قسمت دوم
یکی از مسیرهایی که اقتصاد ایران را در سطح کلان می‌تواند در معرض آسیب‌پذیری قرار دهد وابستگی به واردات کالاهای اساسی می‌باشد زیرا علاوه بر کاهش منابع ارزی و کاهش تثبیت و استمرار فعالیت‌های کشاورزان در روستاها و ایجاد زمین‌های مهاجرت روستاییان به شهرها از لحاظ مخاطرات امنیتی که به علت سیاست‌های خصمانه یا منفعت‌طلبانه قدرت‌های سیاسی و استکباری جهان در تحریم کالاهای اساسی کشاورزی در شرایط حساس، از اهمیت جدی برخوردار می‌باشد.
بررسی آمارهای داخلی کشور نشان می‌دهد که با وجود تنظیم برنامه‌ریزی‌هایی بر محور خودکفایی در محصولات راهبردی و اساسی نظیر گندم، دانه‌های روغنی، محصولات خوراک دام و طیور و برنج و شکر و غلات اساسی و غیره و همچنین توجه به این امر در سیاست‌های کلی اقتصاد مقاومتی و گذشت حدود دو سال از ابلاغ این سیاست‌ها توسط مقام معظم رهبری، لکن هنوز تولیدات ملی در سطح قابل اتکاء برای رفع نگرانی‌های تأمین نیاز داخلی و ارتقاء شاخص‌های امنیت غذایی مانند ضریب خود اتکایی محصولات استراتژیک در جایگاه مطلوب ارزیابی نمی‌شود. استمرار این وضعیت و مهیا نشدن زمینه‌های حمایت از تولید ملی در محصولات راهبردی کشاورزی موجب تغییر الگوها و اولویت‌های کشت در میان کشاورزان خواهد شد که خود باعث از بین رفتن زیرساخت‌های سخت‌افزاری و نرم‌افزاری تولید این محصولات و بروز خلأ‌های گسترده می‌شود که با گذشت زمان شرایط را برای احیاء شرایط کشت در اراضی کشاورزی مورد نظر دشوار خواهد کرد.
فارغ از معضلات گسترده عدم توجه به خودکفایی تولیدات محصولات استراتژیک کشاورزی یا کاهش راهبردی وابستگی به واردات این محصولات نحوه تأمین این اقلام و انحصار مبادی صادرکننده این کالاها به ایران در سالیان اخیر نیز می‌تواند یکی از نکات چالش‌زا در راهبردهای اقتصاد کلان و تحقق سیاست‌های اقتصاد مقاومتی ارزیابی شود.
به نظر می‌رسد علی‌رغم دشواری‌های طبیعی پیش روی بخش کشاورزی برای ایفای نقش مهم خود در امنیت و پیشرفت اقتصادی از جمله بحران‌های زیست محیطی مانند خشکسالی‌ها و تغییرات آب و هوایی و بروز آفت‌های جدید لکن با مدیریت کارآمد ملی و انجام اقدامات زنجیره‌ای با همکاری و هماهنگی دستگاه‌های اجرایی و تصحیح نگاه نسبت به لزوم خودکفایی یا کاهش واردات در میان برخی مدیران دولتی و مبارزه با سودجویی برخی جریان‌های صاحب منافع اقتصادی کلان از واردات این‌گونه کالاهای اساسی، می‌توان به تجلی ظرفیت‌های بالقوه بخش کشاورزی در تأمین کالاهای اساسی امیدوار بود.
با توجه به مطالب فوق به نظر می‌رسد برای فائق آمدن بر مشکلات تولیدات کشاورزی استراتژیک و تأمین امنیت اقتصادی در این بخش توجه به راهکارهای ذیل مفید باشد:
1- شناخت ظرفیت‌های کشور در تولید و انباشت کالاهای استراتژیک با استفاده از مطالعات آمایش سرزمین و تجربیات مدیریتی
2- مدیریت افزایش تولید نهاده‌ها و کالاهای اساسی با به کارگیری الگوی کشت مناسب با اقلیم‌های آب و هوایی و زیست‌محیطی ایران
3- تخصیص یارانه خاص به فعالیت‌های پژوهشی در زمینه بهینه‌سازی مراحل کاشت، داشت و برداشت همراه با یارانه‌های بهینه‌سازی شیوه‌های آبیاری و خرید تضمینی محصولات
4- توجه به کشت فراسرزمینی در سایر کشورها علی‌الخصوص کشورهای همسایه و جایگزینی تدریجی تولیدات فراسرزمینی با واردات کالاهای اساسی که علاوه بر رفع موانع کشاورزی ملی مانند کمبود آب و نامساعدی شرایط اقلیمی در توسعه مناسبات اقتصادی بر پایه منافع دو جانبه و تثبیت راهبردهای امنیتی و حفظ ثبات روابط دیپلماتیک در سطح منطقه موثر خواهد بود.
5- تهیه سامانه جامع و ارائه اطلاعات شفاف درباره میزان واقعی تولیدات سالانه کشور و نیاز واقعی به واردات کالاهای اساسی و همچنین برآورد علمی و کارشناسی آستانه سفارش محصولات با توجه به نیازهای کشور
6- مدیریت موثر واردات و استفاده از نرخ‌های تعرفه بهینه و پلکانی در کاهش واردات با توجه به افزایش ظرفیت‌های تولید
7- تنوع بخشی به مبادی صادرکننده کالاهای اساسی به ایران و وزن‌دهی به تعاملات تجاری با صادرکنندگان بین‌المللی دارای منافع راهبردی با جمهوری اسلامی ایران.