يکي از مشکلات جدي جوامع مدرن، مسأله «چاقي» است که به دليل شرايط زندگي شهري، کم‌تحرکي، مصرف غذاهاي ناسالم و پرکالري، استرس و بسياري عوامل ديگر مي‌باشد. اين بيماري يکي از تهديدهاي بزرگ سلامت انسانهاست که سالانه ميليونها تن را در جهان به کام مرگ مي فرستد. چهارمين کنگره پيشگيري و درمان چاقي ايران که از صبح ديروز در دانشگاه علوم پزشکي شهيد بهشتي آغاز به کار کرده است، کوششي است براي هم انديشي متخصصان براي مقابله با اين بيماري خطرناک. 

خطري براي 500 ميليون نفر

رئيس دانشگاه علوم پزشکي شهيد بهشتي با هشدار نسبت به گسترش بيماري‌هاي غيرواگير در کشور، مي‌گويد: اکنون 500 ميليون نفر در دنيا دچار چاقي و اضافه وزن هستند و 400 ميليون نفر نيز ديابت دارند. در ايران هم آمار خوبي در اين خصوص نداريم. برآوردهاي اوليه نشان مي‌دهد، 25 ميليون نفر در ايران دچار چاقي و اضافه وزن هستند که از اين تعداد هفت تا هشت ميليون نفر، چاق و حدود 17 ميليون نفر اضافه وزن دارند که اين آمار در زنان بيشتر است و در کودکان نيز آمار رو به افزايشي دارد.

دکتر علي‌اصغر پيوندي با بيان اينکه حدود 10 تا 15درصد کودکان ايراني چاق هستند، ادامه مي دهد: رشد سالانه چاقي در ايران حدود يک درصد است. به همين علت لازم است تا اقدامهاي فرهنگي گسترده‌اي در خصوص پيشگيري از چاقي، انجام شود و اقدامهاي مداخله‌اي در اين خصوص صورت پذيرد تا شاهد روند رو به کاهش چاقي در کشور باشيم. 

پيوندي با بيان اينکه چاقي همانند کوه يخي است که تنها قله آن مشخص است، گفت: بيماري‌هايي چون ديابت، فشار خون و سکته‌هاي قلبي در عمق اين کوه قرار دارند که مي‌توانند مرگ و مير بسياري را در هر سال رقم بزنند.

فريب چسب‌ها و گن‌هاي لاغري را نخوريد

رئيس دانشگاه علوم پزشکي شهيد بهشتي افزايش تحرک، تغيير سبک زندگي، کاهش استرس و پرهيز از مصرف دخانيات را از جمله راهکارهاي مؤثر در رفع چاقي و اضافه وزن دانست و افزود: البته چاقي، درمان طبي هم دارد و در برخي مواقع و در صورت لزوم به جراحي هم کشيده مي‌شود که در اين خصوص معمولاً پزشک متخصص تصميم‌گيرنده است که بيمار از کدام روش براي درمان و کاهش اضافه وزن استفاده کند. 

وي در ادامه استفاده از گوشواره‌ها، چسب‌ها، گن‌هاي لاغري و مانند آن را در کاهش اضافه وزن مؤثر ندانسته ومي گويد: اين ابزارها بيشتر جنبه تبليغاتي دارند و مردم نبايد فريب آن را بخورند.

دور کمرتان چند است؟

وي از مردم  مي خواهد تا ضمن پيروي از الگوهاي خود مراقبتي، از سلامت خود محافظت کنند.

به گفته وي وضعيت تغذيه مردم مطلوب نيست لذا نيم ساعت پياده‌روي سريع در هر روز مي‌تواند نقش موثري در کاهش وزن داشته باشد.به مردم توصيه مي کنم تا دور کمر خود را اندازه بگيرند. بر اين اساس اگر دور کمر هر فرد حدود 90 سانتيمتر باشد، در معرض خطر قرار دارد و اگر بيش از 95 سانتي‌متر باشد، خطرناک است. ثابت شده است جمع شدن چربي دور کمر در افزايش سکته‌هاي قلبي مؤثر است.

سياري در ادامه به آمار بالاي ابتلاي مردم به فشار خون اشاره کرد ه  و مي گويد: 19 درصد جامعه فشار خون دارند که البته بخش بزرگي از آنها از بيماري خود مطلع نيستند. سالانه حدود 81 هزار نفر در کشور به علت فشار خون مي‌ميرند. همچنين حدود 7 تا 10 درصد مردم دچار ديابت هستند که مي‌توان جلوي همه اين بيماري‌ها را با ورزش و افزايش تحرک بدني گرفت. ورزش کيمياست و بهترين دارو براي رفع بيماري‌هاي غيرواگير محسوب مي‌شود. وي به تبيين برخي نکات تغذيه‌اي در اين خصوص پرداخت و گفت: مردم از چربي‌هاي غيراشباع استفاده کنند و سعي کنند روغن‌هايي چون زيتون و کلزا را در برنامه غذايي خود بگنجانند.

کاهش مصرف شير و افزايش پوکي استخوان

سياري با بيان اينکه در حال حاضر 40 درصد از زنان و 30 درصد از مردان دچار درجه‌هايي از پوکي استخوان هستند که علت آن نيز بيشتر به نوع تغذيه آنها بازمي‌گردد، خاطرنشان مي کند: مردم ما بسيار کم شير مصرف مي‌کنند. سرانه مصرف روزانه شير 190 ميلي‌گرم در روز است که با گراني‌هاي اخير کمتر هم شده است. البته خوشبختانه با دستورهاي اخير رئيس جمهور، شير دوباره در مدارس توزيع مي‌شود. 

وي از تقاضاي وزارت بهداشت براي تخصيص يارانه به شير خبر داد و در ادامه از مردم خواست تا ضمن پيروي از الگوهاي خود مراقبتي، از سلامت خود محافظت کنند. 

چاقي رو به افزايش است

دبير علمي چهارمين کنگره پيشگيري و درمان چاقي ايران نيز از چاقي به عنوان يکي از مهمترين بيماري‌هاي غيرواگير ياد کرد‌که رو به افزايش است.به گفته وي در سه دهه گذشته شيوع چاقي در دنيا دو برابر شده و 65 درصد جمعيت جهان در کشورهايي زندگي مي‌کنند که چاقي در آنها بيشتر از کم وزني است. وي تصريح کرد: 10 درصد هزينه بهداشتي و درماني، عوارض مستقيم و غيرمستقيمي است که چاقي به خود اختصاص داده است. 

راهکارهايي براي کاهش و افزايش وزن

در ابتدا بايد به اين نتيجه برسيد که براي سالم بودن بايد از اضافه وزن جلوگيري کنيد. پس بايد سعي و تلاش خود را در کاهش وزن نشان دهيد.

کاهش وزن فقط انجام پياده روي نيست، بلکه تغيير در رژيم غذايي نيز مي باشد.

هرم غذايي روزانه

 تغيير اول: چه مي خوريد؟

ابتدا بايد بدانيد چه نوع غذايي را ميل مي کنيد و بر اساس آن تغييرات زير را انجام دهيد.

- گوشت قرمز را کم مصرف کنيد.

شما با استفاده از اين تغيير، مي‌توانيد زندگي سالم را تجربه کنيد.

پروتئين لازم براي بدن را مي‌توانيد از طريق گوشت مرغ و ماهي به دست آوريد. شما به راحتي مي‌توانيد از غذاهاي حاضري که محتوي مقدار زيادي چربي و کالري مي باشد، دست بکشيد و تمايلي به خوردن آنها نداشته باشيد.

- غذاهاي سرخ شده را نخوريد.

براي حفظ سلامتي خود، هنگام پخت غذاها از روش هاي بخارپز کردن، کباب کردن و بريان کردن استفاده کنيد.

براي مزه دار کردن غذا مي توانيد از ادويه و سس هاي بدون چربي استفاده کنيد. به عنوان مثال مي توانيد از ليمو براي خوشمزه کردن ماهي يا مرغ استفاده کنيد و از خوردن آن لذت بريد.

مواظب باشيد هيچ گاه سبزي ها را در برنامه ي غذايي خود فراموش نکنيد.

- غذاي خود را با سوپ يا سالاد شروع کنيد.

اگر شما قبل از غذاي اصلي خود، سوپ يا سالاد ميل کنيد، راحت تر مي توانيد وزنتان را کاهش دهيد. آنها باعث مي شوند که گرسنگي شما از بين برود.

بهتر است سوپ سبزيجات را قبل از غذا مصرف کنيد، زيرا همان طور که مي دانيد سبزيجات محتوي مقدار زيادي فيبر مي باشند و براي سلامتي بسيار مفيدند.

بهتر است از سس هاي کم کالري براي سالاد استفاده کنيد. سالاد بهتر است شامل سبزي هاي برگ سبز مثل کاهو، کلم، کرفس و اسفناج باشد.

- با ميوه غذاي خود را تمام کنيد.

بعد از غذا به جاي مصرف شيريني، از ميوه ها استفاده کنيد.

ميوه ها داراي کالري کمي هستند و به خاطر دارا بودن ويتامين ها ، عناصر معدني و فيبر، خوردن آنها بعد از غذا بسيار مفيد است.

شما با استفاده از اين روش مي توانيد، از خوردن شيريني جلوگيري کنيد.

تغيير دوم: چه مي نوشيد؟

بيشتر افراد براي کاهش وزن، فقط در خورن غذاها دقت مي‌کنند، در حالي که بايد به مقدار نوشيدني ها نيز توجه کرد.

- نوشابه را کنار بگذاريد!

بارها و بارها گفته اند که نوشابه بسيار مضر است، اما مي دانيد چرا؟ هيچ با خود فکر کرده ايد، اگر شما 2 ليوان نوشابه مصرف کنيد، 250 کالري انرژي دريافت کرده ايد! حال شما محاسبه کنيد که چند ليوان در روز نوشابه مصرف مي کنيد و چه مقدار کالري دريافت کرده ايد؟

اگر براي تناسب اندامتان، رژيم 1500 کالري توصيه شده است، ببينيد با وجود کالري بالايي که نوشابه ها دارند، بازهم به نوشيدن اين نوشيدني هاي شيرين و فاقد ارزش غذايي ادامه مي دهيد؟

تحقيقات حاکي از آن است که نوشابه ها باعث افزايش اشتها و بيش خواري مي شود. اما اين افزايش اشتها غالباً براي خوردن مواد غذايي بي ارزش و شيرين است.

- آب زياد بنوشيد

مصرف مقدار کافي آب در روز براي حفظ سلامتي بدن لازم مي باشد که مي تواند 6 تا 8 ليوان آب باشد.

شمامي توانيد براي 1 تا 2 روز فقط آب بنوشيد، بعد از اين مدت 1 ليوان نوشابه بنوشيد. مطمئنا متوجه شيريني زياد نوشابه خواهيد شد.

گذشته از فوايد زياد نوشيدن آب، اين نوشيدني طبيعي باعث تنظيم اعمال بدن مي گردد.

تغيير سوم: چه بايد کرد؟

-  آنچه را مي خواهيد در يک روز بخوريد، يادداشت کنيد و طبق آن عمل کنيد.

اين يکي از بهترين روش ها براي کاهش وزن مي باشد. مي‌توانيد حداقل براي 2 هفته اين کار را ادامه دهيد. بعد از اين مدت اين روش براي شما عادي مي‌شود. بهتر است مواد لازم براي غذاي خاص را نيز بنويسيد.

- حتي براي ساعت هاي بيکاري خود نيز برنامه غذايي درست کنيد.

ولي اين نکته را از ياد نبريد که چه غذاهايي داراي ارزش غذايي و کدام‌ها فاقد ارزش غذايي هستند.

 - تغذيه صحيح را بياموزيد.

براي اطلاع از ارزش غذايي مواد، مي‌توانيد از کتاب ها، مجلات يا سايت‌هاي راجع به تغذيه استفاده کنيد.

- احساسات خود را در غذا خوردن به کار بريد!

شما مي توانيد احساسات خود را قبل، در حين و بعد از غذا خوردن ببينيد و با کمک اين روش مي‌توانيد غذاهاي سالم را مصرف کنيد.

اگر شما هنگام عصبي يا ناراحت بودن زياد غذا مي خوريد، بدانيد که شما خورنده احساسات مي‌باشيد! بنابراين بدون هيچ تأمل و تفکري، به دنبال راه حل و درمان مشکل روحي و رفتاري خود برآييد.

 - تحرک داشته باشيد.

منظور از تحرک اين نيست که روزانه 1 ساعت در کلاس ورزشي، ورزش کنيد، بلکه فقط فعاليت بدني لازم است. شما براي حفظ سلامتي خود مي توانيد به راحتي 10 دقيقه در روز پياده روي کنيد و کم کم اين زمان را به 30 دقيقه در روزهاي بعدي برسانيد.

به خاطر داشته باشيد که تحرک بدني، لازمه تندرستي است.

سالم باشيد و سالم زندگي کنيد و تحرک را از ياد نبريد.