پرسش:
مفهوم غنا و تحریم آن را از منظر فقهی توضیح دهید؟
پاسخ:
در بیان مفهوم غنا سؤال اصلی این است که آیا هر صوت خوش و زیبایی غنا است؟ مسلما چنین نیست، زیرا در روایات اسلامی آمده و سیره مسلمین نیز حکایت می‌کند که قرآن و اذان و مانند آن را با صدای خوش و زیبا بخوانید.
آیا غنا هر صدایی است که در آن «ترجیع» (رفت و آمد صدا در حنجره و به اصطلاح غلت دادن) باشد؟ آن نیز ثابت نیست. آنچه از مجموع کلمات فقها و سخنان اهل سنت در این زمینه می‌توان استفاده کرد این است که غنا، آهنگ‌های طرب‌انگیز و لهو و باطل است.
و به عبارت روشن‌تر: غنا آهنگ‌هایی است که متناسب مجالس فسق و فجور و اهل گناه و فساد می‌باشد.
و باز به تعبیر دیگر: غنا به صوتی گفته می‌شود که قوای شهوانی را در انسان تحریک می‌نماید، و انسان در آنجا احساس می‌کند که اگر در کنار آن صدا، شراب و فساد جنسی نیز باشد کاملا مناسب است!.
این نکته نیز قابل توجه است که گاه یک «آهنگ» هم خودش غنا و لهو و باطل است و هم محتوای آن، به این ترتیب که اشعار عشقی و فساد‌انگیز را با آهنگ‌های مطرب بخوانند، و گاه تنها آهنگ، غنا است، به این ترتیب که اشعار پر محتوی یا آیات قرآن و دعا و مناجات را به آهنگی بخوانند که مناسب مجالس عیاشان و فاسدان است، و در هر دو صورت حرام می‌باشد.
ذکر این نکته نیز لازم است که گاه برای غنا دو نوع معنی ذکر می‌شود «معنی عام» و «معنی خاص»، معنی خاص همان است که در بالا گفتیم یعنی آهنگ‌های تحریک‌کننده شهوات و متناسب مجالس فسق و فجور.
ولی معنای عام هرگونه صوت زیبا است، و لذا آنها که غنا را به معنی عام تفسیر کرده‌اند برای آن دو قسم قائل شده‌اند «غنای حلال» و «غنای حرام».
منظور از غنای حرام همان است که در بالا گفته شد و منظور از غنای حلال صدای زیبا و خوشی است که مفسده‌انگیز نباشد، و متناسب با مجال فسق و فجور نگردد.
بنابراین در اصل تحریم غنا میان فقها تقریبا اختلافی نیست، اختلاف در نحوه تفسیر غنا و تشخیص مصداق آن است.
البته «غنا» مصادیق مشکوکی نیز دارد (مانند همه مفاهیم دیگر) که انسان به راستی نمی‌داند فلان صوت مناسب مجالس فسق و فجور است یا نه؟ و در این صورت به حکم اصل برائت محکوم به حلیت است. (البته بعد از آگاهی کافی از مفهوم عرفی غنا طبق تعریف فوق).
و از اینجا روشن می‌شود صداها و آهنگ‌های حماسی که متناسب میدان‌های نبرد و یا ورزش و یا مانند آن است دلیلی بر تحریم آن نیست.
البته در زمینه غنا بحث‌های دیگری نیز وجود دارد از قبیل پاره‌ای از استثناها که بعضی برای آن قائل شده‌اند، و جمعی آن را انکار کرده‌اند، و مسائل دیگر که باید در کتب فقهی از آن سخن گفت.
آخرین سخنی که در اینجا ذکر آن را لازم می‌دانیم این است که آنچه در بالا گفتیم مربوط به خوانندگی است و اما استفاده از آلات موسیقی و حرمت آن بحث دیگری دارد که از موضوع این سخن خارج است.