این معیار تعیین نماییم احادیثی با مضمون چگونگی گذران ساعات روز وارد شده است که در اینجا به چند نمونه از آنها اشاره می‌کنیم.
در حدیثی از امام کاظم(ع) آمده است:  تلاش کنید که زمان شما به چهار بخش تقسیم شود، یک ساعت برای مناجات با خداوند، یک ساعت برای مسئله معیشت، یک ساعت هم برای معاشرت با برادران و افراد مورد اعتماد، همان‌هایی که عیوب شما را به شما معرّفی می‌کنند و در باطن، خود را برای دوستی با شما مخلص می‌کنند و بالاخره ساعتی را هم خالی کنید برای لذّت‌های غیرحرام خود و لذت جویی از حلال و با بهره گیری از این ساعت آخر می‌توانید قادر بر امور ساعات دیگر شوید.
همچنین امـام حسين(ع) می‌فرمایند: از پدرم در مورد امور داخلى زندگانى پيامبر(ص) پرسيدم، فرمود: هرگاه اراده مى كرد به خانه مى رفت و چون وارد منزل مى شد (قبل از آن برای امرار معاش بیرون بوده اند) اوقات خود را به سه بخش تقسيم مى كرد: بـخشى را به خدا (عبادت)، بخشى را به خانواده و بخشى را به خود اختصاص مى‌داد. وقت مـخـصوص به خود را نيز ميان خود و مردم تقسيم مى‌فرمود و خواص را مى پذيرفت و مسائل و مـوضـوعـات را از طـريق آنان به عامه ارجاع مى داد.
امام صادق(ع) نیز می‌فرمایند: از اندرزهاى لقمان به فرزندش اين بود كه فرزندم، از روزها و شبها و اوقات خود بخشى را به تحصيل علم اختصاص بده، زيرا ضايعه‌اى چون ترك علم نيست.
از سفارش دین تا وضع فعلی جامعه
همان‌طور که ملاحظه می‌شود در دین اسلام، به صورت مستقیم یا غیرمستقیم، تاکید بر چهار قسمت نمودن ساعات شبانه روز  است.
حال کارمندی را تصور کنید که باید از ساعت 6 صبح بیدار شود تا ساعت 7:30 بر سرکار حاضر باشد و تا ساعت 4 عصر کار او ادامه داشته باشد. این کارمند عملاً ساعت 5 یا دیرتر به  منزل می‌رسد و شب نیز ساعت 9 یا 10 باید بخوابد تا بتواند صبح زود برخیزد.  در اصل این شخص فقط 4 یا 5 ساعت بدون دغدغۀ کاری در منزل به سر می‌برد  و 11 ساعت خود را یا بر سرکار است یا دغدغه آن را دارد. البته چنین کارمندی در ایامی از سال که روزها کوتاه می‌باشند، تمام طول روز خود را برسرکار خواهد بود. آیا جز این است که اگر روز چنین کارمندی را چهار قسمت تصور نماییم، سه قسمت از تمام چهار قسمت روز خود را  بر سرکار و مشغول امرار معاش است؟آن هم امرار معاشی با حقوق کارمندی!
در حالی که نام حکومت ما اصولاً جمهوری اسلامی می‌باشد، آیا این سبک زندگی با سبک زندگی  اسلامی در تعارض نیست؟
دریافت حقوق در برابر عمر
در حدیث دیگری در حلیه المتقین علامه محمدباقرمجلسی آمده است که معصومین علیهم السلام نهی نموده‌اند از اینکه فردی خود را در ازای پول برای کار اجاره دهد.
حال باید پرسید آیا 11 ساعت از 16 یا15 ساعت روز را کار نمودن با سلب امکان انجام بسیاری امور دیگر، مصداق اجاره دادن  عمر و وقت خود برای کار نمی‌باشد؟ آیا ما مسلمانان  به لحاظ دستورات اسلامی اصلاً مجاز به این‌گونه فعالیت کردن می‌باشیم؟
تأثیر شرایط کاری بر ازدواج و فرزندآوری
درشرایطی که ما اکنون از مشکل جمعیتی رنج می‌بریم، آیا  خانم شاغلی که 4 یا 5 ساعت در خانه است به راحتی می‌تواند به ازدواج، همسرداری، فرزند آوری، فرزندداری و خانه داری حتی در کنار و با یاری همسر خود، بیندیشد؟
آیا آقایی که 4 یا 5 ساعت در خانه است با حقوق و درآمد پایین کارمندی و با دغدغه بسیار که حتی عملاً نمی‌تواند و زمان آن را ندارد که به شغل دوم یا تفریحات سالم و...  بپردازد، به راحتی می‌تواند در وهله اول به ازدواج و سپس به فرزند آوری و افزایش تعداد فرزندان  بیندیشد؟
شاید بتوان گفت اغلب متخصصین و تحصیل کرده‌ها در کشور ما شاغل در ادارات هستند، آیا با این ساعات کاری طولانی می‌توانند به بهره‌وری مضاعف از علم خود و تولید ثروت دانش بنیان (درقالب شرکت‌ها و ... به عنوان شغل جانبی) برای این آب و خاک در فضای اقتصاد مقاومتی بپردازند؟
از  سوی دیگر آیا انتقال فرهنگ به  فرزندانی که مادر و پدر را در طول روز  به ندرت می‌بینند، به خوبی صورت خواهد پذیرفت؟ این اطفال و نو باوگان چگونه نشو و نما خواهند نمود و آیا به دلیل دانش و تجربه کم، به راحتی آسیب‌پذیر نخواهند بود؟ این امری‌است که برای تضمین آینده جامعه،  پرداختن به آن ضروریست.
ساعت طولانی کار یعنی بهره‌وری؟
 ما به عنوان کارمند می‌دانیم که هرچه زمان کار بیهوده طولانی شود، مقدار کار کل افزایش زیادی  نخواهد یافت، بلکه مراجعین ادارات، سازمانها ، نهادها ، دانشگاهها و... به جای مراجعه درساعت 8  و 9 صبح، این ساعات را در خواب و امور دیگر مصروف خواهند نمود و مراجعه خود به ادارات را نیز به ظهر هنگام و بعدازظهر موکول می‌نمایند.این امر نیز با سبک زندگی اسلامی و تربیت جامعه برای سازگاری با این سبک در تضاد است. اگر فقط 50 درصد مردم صبح را به جای فعالیت، استراحت نمایند این به آن معنی است که شب نیز دیرتر خواهند خوابید و هنگام صبحدم را در خواب خواهند بود در حالی که سبک زندگی اسلامی علاوه بر تقسیم بندی اوقات  شبانه روز، به تنظیم ساعتهای 12 گانه آن که باز هم در روایات معصومین علیهم السلام آمده است اشاره دارد.
اسراف در توانمندی‌ها و منابع انرژی
در این ادارات که وقت انسانها نیز به یغما برده می‌شود اغلب کارمندان، تحت فشار می‌باشند و با این ساعات کاری طولانی بسیاری از افرادی که توانایی اثر گذاری مثبت در جامعه را دارند  نمی‌توانند از عهده سایر مسئولیتهای اجتماعی و انسانی خود به خوبی برآیند.
نکته دیگر اینکه ساعات کاری طولانی منجر به استفاده بیشتر از لوازم برقی شده و با توجه به ضروت نداشتن حضور همه کارمندان در ساعاتی که برای بسیاری از  ایشان کار خاصی وجود ندارد منجر به اصراف و هدر رفت انرژی برق و سایر انرژی‌ها شده که آن نیز  از نظر دینی ناپسند بوده و هم تبعاتی را برای جامعه خواهد داشت.
ساعات کاری طولانی نه تنها از فعالیتهای اجتماعی نخبگان دینی ممانعت می‌نماید که از ساعاتی که فرد باید برای عبادت و خودسازی  اختصاص دهد خواهد کاست.
از طرف دیگر در متن قرآن کریم (آیه 58 سوره مبارکه نور) از زمان ظهر به  عنوان زمانی برای سبک نمودن لباس به منظور استراحت یاد شده است و قطعاً چنین استراحتی که لازمه اش سبک نمودن لباس است، استراحتی کامل بوده و نمی‌تواند حین ساعات کاری باشد و نمی‌تواند هم اختصاص به روز جمعه داشته باشد زیرا نام هیچ روزی در آیه آورده نشده است ضمن اینکه در سوره جمعه مردم  به برپایی نماز جمعه فراخوانده شده‌اند.
در کشور فرانسه ساعات کاری 35 ساعت در هفته است اما در ایران 44 ساعت می‌باشد و متاسفانه قوانین چون وحی منزل، تغییر ناپذیر انگاشته می‌شوند و با اینکه امام علی(ع) فرموده‌اند: «زن همچون گیاهی معطر است و قهرمان نیست»، اما قوانین تسهیل‌کننده کار برای خانم‌ها نیز در کشورهای اروپایی بیش از کشور اسلامی ما نهادینه و اجرایی شده‌اند.
پیشنهاد ساعات کاری جدید
به هر حال  اگر قرار باشد برای بهره مندی بیشتر از خنکی هوا و مواجه نشدن بیش از حد مردم با دمای بالا در استانهای گرمسیر و نیز در برخی بازه‌های زمانی صرفه جویی در برق و همین‌طور برای تطبیق تدریجی مردم با سبک زندگی اسلامی و سحرخیزی و زود خوابیدن شب، ساعات کار ادارات مطابق روایات، به یک چهارم ساعات روز  (مثلا از ساعت 6 صبح تا 11 و یا 7 صبح تا 12) تغییر یابد هیچ فردی حتی امکان بیان آن را در کشور ما ندارد!
به واقع هراس ما از چیست؟ از سخنان عده‌ای که دلسوز نبوده و نیستند و قصد ایشان صرفاً تخریب و درجا زدن ملت است؟
آیا انقلاب ما شایسته عملی شدن نمی‌باشد؟ آیا بالاخره نباید احکام اسلام را آنگونه که هست در متن جامعه جاری نمود؟
آیا احکام اسلام فقط قصاص و حد و ... است و آیا  اصلاً سبک زندگی خاصی برای مردم در نظرگرفته شده است؟
آیا برنامه اسلامی 6 تا 10:30 یا  11، یا 7 تا 11:30 یا 12  در ادارات جوابگو نمی‌باشد؟
ما مردم آنقدرها هم سختگیر و غیرقابل انعطاف نیستیم،  می‌توان دو راه حل را متصور بود:
برای ادارات معمولی: حضور  از ساعت 6 صبح تا 11 و یا 7 صبح تا 12 در تمام ایام هفته  یا از  6 تا11:30 و یا 7 تا 12:30  به همراه تعطیلی پنج شنبه ها.
برای اداراتی که حضور کارمند و  پاسخ به ارباب رجوع در اغلب ساعات روز را باز هم ضروری می‌پندارند: شیفتی نمودن حضور کارمندان. به هرحال این امر شدنی و امکان پذیر  می‌باشد.  
نکته آخر اینکه تنها در صورت منطقی و دینی  شدن ساعات کار برای آحاد افراد جامعه است که هرگونه تخفیفی برای ساعات حضور خانمهای باردار و ...نیز در ادارات، منطقی و اسلامی و مؤثر خواهد بود.