تخريب بافت مسكوني مرغوب در كلان شهرها به چه قيمتي؟!
محمد صالح رفيعى يزد*
مدتی است علاوه بر سر و صداي معمول ناشی از ساخت و سازهاي نه چندان اندك پيرامون منازل مسكوني واقع شده در دل يك منطقه كاملا مسكوني، با مشكلات ديگري كه امنيت رواني و فيزيكي اين بافت ارزشمند را مورد تحديد قرار مي دهد مواجه شده ايم. درحالی وجود آرامش و سكوت و دوري از آلودگي‌هاي صوتي نا همگون با بافت مسكوني از عناصر اصلي شاكله يك منطقه مسكوني مناسب زندگي شهري مي باشد كه حفظ عناصر ياد شده نيز خود جايگاه بسيار مهم و استراتژيكي در احترام به حقوق شهروندي و شهر ايفا مي نمايد، اما متاسفانه در كمال نا باورى و با علم كامل به ارزش اين مناطق شهرى هر روزه شاهد تجاوز و دست‌درازى چراغ خاموش و گاهى نيز آشكار كاربرى هاى مزاحم و ناسازگار به عمق اين بافت مي باشيم .
شريان هاى عبورى طراحى شده براى يك مقياس محلى كوچك جوابگوى حجم كثير ترددهاى غير مرتبط نمي باشد، همچنين اشغال فضاى پارك خودرو ساكنين از معضلات نفوذ غير قانوني و حساب نشده در اين مناطق است، ايجاد ترافيك و آلودگي‌هاي صوتي ايجاد شده به علت تردد خارج از مقياس، هياهوي ايجاد شده توسط مراجعين فضاها با كاربري هاي غير مسكوني در دل اين بافت و ده‌ها مشكل به وجود آمده ديگر از عوارضى است كه به شدت خود نمايى مي‌كند.
در محلى كه تا ديروز به آسودگى در آن احساس آرامشى دل پذير داشتيد و در مجاورت ديگر شهروندان بعد از يك روز كارى سخت يا در يك روز تعطيل درون فضاي منزل مسكونيتان به استراحت مي‌پرداختيد به ناگاه در زمانى كمتر از ٤٨ ساعت منزلي مسكونى در مجاورتتان تبديل به يك موسسه فرهنگى يا مدرسه اى غير انتفاعى يا آموزشگاه موسيقى و... مي‌شود كه آرامش را از شما سلب خواهد نمود .
يا به يك باره يك مجتمع عظيم تجارى و ادارى يا چندين مجتمع پزشكان سر از خاك بر مي آورد و آرامش يك محله و چه بسا يك منطقه مسكوني را بر هم مي زند و اين خود از بارزترين نشانه هاى تضييع حقوق شهروندى است كه البته در بيشتر موارد نيز صداى اعتراض شهروندان و شكايت و استشهاد محلى نيز راه به جايى نخواهد برد و به اين ترتيب يك منطقه مسكونى مرغوب با درجه كيفى زيست بسیار بالا به منطقه يا محله نه‌چندان مناسب برای‌كاربرى مسكونى تبديل مي شود .
اما نكته اينجاست كه بايد ريشه اين‌گونه تغيير كاربرى‌ها و دخالت هاى سرخود در مناطق با ارزش مسكونى را در چند مطلب جستجو كرد كه به‌طور خلاصه مي‌توان به موارد زير به صورت تيتر وار اشاره نمود :
نبود قوانين شفاف در حوزه مديريت شهرى، نبود قوانين بازدارنده در اين نوع از تخلفات شهرى، عدم ورود تمام عيار دستگاه هاى مسئول نظارتى، سودجويى عده اى افراد فرصت طلب با استفاده از رانت و وابستگى‌ها و در نهايت عدم مديريت واحد شهرى.
البته علاوه بر موارد فوق دلايل ديگرى نيز وجود دارد كه بايد به صورت مفصل‌تر و دقيق‌تر به آنها نيز پرداخته شود.
اما در نهايت آنچه مهم است اين است كه هر چه سريع‌تر مسئولين مديريت شهرى با همكارى مراكز علمى آكادميك كشور به حل اين معضل حاد در كلان شهرهاي كشور به خصوص تهران بپردازند تا شيرازه مناطق مرغوب مسكونى كلان شهرها كه هدف سودجويى هاى بسيارى از افراد فرصت طلب است از هم نپاشد و اين بافت ارزشمند شهرى در جهت احترام به حقوق شهروندى و حقوق شهر حفظ و حتى تقويت شود تا در آينده با مشكل نبود مناطق مسكونى آرام و قابل زيست در كلان شهرها مواجه نشویم.
* كارشناس ارشد برنامه ريزى شهرى