اتکاء به ظرفیت داخلی مهمترین الزام تحقق اقتصاد مقاومتی
پرویز سالاری
انقلاب اسلامی به رهبری حضرت امام(ره) با تکیه بر شعار نه شرقی نه غربی و اتکا به ظرفیتها و نیروهای داخلی به پیروزی رسید. برای همه کشورها حتی نیروهای مخالف رژیم پهلوی مبارزه و انقلاب بدون اتکا به قدرتهای بیرونی ناممکن به حساب میآمد ولی پس از پیروزی انقلاب اسلامی در مقاطع مختلف هرجا به ظرفیتهای درونی کشور تکیه کردیم پیروز شدیم که نمونههای بارز آن پیروزی در هشت سال دفاع مقدس، رشد و توسعه صنایع نفت و گاز، صنایع دفاعی به ویژه در بخش موشکی و هسته ای است. رهبر معظم انقلاب هم بارها بر این موضوع تاکید کردند و از جمله فرمودند: «تکیه به ظرفیت درونزای کشور است تا نگاهمان به بیرون نباشد. این توصیه ما است، این معنایش این نیست که از امکاناتی که در بیرون هست استفاده نکنیم، این دو حرف با هم اشتباه نشود. امیدمان را به بیرون از ظرفیت داخلی کشور ندوزیم در بیرون از مجموعه کشور و نظام جمهوری اسلامی، جبهه بزرگی وجود دارد که با همه توان از سی و چند سال پیش به این طرف کوشیده نگذارد که این انقلاب ریشهدار شود. نگذارد این انقلاب پایدار بماند و نگذارد در زمینههای گوناگون الگو بشود نمیشود از دشمن و روشهای خصمانهای که کرده، انتظار دوستی و محبت داشت، نمیگوییم که از اینها استفاده نکنید، اما میگوییم اطمینان نکنید، اعتماد نکنید چشم به آنها ندوزید، چشم به داخل بدوزید. کلید حل مشکلات اینجاست یعنی در درون کشور و امکانات داخلی کشور است از اینها میشود خردمندانه بهرهبرداری کرد اینها باید شناسایی بشوند.»
استکبار جهانی به این نتیجه رسیده است که مستقیما نمیتواند انقلاب اسلامی را از بین ببرد به همین دلیل به دنبال نفوذ و تغییر در هویت انقلاب اسلامی است و تغییر در باور مردم و مسئولین برای حل مشکلات مردم از طریق رابطه با غرب است دشمن برای این تغییر دنبال فرصتسوزی است به همین دلیل آمریکا علیرغم خوش بینی مسئولین در دو سال گذشته نشان داد بدعهد و اهل خدعه است.
هنگامی که تصمیم نظام سلطه برای تشدید فشارها و بنابرگفته آنان اقدامات فلجکننده و پشیمانکننده مردم و نیازهای روزانه آنها را هدف قرار داد. برای اولین بار رهبرمعظم انقلاب راهبرد اقتصاد مقاومتی برای مقابله با اقدامات نظام سلطه اعلام کرد: «من سال 1386 در صحن مطهرعلیبن موسیالرضا(ع) در سخنرانی اول سال گفتم که اینها دارند مسائل اقتصادی را پیگیری میکنند.
(مقام معظم رهبری در سال 1391)
زمانی که مقام معظم رهبری ایده اقتصاد مقاومتی را مطرح کردند این موضوع مثل موجی وارد جامعه شد و متاسفانه کمکم رنگ باخت. یکی از دلایل کمرنگ شدن آن رویکردی بود که خیال میکرد همه مشکلات اقتصادی فعلی با مذاکره حل میشود یک اشتباه استراتژیک است و راهحلی منطقی نیست بلکه راهحل در درون خود ماست. در دولت احمدینژاد با رها کردن اقتصاد به حال خود در دو سال پایانی دولت و اعلام تمایل این دولت به مذاکره با آمریکا هیچ حرکتی در جهت استفاده از ظرفیت داخلی برای روی پا نگاهداشتن اقتصاد ارائه نکرد و دولت روحانی هم اصلا اعتقادی به این موضوع نداشت.
اکثر قریب به اتفاق اساتید و کارشناسان اقتصادی کشور معتقدند مشکلات و بحرانهای فعلی اقتصاد کشور مربوط به تحریمها نیست بلکه مشکل اصلی ساختار بیمار اقتصاد داخلی کشور است آنها معتقدند مذاکره و تعامل با غرب راه نجات اقتصاد کشور نیست بلکه بایستی به مسئله اقتصاد براساس مدل جمهوری اسلامی عمل شود.
«مایکل تو دارو» به عنوان یک اقتصاددان در کتاب اقتصاد و توسعه جهان سوم مینویسد: «اشکال جهان سوم این است که مدلهایی که غربیها برای خودشان طراحی میکنند را میبرند و در کشور خودشان پیاده میکنند و جواب برعکسی میگیرند.»
مقام معظم رهبری در اولین سالروز ابلاغ اصول 24 گانه اقتصاد مقاومتی میفرمایند: «اقتصاد مقاومتی یعنی ساخت اقتصادی و بنای اقتصادی جوری باشد که از نیروهای مردم استفاده شود و کمک واقعی گرفته شود» اکنون که بیش از دو سال از ابلاغ سیاستهای اقتصاد مقاومتی میگذرد و اقدام عملی در این زمینه شکل نگرفته نامگذاری سال 1395 برای توجه به اقتصاد مقاومتی و گفتمانسازی و عملیاتی نمودن آن اقدام اساسی است. اولین گام دراین مسیر، دولت بایستی با برنامهریزی صحیح ضمن طراحی برنامههای عملیاتی با اهداف کمی و زمان بندی شده و تعیین دقیق اقدامات عملی و محل تامین منابع موردنیاز برای هر اقدام است.
ما در اقتصاد مقاومتی باید امکانات و ظرفیتهای خودمان را بسیج کنیم. نقاط ضعف خود را آسیبشناسی جدی کنیم و آنها را بشناسیم و با استفاده از امکانات اقتصاد کشور را در مواجهه با نقاط آسیبپذیر واکسینه کنیم در واقع اقتصاد مقاومتی در پی مقاومسازی، آسیبزدایی و ترمیم ساختارها و نهادهای فرسوده و ناکارآمد موجود اقتصادی میباشد.
یکی از مهمترین ارکان یک اقتصاد پویا نیروی انسانی متخصص و تحصیلکرده است. کشور ما امروز از این بابت هیچ مضیقهای ندارد و این یک نقطه قوت بسیار مهمی است. اما آنچه مهم است این است که این جمعیت تحصیلکرده کجای چرخه اقتصادی قرار گرفتهاند؟ چه استفادهای از این پتانسیل عظیم صورت میگیرد؟ چقدر تلاش میکنیم ارتباط دانشگاه و صنعت تقویت شود؟
اقتصاد مقاومتی اقتصادی درونزا و برونگرا است. در اقتصاد مقاومتی تکیه اصلی بر ظرفیتهای داخلی از قبیل ظرفیتهای علمی، انسانی، طبیعی، مالی، جغرافیایی و... است که به معنای تمرکز بر امکانات داخلی و داشتههای درونی است. رهبری معظم انقلاب در سال 1393 فرمودند: «این اقتصاد درونزا است. درونزاست یعنی چه؟ یعنی از دل ظرفیتهای خود کشور ما و خود مردم ما میجوشد، رشد این نهال متکی است به امکانات کشور خودمان، درونزا به این معناست، اما در عین حال درونگرا نیست یعنی اقتصاد مقاومتی به این معنا نیست که ما اقتصاد خودمان را محصور میکنیم و محدود میکنیم در خود کشور، نه درونزاست، اما برون گراست با اقتصادهای جهانی تعامل دارد، با اقتصادهای کشورهای دیگر با قدرت مواجه میشود.»
با این رویکرد میتوانیم از ظرفیتهای ملی و منطقهای استفاده کنیم و بازار 300 میلیون نفری ایران و کشورهای همسایه فرصت خوبی است که بتوانیم در حوزههای مختلف اقتصادی، از انرژی، پتروشیمی، نفت و گاز، صنایع کوچک و متوسط برای جذب سرمایهگذار استفاده کنیم.
اقتصاد مقاومتی یعنی اینکه فرهنگ تلاش، صداقت در کار و فرهنگ تعهد باید به گفتمان روز و ارزش تبدیل شود به جای اینکه هر روز بیاییم برای تعامل و مذاکره با دیگران به عنوان راهحل همه مشکلات تبلیغ کنیم درصدد جریان سازی برای احیاء ارزشهای دینی و ملی باشیم و براساس این شاخص ها بتوانیم داشتههایمان را شکوفا کنیم و به آنچه که نداریم با نوآوری دست یابیم با عنایت به اینکه مقام معظم رهبری در طول سالهای اخیر به جزئیات اقتصاد مقاومتی هم وارد شده است بزرگترین جفا این است که به جای عملیاتی نمودن این نسخه شفابخش به تعریف و تمجید و نصب تابلوی شعار سال بپردازیم لذا باید توجه داشت که ابلاغ سیاستهای کلی اقتصاد مقاومتی از سوی رهبر معظم انقلاب براساس اصل 110 قانون اساسی، به لحاظ قانونی اقتصاد مقاومتی الگوی اقتصادی جمهوری اسلامی ایران است و بر این اساس هرگونه برنامهریزی و اقدام برخلاف این الگو غیرقانونی و نامشروع است و مسببین آن مستوجب پیگیری حقوقی و قضایی خواهند بود لذا وظیفه نمایندگان محترم در مجلس شورای اسلامی در قانونگذاری صحیح و شورای نگهبان در جهت نظارت بر مصوبات در راستای سیاستهای ابلاغی اقتصاد مقاومتی و قوه قضائیه در مجازات متخلفین از این پس بیشتر خواهد بود. بیتردید اقتصاد مقاومتی، اقتصاد ایران را در برابر تهدیدها مقاوم کرده و شاهد تحولاتی شگرف در زمینههای کارآفرینی، مشارکت آحاد جامعه در فعالیتهای اقتصادی، توانمندسازی نیروی کار، رقابتپذیری اقتصاد، اشتغال و بهرهوری و بهبود شاخصهای عدالت اجتماعی خواهیم بود.
انشاءالله با عملیاتی نمودن اصول 24گانه اقتصاد مقاومتی ما را به لحاظ اقتصادی به جایگاه اول منطقه برساند. اقتصادی که برای جهان اسلام الهامبخش و کارآمد بوده و زمینه ساز تشکیل تمدن بزرگ اسلامی باشد.