سراب تحصیل در دانشگاه‌های خارجی!
سال هاست که دانشجویان ایرانی برای ادامه تحصیل به خارج از کشور سفر می‌کنند اما با تغییرات آموزش عالی در سطح جهان، سیر و سفر ایرانی‌ها هم دچار تغییرات مختلفی شده است.
خرداد و تیرماه هر سال فرصتی برای علاقه‌مندان به تحصیل است که ادامه تحصیل خود را به محک دانشگاه‌های مختلف در خارج از کشور بگذرانند.
در این فصل دانشگاه‌های مختلف جهان فرصت‌های تحصیلی خود را اعلام می‌کنند و بسیاری از دانشجویان ایرانی که جزء برترین‌ها محسوب می‌شوند و استعداد بالایی دارند از این فرصت‌ها بهره می‌گیرند.
خاطرات زیادی از استادان دانشگاه‌های مطرح همچون علوم پزشکی تهران، صنعتی شریف، تهران، شهید بهشتی و امیرکبیر وجود دارد که در این فصل دانشجوهای خوب به دنبال توصیه نامه اساتید هستند تا بتوانند فرصت تحصیلی مناسبی را در دانشگاه‌های خارجی به صورت بورس یا شهریه کمتر بیابند.
در این میان عده‌ای از داوطلبان ادامه تحصیل در خارج از کشور شرایط متفاوتی دارند. این گروه به دلیل قبول نشدن در دانشگاه‌های داخل کشور، سعی می‌کنند در کشورهایی که نمرات آنها را می‌پذیرند ادامه تحصیل دهند. رشته‌های پزشکی در صدر علاقه این گروه است و از آن جایی که قبولی در رشته‌های پزشکی در ایران سدی با عنوان کنکور در برابر خود دارد، این افراد ترجیح می‌دهند در کشورهایی در رشته‌های پزشکی تحصیل کنند که سد کنکور نداشته یا از شرایط آسان تری به نسبت ایران برخوردار باشند.
در واقع دو گروه برای ادامه تحصیل از ایران خارج می‌شوند. گروه اول استعدادهای برتر هستند که دانشگاه‌های برتر جهان را انتخاب می‌کنند تا به رویاهای خود در جهان علم و دانش واقعیت بخشند. گروه دوم نیز علاقه‌مند به تحصیل هستند که حاضرند هزینه‌های گزاف مادی و معنوی دوری از خانه را تحمل کنند اما برای قبولی در کنکور داخل کشور تلاش نکنند.
بسیاری از افراد این گروه ترجیح می‌دهند در رشته‌هایی با موقعیت اجتماعی بالاتر اما در کشورهایی که آسان‌تر پذیرش دارند تحصیل کنند.
* چهار کشور مقصد متقاضیان رشته پزشکی
دکتر حمید اکبری، رئیس مرکز خدمات آموزشی وزارت بهداشت درباره مقصد اصلی دانشجویان علوم پزشکی در خارج از کشور بر این نکته صحه گذاشته و می‌گوید: کشورهای هند، فیلیپین، ترکیه و مجارستان چهار کشور اول مورد انتخاب داوطلبان تحصیل در رشته‌های علوم پزشکی است. سایر افراد در کشورهای مختلف اروپایی و بعد از آن آمریکا توزیع می‌شوند.
وی گفت: بیشترین تعداد دانشجویان ایرانی که در مقطع دکتری عمومی رشته‌های علوم پزشکی یعنی پزشکی، داروسازی و دندانپزشکی تحصیل می‌کنند در این چهار کشوری هستند که نام بردم.
وی یادآور شد: اما پزشکان ایرانی پس از فارغ‌التحصیلی در داخل کشور، ایالات متحده آمریکا را به عنوان اولین انتخاب برای ادامه تخصص، انتخاب می‌کنند. البته برخی کشورهای اروپایی نیز در انتخاب پزشکان قرار دارد.
رئیس مرکز خدمات آموزشی وزارت بهداشت با اشاره به دلایل انتخاب چهار کشور هند، فیلیپین، ترکیه و مجارستان از سوی دانشجویان ایرانی گفت: از مهم‌ترین دلایل انتخاب این چهار کشور، عدم درخواست ویزا و ارزان‌تر بودن است.
وی افزود: کشورهای بعدی مورد انتخاب دانشجویان ایرانی، روسیه، اوکراین، بلاروس و قبرس هستند که ایرانی‌ها در آنها شاغل به تحصیل هستند.
اکبری در مورد آمار دانشجویان ایرانی خارج از کشور در گروه علوم پزشکی گفت: ما در وزارت بهداشت دو مدل آمار در اختیار داریم. یک دسته افرادی هستند که برای ورود و خروج خود تسهیلات دانشجویی دریافت می‌کنند اما یک دسته از افراد هستند که پس از تحصیل تنها برای ارزشیابی مدارک به ما مراجعه می‌کنند.
وی اظهار داشت: در حال حاضر ۴ هزار و ۵۰۰ دانشجو پرونده فعال دارند. اما آن دسته از دانشجویان که ارز دریافت نمی‌کنند و پرونده ندارند در آمار ما حضور ندارند.
رئیس مرکز خدمات آموزشی وزارت بهداشت گفت: بسیاری از دانشجویان ایرانی که در کشورهای اروپایی و آمریکا و یا نیوزلند و استرالیا در دانشگاه‌های معتبر تحصیل می‌کنند، در آمار نهایی در زمان ارزشیابی مدارک قابل مشاهده هستند.
وی گفت: در حال حاضر بیش از ۱۰ هزار دانشجوی ایرانی داریم که در مقطع دکتری عمومی رشته‌های علوم پزشکی تحصیل می‌کنند که از این تعداد بخشی در دانشگاه‌های معتبر از نظر وزارت بهداشت و برخی هم متاسفانه در دانشگاه‌هایی تحصیل خود را آغاز کرده‌اند که از نظر ما معتبر نبوده اند.
* هزینه تحصیل دانشجویان پزشکی در خارج
اکبری درباره هزینه تحصیل دانشجویان ایرانی در خارج از کشور گفت: عمده هزینه دانشجویان ایرانی صرف شهریه می‌شود. این هزینه در دانشگاه‌های مختلف، متفاوت است. این میزان از ۳۰ هزار تا ۶۰ هزار دلار در سال برای دانشگاه‌های مختلف برآورد شده است. البته ممکن است در یک کشور یک دانشگاه شهریه کمتری بگیرد و در همان کشور دانشگاهی شهریه بیشتر بگیرد.
وی خاطرنشان کرد: برخی مواقع ممکن است دانشگاه اعلام کند که ۲۰ هزار دلار در شهریه تخفیف می‌دهد و دانشجو در آنجا ثبت نام می‌کند اما با هزینه زندگی متفاوت مواجه می‌شود که هزینه تحصیل او بیشتر می‌شود.
رئیس مرکز خدمات آموزشی وزارت بهداشت گفت: بطور کلی توصیه نمی‌کنیم داوطلبی که توانایی این را دارد که در داخل کشور تحصیل کند به خارج برود. از سوی دیگر فردی که از سطح علمی مناسبی هم برخوردار نباشد در خارج از کشور با مشکلات بیشتری در تحصیل مواجه می‌شود.
وی افزود: ضمن اینکه برای افراد ضعیف تر، درس خواندن در خارج سخت‌تر است. در کنار این درس خواندن باید مسائلی مانند غربت، مسائل فرهنگی و عواقب زندگی در آن شرایط را هم تحمل کنند. نکته مورد تاکید وزارت بهداشت این است که هر فردی دوست دارد می‌تواند در خارج از کشور تحصیل کند اما بهتر است پیش از این تصمیم تمامی شرایط اعم از اعتبار دانشگاه و هزینه‌ها را در نظر بگیرد.
با وجودی که وزارت بهداشت هر ساله دانشگاه‌های معتبر و غیرمعتبر را برای آشنایی داوطلبان اعلام می‌کند بازهم موج خروج از کشور برای تحصیل در رشته‌های علوم پزشکی در کشورهایی که آوازه چندانی در این رشته‌ها ندارند، ادامه دارد.
هزینه‌های چندین هزار دلاری دانشجویان ایرانی موجب شده معاون آموزشی وزیر بهداشت از آن به عنوان منبع درآمد دانشگاه‌های خارج نام ببرد.
* درآمد نجومی دانشگاه‌های بی‌کیفیت خارجی از دانشجویان ایرانی
دکتر باقر لاریجانی معاون آموزشی وزارت بهداشت چندی پیش یادآور شد: تنها درآمد یکی از دانشگاه‌های پزشکی هندوستان از دانشجویان ایرانی ٥٠ میلیارد تومان در سال است و یا برخی از کلاس‌های پزشکی کشور فیلیپین نیز توسط دانشجوهای ایرانی تشکیل می‌شود.
به عنوان نمونه هزینه‌ای که دانشجوی ایرانی در قبرس می‌کند برابر با یک دانشکده ما در ایران است.
وزیر بهداشت اما بهترین راه حل را ایجاد دانشگاه خصوصی با کیفیت در کشور می‌داند.
* دانشگاه خصوصی راه حل وزیر بهداشت
دکتر سیدحسن هاشمی وزیر بهداشت، درمان و آموزش پزشکی در این خصوص اظهار می‌دارد: من در طول دو سال گذشته از دانشگاه‌هایی مانند دانشگاه علوم پزشکی تهران و شهید بهشتی و شیراز خواسته ام که دانشگاه خصوصی دایر کنند.وی افزود: بچه‌های هموطن ما به دلیل اینکه نمی‌توانند به دانشگاه‌های دولتی ورود پیدا کنند، عمدتا به کشورهایی می‌روند که دانشگاه‌های آنها از نظر سطح علمی چندان استاندارد نیست.
وزیر بهداشت گفت: دانشجویان ایرانی پول را هزینه می‌کنند، عمرشان را می‌گذارند اما در نهایت چیزی را به خصوص در زمینه مهارتی یاد نمی‌گیرند. به خصوص اینکه در گروه علوم پزشکی قوانینی در آن کشورها وجود دارد که اجازه معاینه و یا عمل جراحی را به این دانشجویان نمی‌دهند.
وی یادآور شد: در عین حال مسائل اجتماعی هم بوجود می‌آید. دوری از خانواده هم برای خود آنها و هم برای پدر و مادر مشکلاتی را ایجاد کرده است.
هاشمی با اشاره به مصوبه مجلس برای ایجاد شعب از سوی دانشگاه‌های دولتی گفت: این مصوبه کمک می‌کند که دانشگاه‌های دولتی مانند دانشگاه تهران بتواند شعب متعددی در داخل کشور، در استان‌های مرزی، در مناطق آزاد و مهم‌تر از آن در کشورهای دیگر داشته باشد.
وی اظهار داشت: تاکید من بر ایجاد شعب در داخل کشور است. اعلام هم کرده ایم که اگر بخش خصوصی علاقه‌مند باشد می‌تواند بیاید سرمایه گذاری کند و لایسنس یکی از دانشگاه‌های بزرگ را داشته باشد. به این معنی که بخش خصوصی تحت نظر یکی از دانشگاه‌های دولتی، دانشگاه تاسیس کند.
وزیر بهداشت گفت: مهم این است که هم ما و هم وزارت علوم به نحوی عمل کنیم که کسانی که علاقه‌مند به تحصیل هستند به رفتن به خارج از کشور تشویق نشوند و اگر بناست بروند، واقعا زمانی به خارج از کشور بروند که مهارت بیشتری کسب کنند.
وی گفت: تلاش می‌کنیم دانشگاه خصوصی ایجاد کنیم اما نه از آن نوعی که اکنون در کشور وجود دارد. خوشبختانه در وزارت بهداشت به بلای خصوصی‌سازی که صرفا هدفش کمیت باشد گرفتار نشده ایم. امیدواریم در این دوره چند دانشگاه خصوصی ایجاد شود که اساس آن کیفیت و ارتقای علمی باشد.
* سرخوردگی نتیجه تحصیل در دانشگاه‌های بی‌کیفیت
در این میان، سال‌ها است که هشدار نرفتن به دانشگاه‌های نامعتبر با هزاران دلیل و مدرک داده می‌شود اما شوق تحصیل در خارج از کشور، فشار خانواده‌ها برای ادامه تحصیل در رشته‌هایی مانند پزشکی، کمبود ظرفیت در دانشگاه‌های دولتی، سد کنکور و ... همه و همه همچنان موج مهاجرت تحصیلی به این کشورها را رقم می‌زند مهاجرت به کشورهایی که آموزش عالی شان در پایین‌ترین حد علمی است.
همه اینها در حالی است که نتیجه صرف هزینه‌های گزاف برای تحصیل در دانشگاه‌های بی‌کیفیت، در بازگشت به کشور، سرخوردگی، ناامیدی و اعتراض‌های دانشجویی خواهد بود که اغلب راه به جایی نمی‌برد.
* منبع: Mehrnews.com