رمضان در استان سمنان ؛ از «شوخوانی» تا «حنابندان»

ماه مبارک رمضان در استان سمنان حال و هوای دیگری دارد. از دوخت کیسه مراد در بین زنان شاهرودی تا شوخوانی و طبخ غذاهای رنگارنگ در دیباج دامغان و ایستادن در صف نان‌های محلی سمنانی و شوق به صدا درآمدن زنگ در منزل برای دریافت کاسه‌ای آش ماست و شیربرنج شهمیرزادی، هر کدام خاطره‌انگیز است.
رمضان برای خیلی از اهالی استان سمنان یادآور پخت کماج، رشته برشته، گولاچ، فطیر سمنانی، حلوا، لرزان، حسو، آش رشته، آش زنگلاچو و جوش بره است.
یکی از زیباترین آیین‌های معنوی در شاهرود و مجن، شوخوانی (شب‌خوانی) یا سحرخوانی است که متأسفانه امروزه کمرنگ شده است. اما این مراسم همچنان در برخی روستاهای شاهرود اجرا می‌شود. شوخانی رسمی دیرین است که طی آن، مردم از ساعتی مانده به اذان صبح روی بام خانه‌ها و مساجد رفته و با صدای دلنشین شوخوانی یا سحرخوانی، مردم را بیدار می‌کنند.
البته در اکثر نقاط شهرستان، شوخوان‌ها، با نواختن طبل و شیپور، شوخوانی خود را تکمیل می‌کردند و از ابیات و اشعار کهن و مذهبی برای بیدارکردن مردم بهره می‌بردند.
یکی دیگر از آیین‌های معنوی شهرستان شاهرود دوخت کیسه مراد هم‌زمان با روز بیست و هفتم ماه مبارک رمضان است.
زنان شاهرودی در این روز و در فاصله بین نماز ظهر و عصر مساجد، کیسه‌ای کوچک را می‌دوزند و یک سکه به عنوان تبرک در آن قرار می‌دهند تا این کیسه مراد، برایشان ذخیره‌ای با برکت در طول سال و در سفرهای زیارتی باشد.
افرادی که حاجت آن‌ها برآورده می‌شود در سال بعد حتما مقداری پارچه و نخ و سوزن می‌آورند و بین دیگر خانم‌های حاضر در نماز جماعت تقسیم می‌کنند.
در شهر مجن شاهرود مرسوم است که در آخرین پنج‌شنبه ماه شعبان آئین حنابندان در استقبال از ماه رمضان برگزار شود به این صورت که خانم‌ها در خانه‌ای دور هم جمع می‌شوند حنا را همراه با ذکر صلوات استفاده می‌کنند.
یکی از آداب و رسوم ویژه ماه رمضان، طبخ جوش‌بره در میامی شاهرود و صرف آن همراه با خانواده و یا توزیع آن در بین افراد به خصوص در نخستین افطار ماه میهمانی خدا است.
دامغان هم از آداب و رسوم ماه رمضان بی‌بهره نیست؛ طبخ غذاهای محلی مثل رشته برشته، گولاچ، انواع آش و نان‌های محلی در ماه رمضان، مهمان سفره‌های مردم است. در این ماه روزه‌داران بعضا با مشکل کاهش قند خون مواجه می‌شوند از این رو با خوردن شیرینی در موقع افطار می‌توانند انرژی از دست رفته خود را جبران کنند که از جمله آن‌ها می‌توان به بامیه، زولبیا، گوش‌فیل، رشته برشته و گولاچ اشاره کرد.
از جمله آداب و رسوم ویژه سمنان در ماه مهمانی خدا، غبار روبی مساجد، خرد کردن سنگ نمک، شکست قند، خرد کردن آجر برای مهیا ساختن پودر شستشوی ظروف، خشک کردن بادمجان و سبزی برای تهیه غذا است.
بیشتر مردم سمنان پیش از ماه مبارک رمضان گوسفند ذبح می‌کردند تا از گوشت آن در این ماه استفاده کنند همچنین طبخ نان خانگی، شیره انگور و نگهداری آن در خمره از جمله آداب پیش از ماه رمضان در سمنان بود.
زنان سمنانی، وظایفی چون غبارروبی مساجد، کمک به آماده ساختن مساجد برای پذیرایی از مردم، خرد کرد سنگ نمک با وسیله‌ای به نامه هرنه، کوبیدن برنج‌های نیم‌دانه و تهیه گندم پوست کرده برای تهیه بلغور و آرد را برعهده داشتند و از پودر آجر و گیاهانی مانند بیخ واشنان برای شستن سماور، ظروف مسی و معمولی استفاده می‌کردند.
غذاهای معمول سمنانی در آستانه رمضان انواع خورشت‌ها شامل بادمجان، قیمه و فسنجان در کنار سبزی‌پلو با رشته و گوشت قرمز هستند. همچنین زنان سمنانی در طبخ نان شیرمال  مهارت خاصی دارند.
غذاهای شیرین، پرکالری و با استفاده از محصولات دامی مانند روغن و لبنیات جزو لاینفک سفره افطار مردم سمنان است. یکی از رسوم کهن مردم سمنان در ماه رمضان خواندن اشعاری برای اطلاع‌رسانی از امساک همشهریان در هنگام نماز صبح است.
جای‌جای استان سمنان در ماه رمضان، برای خود، رسم و آدابی را شاهد است. یکی از این آداب و رسوم ویژه معنوی که در جای‌جای ایران اسلامی به خصوص استان سمنان با جدیت خاصی برگزار می‌شود غبارروبی مساجد است این رسم دیرین قدمتی 300 ساله در استان دارد.