چالش‌های مشترک نامزدهای انتخاباتی آمریکا در حوزه سیاست خارجی
اشاره:
کمتر از پنج ماه دیگر انتخابات ریاست جمهوری در آمریکا برگزار می‌شود و مردم این کشور مجبور هستند از بین دو نامزد حزب دموکرات و جمهوری خواه یکی را انتخاب کنند. جایگاهی که آمریکا در نظام بین‌الملل برای خود متصور است، باعث شده همواره بین تحولات سیاست خارجی و چگونگی شکل‌گیری قدرت در ایالات متحده وابستگی وجود داشته باشد. شاید به همین دلیل است که نامزدهای رقابت‌های انتخاباتی آمریکا، در تلاشند با بهره‌گیری از این فرصت، رویکرد دیپلماتیک دولت‌های قبل را به چالش بکشند و با تشریح برنامه‌های خود برای آینده آمریکا، نظر رای‌دهندگان آمریکایی را جلب کنند. نامزدهای رقابت‌های ریاست‌جمهوری آمریکا تاکنون درباره پنج موضوع داعش، عراق، سوریه، عربستان و ناتو مواضع متفاوت و حتی متضادی را اتخاذ کرده‌اند، به‌گونه‌ای که می‌توان انتظار داشت مجموع هرکدام از آنها جهت خاصی را به سیاست خارجی این کشور خواهد داد. این تنها مردم آمریکا نیستند که دیدگاه و تصمیمات رئیس‌جمهور آینده درباره مسائل جهانی برای آنان حائز اهمیت و سرنوشت‌ساز است. به واسطه دخالت‌های مستقیم و غیرمستقیم واشنگتن در تمامی مناقشات بین‌المللی و منطقه‌ای، نوع اقدامات رئیس‌جمهور تا حدود زیادی برای مردم جهان نیز از اهمیت برخوردار است. از این رو خبرگزاری تسنیم در گزارشی به تشریح دیدگاه سه نامزد اصلی انتخابات ریاست جمهوری آمریکا درباره مهم‌ترین مسائل سیاست خارجی پرداخته که در ادامه می‌آید.
سرویس خارجی
* داعش
با توجه به بحرانی که داعش در خاورمیانه ایجاد کرده، ادعای مبارزه با این گروه تروریستی به یکی از موضوعات محوری رقابت‌های انتخاباتی آمریکا تبدیل شده است. در این موضوع نیز جنجالی‌ترین اظهارنظر متعلق به نامزد حزب جمهوریخواه بوده است.
1-دونالد ترامپ داعش را تهدید به استفاده از سلاح هسته‌ای کرد! او که با شبکه خبری «ان‌بی‌سی» گفت‌وگو می‌کرد، اظهار داشت: «در صورت پیروزی در این انتخابات و تصدی پست ریاست جمهوری آمریکا، برای مبارزه با داعش از سلاح هسته‌ای استفاده می‌کنم... سلاح هسته‌ای وحشتناک است و استفاده از خشونت به ویژه سلاح هسته‌ای مشکل بزرگی در جهان به شمار می‌آید، اما بعید نیست برای مقابله با داعش چنین سلاحی به کار گرفته شود.» ترامپ همچنین گفته، از به کارگیری سلاح هسته‌ای خرسند نیست و آخرین نفری خواهد بود که به استفاده از این گزینه پناه می‌برد.
2- سناتور سندرز که «ظاهرا» نسبت به دو نامزد دیگر انتخابات ریاست جمهوری آمریکا رویکرد میانه‌روتری دارد، بر این باور است برای مقابله با داعش باید با همه کشورها از جمله ایران و روسیه همکاری کرد. وی بارها با تاکید بر لزوم همکاری همه کشورها برای مبارزه با داعش گفته: «ما دیدگاه‌های متفاوتی داریم، اما روسیه باید به ما بپیوندد. ما نگرانی‌هایی در مورد ایران داریم، اما ایران هم باید به ما بپیوندد. ما نگرانی‌هایی در مورد عربستان داریم، اما عربستان هم باید به ما بپیوندد.»
سندرز در تشریح نظریه خود چنین می‌گوید: « فکر می‌کنم کسانی که باید روی زمین بجنگند، باید کسانی باشند که برای روح اسلام می‌جنگند، نه نیروهای آمریکایی، بلکه نیروهایی از خود منطقه. آنها نمی‌توانند دست روی دست بگذارند، آنها باید در میدان باشند. ما هم باید از آنها حمایت کنیم.»
3-هیلاری کلینتون هم گفته مخالف اعزام نیروی زمینی به عراق و سوریه برای مقابله با داعش است وی گفته حملات هوایی و همین طور ارسال کمک و آموزش نیروی‌های داخلی را، موثرترین راهکار برای شکست تروریست‌های داعش می‌داند. وی که خود متهم ردیف اول راه‌اندازی داعش است این را هم گفته که استقرار نیروی زمینی در خاورمیانه می‌تواند بهانه‌ای برای تروریست‌ها باشد تا ابزار جدیدی برای اجیر کردن نیرو داشته باشند.
* عراق
دخالت نظامی آمریکا در عراق به بهانه وجود تسلیحات کشتار جمعی و بحرانی که از آن زمان دامن‌گیر عراق شد نیز در رقابت‌های انتخاباتی نامزدهای ریاست جمهوری آمریکا از جایگاه ویژه‌ای برخوردار بود.
1-دونالد ترامپ، جنگ عراق را عامل بحرانی‌شدن اوضاع خاورمیانه می‌داند و جرج بوش رئیس‌جمهور سابق آمریکا را مسئول این تصمیم «فاجعه‌بار» قلمداد می‌کند. او با بیان اینکه تصمیم واشنگتن برای دخالت در عراق بدترین تصمیم یک دولت بود، این اقدام را عامل پیدایش داعش و بروز درگیری‌های مسلحانه در لیبی و سوریه و همچنین بحران آوارگان و پناهجویان در اروپا و تشدید خطر تروریسم عنوان کرده است. ترامپ در این باره گفته: «هنوز کسی نمی‌داند چرا ما در عراق دخالت کردیم. هیچگونه سلاح کشتار جمعی در عراق یافته نشد و هیچ‌کدام از عاملان حملات 11 سپتامبر نیز عراقی نبودند.»
وی با تاکید بر اینکه هیچ نیروی آمریکایی به عراق اعزام نخواهد کرد، حمله آمریکا علیه صدام حسین را هم اشتباه دانسته چرا که به گفته وی این حمله به نفع ایران تمام شده است. «در حقیقت باید گفت آمریکا عراق را دو دستی تقدیم ایران کرد.»
نامزد حزب جمهوریخواه همچنین در جمع هواداران خود در «اوهایو» با بیان اینکه مخالف ورود نیروهای آمریکایی به عراق در سال 2003 بوده، گفت: « صدام حسین آدم خوبی نبود. اما چه فرقی می‌کند او به بهترین وجه تروریست‌ها را نابود می‌کرد. اما اکنون عراق به «هاروارد» افراط‌گرایان تبدیل شده است.» دونالد ترامپ حتی «تونی بلر» نخست‌وزیر اسبق انگلیس را در سخنرانی‌های انتخاباتی خود از انتقاد بی‌نصیب نگذاشته و اظهار داشته، او با مشارکت در جنگ عراق مرتکب اشتباه بزرگی شده است که مرگ صدها هزار عراقی و هزاران نفر از نیروهای ائتلاف را به همراه داشته است.
2- البته جنگ عراق یکی از بهترین دستاویزهای برنی سندرز برای به چالش کشیدن رقیب دموکرات خود یعنی هیلاری کلینتون بود. او که برعکس کلینتون، به جنگ سال 2003 دولت وقت آمریکا علیه عراق رای منفی داده بود، بارها با استناد به این تصمیم خود گفته: «تجربه مهم است اما موضوع مهم‌تر از آن، قضاوت است چراکه دیک چنی هم تجربه زیادی داشت. هیلاری کلینتون در مهم‌ترین رای‌گیری در حوزه سیاست خارجی به جنگ علیه عراق رای داد و بی‌ثباتی و بحران کنونی در خاورمیانه ناشی از حمله سال 2003 آمریکا به عراق بود.»
وی همچنین گفته: «هم من و هم دیگر اعضای کنگره خوب می‌دانستیم تصمیماتی که می‌گیریم بطور جدی به معنای مرگ یا زندگی برای زنان و مردان کشورمان و مردم دیگر کشورهاست. من در آن زمان به نتیجه رسیدم که آنها دروغ می‌گویند، در نتیجه در مخالفت با جنگ عراق رای دادم. بیشتر آنچه می‌ترسیدم در نتیجه جنگ عراق رخ دهد، اتفاق افتاد و اکنون پیامدهای آن را در منطقه شاهدیم. هیلاری کلینتون نیز همان حرف‌ها را از دولت بوش شنید اما او در موافقت با جنگ عراق رای داد و این تفاوت جدی ماست.»
3- البته با توجه به پیامدهای حمله آمریکا به عراق، هیلاری کلینتون هم حرفی برای دفاع از خود نداشت، جز اینکه اعتراف کند، بزرگ‌ترین پشیمانی سیاسی‌اش، رای دادن به مداخله نظامی در عراق بوده است.او می‌گوید: «این تصمیم به جایی که من گمان می‌کردم و تصورم هم ناشی از اطلاعات بوش بود، ختم نشد. اکنون من از این تصمیم پشیمان هستم و می‌گویم این یک اشتباه بود.»
* بحران سوریه
بحران سوریه، سرنوشت بشار اسد و اقدامات داعش در این کشور از دیگر موضوعات کلیدی کارزار انتخابات ریاست جمهوری آمریکاست.
1- در حالی که از شروع جنگ داخلی عراق تاکنون، دولت آمریکا همه هَمِّ خود را بر خلع اسد از قدرت قرار داده است، دونالد ترامپ می‌گوید دست به اقدام نظامی علیه دولت بشار اسد در سوریه نخواهد زد و تنها برای مبارزه با گروه تروریستی داعش کمپین نظامی در سوریه به راه می‌اندازد. وی در این باره گفته: «من از جنگ در سوریه بیرون می‌ایستم و علیه بشار اسد نخواهم جنگید زیرا فکر می‌کنم این جنگ یک مشکل بزرگ است.»
ترامپ در پاسخ به این پرسش که آیا راضی است بشار اسد در قدرت باقی بماند هم گفته: «آمریکا مشکلاتی بزرگ‌تر از مسئله بشار اسد دارد. اولین توجه آمریکا باید معطوف به شکست داعش باشد.»
این نامزد جمهوریخواه می‌گوید بشار اسد بهتر از آنهایی است که واشنگتن از آنها حمایت می‌کند. وی معتقد است، سوریه بدون اسد سقوط می‌کند و به یک عراق و یا لیبی دیگر تبدیل می‌شود.
2- سندرز نیز گفته مخالف ایجاد منطقه پرواز ممنوع در سوریه است و بر این باور است این کار علاوه بر هزینه بالایی که خواهد داشت، خطر گرفتاری در جنگی ابدی در منطقه را در پی دارد.او حتی در آبان ماه سال گذشته با تصمیم دولت اوباما برای اعزام 50 نیروی ویژه به سوریه برای «مشاوره» درباره مبارزه با داعش مخالفت و تاکید کرد، چنین اقدامی می‌تواند آمریکا را به «باتلاق جنگ داخلی سوریه بکشاند».سناتور سندرز با انتشار بیانیه‌ای هشدار داد، اقدام آمریکا در اعزام نیرو به سوریه می‌تواند به جنگی دائمی تبدیل شود و پای واشنگتن را به این جنگ بکشاند. او سپس با تاکید بر لزوم استفاده از راه‌حل سیاسی و نه نظامی به منظور پایان دادن به بحران سوریه، حمایت خود را از حضور ایران در مذاکرات سوریه اعلام کرد.اما اردیبهشت ماه سال جاری، او در تغییر عقیده 180 درجه‌ای، حمایت خود را از اعزام 250 نظامی آمریکایی به سوریه اعلام کرد.
3- بر خلاف سندرز، هیلاری کلینتون معتقد به ایجاد منطقه پرواز ممنوع در سوریه است؛ پیشنهادی که او در دفاع از آن اظهار داشت: «زمانی که من وزیر خارجه بودم، به همراه وزارت دفاع و سازمان سیا پیشنهاد دادیم مخالفان سوری را آموزش دهیم و مسلح کنیم تا بتوانند در مقابل بشار اسد از خود دفاع کنند. اما رئیس جمهور مخالفت کرد. اکنون، همان کار در حال انجام است. افرادی که برای رئیس جمهور کار می‌کنند به او این پیشنهاد را ارائه کرده‌اند و او هم تصمیم‌گیری کرده است. بنابراین، فکر می‌کنم عادلانه است که نگاه کنیم امروز در سوریه در کجا قرار داریم. بله من از ایجاد منطقه پرواز ممنوع دفاع کردم زیرا فکر می‌کنم لازم است.»
* آل سعود
در حالی که رژیم آل سعود از مهم‌ترین متحدان آمریکا به شمار می‌آید، اما این کشور در آستانه انتخابات ریاست جمهوری آمریکا و در مناظره‌ها و سخنرانی‌های نامزدهای انتخابات ریاست جمهوری آمریکا مورد شدیدترین انتقادات قرار گرفته است.
1- در میان سه نامزد پیشتاز انتخابات آمریکا، تندترین انتقاد از سوی دونالد ترامپ مطرح شده است آنجا که او سعودی‌ها را تهدید کرد، اگر ریاض با گروه تروریستی داعش نجنگد، توقف خرید نفت از این کشور را بررسی خواهد کرد.او در گفت‌وگو با روزنامه نیویورک تایمز اظهار داشت، در صورت مشارکت نکردن ارتش عربستان در جنگ علیه داعش یا پرداخت نکردن هزینه آمریکا در تلاش‌هایش برای نبرد با این گروه، ممکن است او در صورت تصدی پست ریاست جمهوری، خرید و واردات نفت از عربستان را متوقف کند.ترامپ همچنین گفته، عربستان بدون آمریکا مدتی طولانی باقی نخواهد ماند. او که بارها تاکید کرده، مهم‌ترین رویکرد او در سیاست خارجی «آمریکا در وهله اول» است، می‌گوید، کشورهایی که از حمایت آمریکا برخوردارند، باید هزینه این حمایت را بپردازند.
2- سندرز نیز معتقد است، از آنجا که عربستان دارای سومین بودجه نظامی کلان در جهان است، باید مشارکت بیشتری در مبارزه با داعش داشته باشد. این نامزد دموکرات از «بی‌توجهی کشورهای عربی در نابودی داعش» انتقاد کرده و خواستار تغییر سیاست‌های قومی و مذهبی آنها به نگرشی بین‌المللی شده است: «انتظار می‌رود کشورهای ثروتمند مسلمان مانند عربستان، کویت، قطر و امارات متحده عربی اقدامات بیشتری در این زمینه انجام دهند.»
3- سعودی‌ها از انتقاد هیلاری کلینتون هم در امان نماند‌ه‌اند. او در سخنرانی خود در شورای روابط خارجی آمریکا به عربستان و قطر، توصیه کرد، «حمایت مالی مستقیم» از گروه‌های تروریستی را متوقف کنند. وزیر خارجه سابق آمریکا همچنین از عربستان خواست که تمرکز خود را از درگیری‌های یمن به مقابله با داعش برگرداند.
* سازمان پیمان آتلانتیک شمالی (ناتو)
سازمان پیمان آتلانتیک شمالی موسوم به ناتو یکی دیگر از محورهایی است که پای آن به کارزار انتخابات ریاست جمهوری آمریکا باز شده است. هر چند در این مورد، دونالد ترامپ و برنی سندرز، هم نظر هستند اما جنجال اصلی را سخنان نامزد جمهوریخواهان به پا کرده است.
1-ترامپ در سخنرانی‌های متعدد خود بارها با «منسوخ و قدیمی» خواندن ناتو، خواستار اصلاح ساختار این سازمان شده است. انتقاد اصلی ترامپ به هزینه گزافی است که ناتو بر آمریکا تحمیل می‌کند. او در تجمع انتخاباتی خود در ایالت «ویسکانسین» در تشریح این نکته گفته بود: « همپیمانان آمریکا در ناتو سهم عادلانه خود را پرداخت نمی‌کنند. این به آن معناست که ما از این کشورها محافظت می‌کنیم و از آنها حمایت نظامی به عمل می‌آوریم و در مقابل آنها تنها آمریکا را «چپاول» می‌کنند و شما می‌دانید ما چه واکنشی نشان می‌دهیم؟ هیچ».از این رو، این نامزد جمهوریخواه پیشنهاد داده «باید ناتو را اصلاح کرد، می‌توان تعداد کشورهای عضو را کاهش داد و ساختار آن را تجدید کرد و نام آن را حفظ کرد، اما باید تغییر کند. 28 کشور عضو یا باید سهم عادلانه خود را پرداخت کنند و یا مجبور به خروج از ناتو خواهند شد، حتی اگر این به قیمت فروپاشی ناتو تمام شود، بگذارید تمام شود.»
2- سناتور سندرز هم با ترامپ هم عقیده است اما او از ادبیات متفاوتی برای بیان مخالفت خود استفاده می‌کند. این نامزد دموکرات، خواستار توقف کمک ده‌ها میلیاردی آمریکا برای گسترش ناتو به منظور دفاع از اروپاست.او با اشاره به اینکه «حدود 75 درصد کل هزینه شاخه نظامی ناتو را آمریکا پرداخت می‌کند»، در بیان علت مخالفت خود با ارائه کمک مالی به این سازمان گفته: «ما چنین هزینه‌ای می‌کنیم در حالی که فرانسه سیستم خدمات درمانی خوب، آموزش همگانی رایگان و آموزش عالی برای مردم خود دارد. انگلیس سرویس خدمات بهداشتی ملی و سیستم آموزش عالی خوبی دارد. از این رو، معتقدم کشورهای اروپایی خود باید بیشتر سهم دفاع از خود را برعهده بگیرند.» وی افزود: «آنچه من می‌گویم این است که با وجود 47 میلیون فقیر در آمریکا، فکر می‌کنم کشورهایی مثل آلمان، فرانسه و سایر کشورهای اروپایی که استاندارد زندگی بالا و خدمات درمانی و آموزشی خوبی دارند، باید سهم بیشتری در ناتو داشته باشند.»
وی حتی گفته، به عنوان رئیس جمهور آمریکا خجالت نمی‌کشد به متحدان اروپایی واشنگتن بگوید ایالات متحده دیگر نمی‌تواند از اقتصاد آنها حمایت کند و خود اروپایی‌ها باید سهم دفاع از خود را بپردازند.
3- اما هیلاری کلینتون نظر دیگری دارد. هر چند او نیز با این موضوع موافق است که کشورهای اروپایی باید هزینه بیشتری را برای ناتو بپردازند، اما اعلام کرده، از حضور و تداوم مشارکت آمریکا در ناتو استقبال می‌کند.وی در تشریح استدلال خود مدعی شده که «ناتو موفق‌ترین ائتلاف نظامی در تاریخ بشر است و کشورهای سراسر آتلانتیک را بهم پیوند داده است؛ کشورهایی که بیشتر آنها ارزش‌ها و منافع یکسانی دارند. البته کشورهای اروپایی باید سهم بیشتری بپردازند اما این به معنای آن نیست که اگر آنها چنین نکردند، ما ناتو را ترک کنیم زیرا فکر نمی‌کنم این کار به نفع آمریکا باشد» زمانی که از کلینتون سوال شد، اگر اروپایی‌ها با پرداخت سهم بیشتر به ناتو موافقت نکنند، او به عنوان رئیس جمهور چه کاری انجام خواهد داد؟ وی تاکید کرد: «من در ناتو می‌مانم. به یاد داشته باشید که ناتو در افغانستان با ما بود. بسیاری از کشورهای عضو ناتو نیز سربازان و غیرنظامیان خود را در افغانستان از دست دادند. بعد از حملات 11 سپتامبر به حمایت ما آمدند. این چیز کمی نیست.»
وزیر خارجه دولت اوباما به همین حد اکتفا نکرد و ادامه داد: «نباید اتفاقاتی که رخ داده است را فراموش کنیم. در حالی که روسیه تهاجمی‌تر شده و همه‌گونه اقدامات رعب‌‌آور در قبال کشورهای بالتیک انجام می‌دهد و می‌خواهد نقشه اروپا را بازنویسی کند، به نفع ما نیست از ناتو کناره‌گیری کنیم.