دکتر علیرضا سفیدچیان درباره عارضه بیش‌فعالی در کودکان با خبرگزاری فارس گفت‌وگو کرده است. وی بیش‌فعالی را یک اختلال روانپزشکی در کودکان با شیوع سه تا هفت درصدی در مقطع ابتدایی عنوان کرده و گفته است بیش‌فعالی در بعضی موارد در سنین بزرگسالی هم ادامه می‌یابد، که در اصطلاح علمی به آن ADHD گفته می‌شود.
وی در ادامه افزود: اختلال بیش‌فعالی شامل ترکیبی مشکلات از قبیل ناتوانی در حفظ توجه، فعالیت زیاد و رفتارهای ناگهانی است در پسران حدود سه تا پنج برابر بیشتر از دختران رخ می‌دهد و اغلب از سه سالگی پدیدار می‌شود، در پسران علائم بیش‌فعالی بیشتر به صورت تحرک و فعالیت زیاد و در دختران به صورت بی‌توجهی دیده می‌شود.
 انواع بیش‌فعالی
نوع اول بیش‌فعالی ترکیبی است که شامل بی‌توجهی و بیش‌فعالی است، معمولا این کودکان نمی‌توانند کارهایشان را تمام کنند و همیشه آشفته و حواس‌پرت بوده و در زمینه تحصیلی با مشکل روبرو هستند. اصطلاحا گفته می‌شود که مغز این کودکان از نظر سرعت مانند یک ماشین فراری است. اما ترمز آنها از نوع دوچرخه است یعنی ذهن آنها در حال مسابقه است و در زمان لازم نمی‌توانند سرعتشان را کم کنند؛ این نوع بسیار شایع است و در پسرها هم بیشتر دیده می‌شود.
سفیدچیان، در توضیح نوع دوم یعنی پرتکانش‌گری اذعان داشت: در پرتکانش‌گری کودکان معمولا دو نشانه پرتحرکی و تکانش‌گری را نشان می‌دهند اما توجه خوبی دارند، همچنین مرتکب کارهای خطرناکی نظیر بالا رفتن از دیوار، کمد می‌شوند و مرتب در حال دویدن، پریدن و تکان دست‌ها هستند، این کودکان بسیار پرحرف بوده و حرکاتی بی‌جا، نامناسب و خشن از خود نشان می‌دهند و در مجموع نمی‌توانند در جای خود آرام بگیرند.
اما نوع سوم بیش‌فعالی در دختران شیوع بیشتری دارد که بی‌توجهی است، در واقع کودکان بی‌توجه بیش‌فعال نیستند به طوری که مدرسه شکایتی از بیش‌فعالی این کودکان ندارد، اما این کودکان در تمرکز و دقت دچار مشکل هستند و توان دقت به جزئیات را ندارند، وسایل خود را گم می‌کنند و نمی‌توانند به حرف والدین یا معلم به دقت گوش دهند.
 چگونگی تشخیص
سفیدچیان درباره چگونگی تشخیص این اختلال تصریح کرد: هیچ تست آزمایشگاهی برای تشخیص این بیماری وجود ندارد، لذا تشخیص متکی بر پاسخ بیمار به سؤالات و توضیحات خانواده است، همچنین با ارزیابی که ما از معلمان و اولیا می‌کنیم به مشکلات کودک در مدرسه پی خواهیم برد.
وی افزود: البته مجموعه‌ای از تست‌های روانشناختی در تشخیص این اختلال کمک‌کننده هستند.
در واقع کودک مبتلا به ADHD باید ترکیبی از علائم بی‌توجهی، بیش‌فعالی و تکانش‌گری را حداقل به مدت 6 ماه داشته باشد و البته علائم باید فرد را دچار مشکل کرده باشند.
سفیدچیان، با تاکید بر این که تشخیص این بیماری فقط برعهده روانپزشک است، بیان کرد: بسیاری از والدین و اولیای مدرسه در تشخیص بیش‌فعالی دچار اشتباه می‌شوند، یعنی شلوغی و شیطنت یک کودک حتما به معنای وجود بیش‌فعالی نخواهد بود، باید در نظر داشته باشیم که در بعضی از بچه‌ها اضطراب و افسردگی و بیماریهایی  که بر روی مغز تاثیر می‌گذارند می‌تواند تقلیدکننده علائم بیش‌فعالی باشد که این تشخیص‌های افتراقی بر عهده روانپزشک است.
وی افزود: در بعضی مواقع هیچ اختلال روانی وجود ندارد و فقط با قرار گرفتن در یک موقعیت استرس‌زا تغییرات رفتاری در کودک مشاهده می‌شود،‌ مثلا کودکی که در محیط با طلاق والدین یا مرگ یکی از اعضای خانواده روبرو می‌شود نسبت به این وقایع تغییرات رفتاری خواهد داشت.
مجموعا همپوشانی یکسری از علائم و دریافت شرح حال پزشک را در تشخیص بیش‌فعالی یاری خواهد کرد.
دلایل ابتلا به بیش‌فعالی
دلیل قطعی این بیماری ناشناخته است، اما یکسری از عوامل مطرح در ایجاد این بیماری موثر هستند از جمله علل  وراثتی و ژنتیکی، اختلال در سیستم‌های عصبی، آلودگی‌ها و سموم محیط مانند برخی فلزات سنگین، نوزادان زودرس و همچنین مادرانی که به مواد مخدر، الکل یا سیگار معتاد هستند، بیشتر در معرض این عارضه قرار خواهند داشت.
عوارض و خطرات بیش‌فعالی
کودک بیش‌فعال زندگی را برای والدین سخت می‌کند یعنی کودک دچار افت عملکرد آموزشی و تربیتی خواهد شد. معمولا این کودکان در محیط مهد و مدرسه یا سایر همسالان مشاجره و درگیری دارند و در صورت درمان نشدن این کودکان در آینده عزت نفس پایینی خواهند داشت و در تعامل و برقراری ارتباط با بزرگسالان دچار مشکل می‌شوند.
امکان ریسک اعتیاد یا سایر رفتارهای بزهکارانه در این افراد بیشتر است یعنی در صورت عدم درمان با سایر اختلالات روانپزشکی مانند ناتوانی در ایجاد ارتباط، افسردگی، اضطراب، بیش‌عصبی، لکنت زبان، ارتکاب به اعمال مخربی مانند تخریب، مخالفت و گستاخی با بزرگترها روبرو خواهیم شد، لذا باید این اختلال به موقع و درست تشخیص داده شود.
تاثیر رژیم غذایی
 بر بیش‌فعالی
تاثیر رژیم غذایی بر بیش‌فعالی هنوز به اثبات نرسیده است، اما در مجموع توصیه می‌‌کنیم که از نوشیدنی‌های قندی و گازدار، چیپس، پفک، کاکائو، قهوه، نسکافه و غذاهای آماده و تند و پرادویه که محرک هستند، پرهیز شود.
درمان دارویی بیش‌فعالی
در مرحله نخست درمان دارویی تحت نظر روانپزشک لازم است و تردیدی در درمان  دارویی این کودکان وجود ندارد، اما در مرحله دوم باید سایر درمان‌های غیردارویی مانند مشاوره یا روان‌درمانی توسط روانشناس بالینی انجام شود.
یک مسئله بسیار مهم در درمان این است که خانواده باید اولیای مدرسه را در جریان بیش‌فعالی کودک بگذارد تا اولیای مدرسه از آموزش‌ها و تکنیک‌های کودکان بیش‌فعال استفاده کنند.
توصیه‌های غیردارویی
پدر و مادر باید این  اختلال را بشناسند و با مطالعه و مشاوره سطح آگاهی خود را نسبت به این بیماری افزایش دهند، عدم شناخت درست از این بیماری توسط والدین باعث می‌شود که در رفتار با کودک و درمان او دچار مشکل شوند.
به گفته دکتر سفیدچیان خانواده باید درک کند که رفتار  کودک از روی اختلال است و عمدی در کار نیست، قوانین خانه باید شفاف و خلاصه و کوتاه باشند تا کودک به طور دقیق انتظارات والدین را بداند، در واقع کودک با درمان توانایی موفقیت را به دست خواهد آورد.
وی با تاکید بر تمرکز بر روی نقاط مثبت کودک توصیه کرد: شرکت دادن کودک در کارهای هنری و ورزشی، بیشتر از حد توان از فرزند انتظار نداشتن، آرام و شمرده سخن گفتن با کودک، داشتن ارتباط چشمی مناسب، داشتن برنامه منظم برای خواب و غذا از جمله توصیه‌های موثر در ارتباط با این کودکان است.
وی افزود: این کودکان به سختی خود را با تغییرات تطبیق می‌دهند مثلا اگر محل زندگی کودک تغییر کند باید از قبل این آمادگی برای جابجایی را در او ایجاد کنند و ناگهانی نباشد، همچنین بسیاری از موقعیت‌های ناراحت‌کننده مانند نشستن در سخنرانی‌ها یا کلاس‌های طولانی، خرید در فروشگاه‌های بزرگ تحریک‌کننده سیستم عصبی کودک بوده و باعث تشدید علائم بیماری خواهد شد.
متخصص روانپزشکی با تاکید بر پرهیز از تنبیه بدنی کودک گفت: برای تربیت این کودکان باید از پاداش و تنبیه رفتاری استفاده کنیم معمولا این کودکان به دلیل نوع رفتارهای ناآرام خود عموما توسط والدین تنبیه می‌شوند که متاسفانه بسیار تشدیدکننده خواهد بود.وی خاطرنشان کرد: خانواده‌ها باید نسبت به این اختلال بسیار صبور و واقع‌بین باشند که نیاز به درمانی طولانی مدت دارد، لذا نباید انتظار بهبود یک شب را از کودک خود داشته باشند.