بلاها، لطف یا کیفر الهی؟(پرسش و پاسخ)
پرسش:
در روایات آمده است که خداوند به دوستانش بلا و مصیبت می‌دهد. از طرف دیگر از آیات و روایات استفاده می‌شود که بلاها و مصیبت‌ها سزای اعمال بد انسان‌ها در همین دنیا است، حال سؤال این است که از کجا بفهمیم که این بلاها لطف خداست یا اینکه سزای اعمال بد ما است؟
پاسخ:
یادآوري چند نکته:
1. بسـیاري از پدیـده‌ها را که ما فکر می‌کنیم بلا و شـر و نقمت هست در منابع دینی آمده که آنها نه تنها «شـر و نقمت» نیست، بلکه «خیر و نعمت» می‌باشد.
چنانچه قرآن کریم می‌فرماید: «...چه بسا چیزي را خوش نداشته باشید، حـال آنکـه خیر شـما در آن اسـت. و یـا چیزي را دوسـت داشـته باشـید، حـال آنکه شـر شـما در آن است، و خـدا می‌دانـد، و شـما نمی‌دانید!» (بقره ـ 216)
2. بسـیاري از گرفتاري‌ها و ناکامی‌ها به خاطر سـستی، تنبلی بی‌احتیاطی و ...خود افراد است و مشمول دو موردی که در طرح سؤال آمده نمی‌باشد.
3. در آیـات و روایـات براي بلاهـا و گرفتاري‌هـاي انسـان علت‌هـا و حکمت‌هاي فراوانی ذکر شـده است که براي اطلاعات بیشتر به منابع تفسیری و روایی می‌توان رجوع کرد.
اما در ارتباط با پاسخ به این سؤال ما با چند دسـته از آیات و روایات روبرو هستیم از این رو بعد از مروري مختصـر بر بخشی از این آیات و روایات به پاسخ می‌پردازیم:
دسته اول: آیات و روایاتی است که بلا و گرفتاري‌هاي انسان‌ها را نتیجه اعمال بد آنها نمی‌شمارد بلکه: گاهی بلا و گرفتاري به خاطر امتحان و آزمایش بندگان است.
چنـانچه قرآن کریم می‌فرمایـد: «و قطعـًا همه شـما را بـا چیزي از ترس، گرسـنگی، و کـاهش در اموال و جان‌هـا و میوه‌هـا، آزمـایش می‌کنیم؛ و بشارت ده به استقامت کنندگان!» (بقره ـ 155)
و گاهی بلا و گرفتاري و مستجاب نشدن دعا به خاطر بیشتر شدن ارتباط و مناجات با خداست که این لطف خدا بشمار می‌آید.
دسته دوم:
آیات و روایاتی که گرفتاري‌ها و مشکلات انسان را به خاطر اعمال خود آنها بر می‌شمارد. مانند:
1. «و هرکس از یاد من رویگردان شود، زندگی(سخت) و تنگی خواهد داشت و روز قیامت، او را نابینا محشور می‌کنیم». (طه ـ 124)
2. فساد در خشـکی و دریا به خاطر کارهایی که مردم انجام داده‌اند آشـکار شده است؛ خدا می‌خواهد نتیجه بر بعضی از اعمالشان را به آنان بچشاند شاید(بسوي حق) بازگردند». (روم ـ 41)
3. در روایتی از امام صادق(ع) نقل شده است: گـاهی فردي گنـاهی انجـام می‌دهـد و روزي و نعمـتی از او دفع و دور می‌شود و در این هنگـام امـام(ع) این آیـات را تلاوت کردند: «هنگامی که سوگند یاد کردند که میوه‌هاي باغ را صـبحگاهان (دور از چشم مسـتمندان) بچینند و هیچ از آن اسـتثنا نکنند اما (شب هنگام) عذابی فراگیر به باغ آنها فرود آمد در حالی‌که همه در خواب بودند، و آن باغ سـرسبز همچون شب سـیاه و ظلمانی شد».
ادامه دارد