راز و رمز ماندگاری انقلاب در گفت وگو با آیت‌الله خاتمی؛
برخی می‌‌خواهند قطار انقلاب را از ریل اصلی خارج کنند
حسین عجمی
آیت الله خاتمی با تاکید بر اینکه انقلاب اسلامی در دوران زعامت حضرت آیت‌الله خامنه‌ای با همان شفافیت دوران حضرت امام اداره شد، نسبت به نقشه برخی که می‌‌خواهند قطار انقلاب را از ریل اصلی آن خارج کنند، هشدار داد.
در آستانه سی و هفتمین سالگرد پیروزی انقلاب اسلامی، خبرنگار روزنامه کیهان به سراغ آیت‌الله خاتمی از اعضای برجسته جامعه مدرسین و عضو هیئت رئیسه مجلس خبرگان رهبری رفت تا از ایشان درباره حضرت امام و نقش علما و روحانیت در پیروزی انقلاب، دستاوردهای انقلاب، آفات و چالش‌های متوجه انقلاب بشنود.
در این گفت وگوی صمیمانه که در محل منزل آیت‌الله خاتمی در قم انجام شد؛ ایشان به گرمی از ما استقبال کردند و از دغدغه هایشان برای آینده انقلاب و چالش‌هایی که ممکن است متوجه آن شود، سخن گفتند.
از دیدگاه آیت‌الله خاتمی مهم‌ترین خطر و آسیبی که می‌‌تواند انقلاب را تهدید کند، این است که عده‌ای درصدد هستند قطار انقلاب را از ریل اصلی اش خارج سازند. ریلی که ایشان اساسش را ارزش‌های دینی می‌‌داند.
آیت الله خاتمی، حضرت آیت‌الله خامنه‌ای رهبر معظم انقلاب را بهترین مفسر خط و اندیشه امام می‌‌داند و تاکید می‌‌کند که انقلاب اسلامی در دوران زعامت معظم له با همان شفافیت و صلابت دوره حضرت امام مدیریت شده است.
مشروح گفت وگوی کیهان با آیت‌الله خاتمی تقدیم خوانندگان گرامی می‌‌شود.
* ابتدائا تبریک می‌‌گویم ایام الله دهه مبارک فجر را خدمت حضرتعالی؛ برای شروع بحث قدری درباره نقش علما و روحانیت در شکل‌گیری، تداوم و تثبیت انقلاب اسلامی بفرمایید؟
انقلاب بزرگ اسلامی ما، انقلابی است عمیق، ریشه‌دار و گسترده که باید بطور تخصصی راجع به عناصر اصلی این انقلاب سخن گفت؛ از جمله عناصر اصلی این انقلاب که بسیار تأثیرگذار بود دین و سخن گویان دین که روحانیت هستند بود.
اگر بخواهم وارد نقش روحانیت در تاریخ انقلاب‌ها بشوم از موضوع بحثمان عقب می‌‌مانیم؛ بطور مستقیم درباره انقلاب اسلامی می‌‌گویم؛ 57 سال دوره حکومت سیاه پهلوی پدر و پسر بود؛ 20 سال رضا خان و 37 سال هم دوره پسرش محمد رضا پهلوی.
در طول این مدت طولانی گروه‌های مختلفی به مصاف با این رژیم سیاه در آمدند، کمونیست‌ها یک گروه هستند که سرنوشت مبارزات این‌ها روشن شد برخی از این‌ها وابسته به رژیم پهلوی شدند، برخی هم که ماندند تأثیرگذار اساسی نبودند.
لیبرال‌ها وارد میدان مبارزه شدند، این‌ها با دیکتاتوری رژیم سیاه پهلوی در تعارض شدند، زندان رفتند لکن از آغاز مشی امام را قبول نداشتند و می‌‌گفتند با مرگ بر شاه، شاه ساقط نخواهد شد؛ سازمان مجاهدین خلق آن روز و سازمان منافقین بعد از انقلاب وارد میدان مبارزه مسلحانه شدند، آن‌ها هم کاری از پیش نبردند.
اما وقتی بزرگ روحانیت، یک مرجع تقلید، آیت‌الله العظمی امام خمینی وارد صحنه شد، قطره‌ها را در کنار هم قرار داد، تبدیل به سیل کرد، سیلی که به تعبیر خود طاغوتی‌ها مثل برف آب شدند و کاخ ظلم و ستم فرو ریخت.
بعد از پیروزی انقلاب در طول این 37 سال هم روحانیت در تمامی عرصه‌های مورد نیاز آنجا که حضور ضرورت بوده، حاضر شده است؛ در عرصه فرهنگی، سیاسی، اداره کشور آنجا که حضور روحانیت تأثیرگذار در معنویت بوده است حاضر شده و به فضل خدا 37 سال این شجره طیبه باقی مانده است؛ شجره طیبه‌ای که روزهای اول انقلاب ساقه نازکی بود «كزرع أخرج شطئه» و به یاری و مدد حضرت حق امروز آن ساقه نازک شجره طیبه‌ای شده است که تندترین بادها هم توان کمترین آسیب را به آن ندارد و همین‌جا اضافه کنم و این است رمز کینه بی‌پایانی که دشمنان انقلاب و بازی خورده‌ها نسبت به روحانیت اصیل دارند.
* راز محبوبیت حضرت امام را حضرتعالی در چه می‌‌دانید؛ چه اموری باعث شد حضرت امام رضوان الله تعالی علیه محبوب قلب‌ها شود؟
چند عنصر در امام بود که امام را در سویدای دل‌ها جا داد؛ -1 امام مصداق آمنوا و عملوا الصالحات بود؛ در آیه شریفه ان الذین آمنوا و عملوا الصالحات سیجعل لهم الرحمان ودّا آن‌هایی که ایمان بیاورند و عمل صالح انجام دهند خدا آن‌ها را در سویدای دل‌ها قرار می‌‌دهد؛ در عرصه محبوبیت امام هرگز نباید این عنصر را از یاد برد و این اختصاصی هم به امام ندارد؛ قرآن کریم به صورت یک قضیه حقیقیه بیان می‌‌کند؛ «ان الذین آمنوا و عملوا الصالحات» هر کس که ایمان و عمل صالح داشته باشد، امام باشد و یا غیرامام؛ اما امام(ره) به حق مصداق آمنوا و عملوا الصالحات بود. 2 - امام از عمق جان مردم را باور داشت؛ و واقعاً امام به مردم عشق می‌‌ورزید.
من یک مقایسه داشته باشم، 1- پیامبر اکرم مشغول خطبه بود یک مرتبه صدای طبل و شیپور تجارت آمد، قرآن می‌‌گوید «وإذا رأوا تجارة أو لهوا انفضوا إليها وتركوك قائما» یعنی به خاطر دنیا و پول پیغمبر اکرم تنها می‌‌ماند به خاطر خطبه؛ اما مردم ما در نماز جمعه تهران بمب منفجر شد، تکه‌های بدن عزیزانشان را در شاخه‌های درخت‌ها و دیوارها دیدند اما ایستادند، حسین حسین شعار ماست، شهادت افتخار ماست. و خطیب آن روز هم که مقام معظم رهبری امروز هست قهرمانانه ایستاد، ببینید تفاوت ره از کجاست تا به کجا.
-۳ به معنای دقیق کلمه امام بزرگ‌ترین خدمت را به مردم کرد، مردم خادمان خوب شان را از یاد نمی‌برند، نعمت نابودی یک رژیم ضد دین، ضد اخلاق، ضد آزادی، ضد استقلال کار کارستانی بود، امام خدمت بزرگش این بود که آن رژیمی که کانون فساد بود را از بین برد، آزادی به معنای درستش، استقلال به تمام معنا را بر این کشور حاکم کرد.
-۴ امام از عنصر معنویت در انقلاب اسلامی بهره شایسته را برد، عاشورا از زمان طاغوت هم مطرح بود اما امام عاشورا را تبدیل کرد به عنصر محرک انقلاب، محرم ماه پیروزی خون بر شمشیر است، این یک جمله غوغا به پا کرد، خون حسین (ع)را در جان‌ها جاری کرد؛ استفاده امام، استفاده شایسته امام از عناصر معنوی پیوند ارتباط بیشتر امام را با مردم برقرار کرد، عنصر دیگر اینکه مردم امام را اهل عمل دیدند، ساده زیستی امام چیزی نیست که بر کسی پوشیده باشد، تمام مایملک امام یک خانه خشت و گلی یخچال قاضی بود؛ یخچال قاضی آن روز آخر قم بوده بعدش باغ بوده، یک خانه خشت و گلی در حالی که تمام امکانات در اختیارش بوده ولی استفاده نکرد.
مسئله دیگر هوی گریزی امام است؛ همه در حالات امام نقل کردند که امام یک گام برای مرجعیتش بر نداشت، هر کس در زندگی امام کتاب نوشته این را آورده است، این عنصر محبوبیت ساز است و همین جا بگویم که راز روحانیت محبوب در طول تاریخ همین بوده است، با عمل و با منش شان دل‌ها را به سوی خدا جذب می‌‌کردند.
دیگر عنصری که از امام چهره استثنایی ساخت، جامعیت امام بود، این کتاب‌هایی که پیش روی من است (اشاره به کتب موجود در قفسه کتابخانه) پنجاه جلد مجموعه آثار امام است، امام وقتی ورود در فقه می‌‌کند در نظر شما یک بزرگی مجسم می‌‌شود که گویا این بزرگ کاری جز با فقه نداشته است؛ در عرصه اصول ورود می‌‌کند فکر می‌‌کنید که این عالم فقط عالم اصولی است، در عرصه فلسفه و عرفان وارد می‌‌شود در نظر شما بزرگی مجسم می‌‌شود که گویا کاری جز فلسفه و عرفان نداشته است، در عرصه سیاسی وارد می‌‌شود گویا که این بزرگ در عمرش کاری جز سیاست نکرده است ولی امام همه این‌ها را با هم داشت، «جمعت فی صفاتک الاضداد» این را شاعر راجع به امیر المؤمنان گفته اما این فرزند امیر المؤمنان هم نسبت به عصر خودش چهره نادری بود به تعبیری عرض می‌‌کنم، امام بی‌تردید در جامعیت از معدود چهره‌های روحانیت تشیع است، یعنی جداگانه ما فقهای برجسته زیاد داریم، اصولیین برجسته، مفسران بزرگ، فلاسفه بزرگ؛ اما بزرگی که همه این‌ها را در خود جمع کرده باشد، امام هست.
ویژگی دیگر امام این است که امام در عمل شد معمار ولی فقیه، توضیح مطلب اینکه اصل ولایت فقیه از زمان مرحوم شیخ صدوق الی زماننا هذا در کتاب‌های بزرگان هست، تا جایی که صاحب جواهر می‌‌گوید کسی که منکر اصل ولایت فقیه باشد «ما ذاق من طعم الفقه شیئاً، ولا فهم من لحن قولهم ورموزهم أمرا» طعم فقه را نچشیده، کلام اهل بیت را نفهمیده است، ولایت مطلقه فقیه هم در کلمات بزرگان گذشته دیده می‌‌شود، گرچه بزرگی که قبل از امام در این عرصه میدان سخن را مطرح کرده، بزرگی که گذشته در این عرصه مفصل صحبت کرده، مرحوم ملا احمد نراقی صاحب کتاب عواید الایام و کتاب‌های دیگر است.
ولی امام این ولایت مطلقه فقیه را در اوج غربت دین در این کشور یعنی در سال 1348 در نجف مطرح کرد، ولایت فقیه را به عنوان تز حکومت دینی مطرح کرد، به سامان رساند انقلاب بزرگ را، ده سال امام در عرصه عملی نشان داد که حکومت ولایت فقیه یعنی چی.
ما نمونه‌ای غیراز امام نداریم، مرحوم نراقی در یک مقطعی قدرتی پیدا کرد اما با خیانت فتحعلی شاه قاجار آن قدرت هم افول کرد، اما امام راحل عظیم‌الشأن هم نظریه ولایت فقیه را از جهت علمی بر مسند نشاند، هم خود معمار ولایت فقیه شد.
* از همان بدو انقلاب اسلامی توطئه‌ها و فتنه‌ها و کودتاها علیه انقلاب اسلامی آغاز شد که هر کدام برای سرنگونی یک نظام کافی بود؛ حضرتعالی راز و رمز ماندگاری انقلاب را علی‌رغم این همه هجمه، فشار و توطئه در چه می‌‌دانید؟
این وعده خداوند است که «یا ایها الذین آمنوا ان تنصروالله ینصرکم» شما یار خدا باشید، خدا کمک تان می‌‌کند؛ در عرصه ماندگاری انقلاب اگر کسی دست عنایت خدا را نبیند، یک واقعیت بدیهی را ندیده است، بی‌تردید لطف الهی پشتوانه اصلی این انقلاب اسلامی بوده است.
عنصر دومی را که نمی‌توان از نگاه دور داشت، عنصر ولایت فقیه است، اگر هیچ دلیلی بر موفقیت نظریه ولایت فقیه نبود، مگر ماندگاری 37 ساله انقلاب لکفی لذلک فخرا؛ همین برای افتخار این نظریه کافی است؛ انقلابی که از آغازین روزهایش مواجه شد با شورش‌های قومی، مواجه شد با تروریسم کور، مواجه شد با نفوذی‌ها، مواجه شد با جنگ تحمیلی هشت ساله ولی مثل سرو قامت کشیده ایستاد. عنایت خدا از یک سو، مدیریت شایسته ولایت فقیه، چه در زمان امام راحل عظیم‌الشأن و چه در زمان مقام معظم رهبری قطعاً از عناصر اساسی ماندگاری انقلاب اسلامی است.
سومین عامل همراهی مردم است؛ در آستانه سی و هفتمین سال انقلاب هستیم، بی‌استثناء همه انقلاب‌ها از حرارت به سردی می‌‌گراید اما انقلاب ما همان حرارت سال 1357 را دارد، مطمئن هستیم 22 بهمن امسال هم با همان حرارت مردم در راهپیمایی 22 بهمن که بیعت با نظام است شرکت می‌‌کنند، این سرمایه عظیمی است؛ هر نظامی که مردم را داشته باشد آن نظام می‌‌ماند، نظامی که مردم را از دست بدهد ولو نظام حق هم باشد ماندگار نخواهد بود. این حقیقتی است.
* تقریباً با گذشت 11 سال از عمر با برکت انقلاب، حضرت امام‌دار دنیا را وداع گفتند و رحلت فرمودند، خیلی‌ها تصور می‌‌کردند که با رحلت حضرت امام چراغ انقلاب هم رو به خاموشی می‌‌رود، اما نه تنها این اتفاق نیفتاد بلکه روز به روز بر عزت و عظمت نظام افزوده شد؛ می‌‌خواستیم قدری حضرتعالی درباره مدیریت رهبر معظم انقلاب خلف صالح حضرت امام برایمان بفرمایید.
حقیقت آن است که انقلاب بزرگ اسلامی ما به همان شفافیت دوره امام توسط مقام معظم رهبری اداره شد، خط او همان خط امام بود با همان شفافیت و به صراحت عرض می‌‌کنم که ارزش‌های انقلاب اسلامی را که امام به این کشور آوردند مقام معظم رهبری با درایت و تدبیرشان به خوبی پاس داشتند و امروز با همان دغدغه بحمد الله ایشان کشور را به خوبی اداره می‌‌کنند، بحرانی کشور ما نداشت ولی مشکلاتی که بود در تمام این عرصه‌های مشکلات سر انگشت تدبیر مقام معظم رهبری بود که مشکل گشا بود و به خوبی با متانت، با سعه صدر با ایمان و اخلاص کشور را اداره کردند و این مطلب را باید گفت که دعاها، توسلات، نماز شب‌های مقام معظم رهبری، عرض توسل ایشان به حضرت صاحب الزمان ارواحنا فداه، زیارت عاشقانه‌ای که از امام رضا (ع) دارند این عناصر هم به فضل خدا تاکنون کمک کرده است که این کشور به خوبی اداره شود و ان‌شاء الله اداره خواهد شد.
* هر انقلاب و نظامی با یک سری آسیب‌ها مواجه است حضرتعالی مهم‌ترین آسیب‌هایی که ممکن است انقلاب اسلامی و ارکان نظام را تهدید کند چه می‌‌دانید و برای مقابله با این آسیب‌ها چه راهکاری را پیشنهاد می‌‌فرمایید؟
این سؤال پاسخ مفصلی می‌‌طلبد ولی من تکیه می‌‌کنم روی مهم‌ترین آسیب ها؛ مهم‌ترین آسیبی که انقلاب را تهدید می‌‌کند این است که کسانی می‌‌خواهند قطار انقلاب را از ریل خودش خارج کنند؛ ریل انقلاب اسلامی عبارت است از دین، ارزش‌های ثابت دینی، نفرت از استکبار همان نفرتی که زیربنای قرآنی دارد؛ ریل صحیح انقلاب عبارت است از این شعار درست «ما می‌‌توانیم» عبارت است از نگاه فرا منطقه‌ای نظام اسلامی، این‌ها ریل انقلاب بوده است.کسانی در پی آن هستند که این قطار را از ریل خود خارج کنند، شبکه‌های بیگانه، برخی از منحرفان در فضای مجازی، لبه تیز هجمه‌شان را دین و ارزش‌های دینی قرار داده‌اند، برخی با استفاده از سایت‌هایی که دارند، قلمی که دارند، می‌‌خواهند این حساسیت قرآنی و بایسته‌ای که باید در برابر استکبار داشت کم کنند؛ و لقد بعثنا فی کل امت رسولً ان اعبدوالله واجتنبوا الطاغوت؛ اجتناب از طاغوت یکی از عناصر ثابت دعوت انبیاء بوده است؛ طاغوت مبالغه در طغیان است؛ آیا واقعاً اگر امروز دولت آمریکا دولت طاغوتی نباشد کدام دولت دولت طاغوت است؟ تجاوزگری که در هر گوشه جهان، جای پای تجاوزگری‌اش هست؛ در یمن هست، در بحرین هست، در سوریه هست، در عراق هست، در جاهای دیگر و افغانستان هست، این ارزش قرآنی است، کسانی می‌‌خواهند چهره آمریکا را بزک کنند و این دولت جبار عهد شکن را یک دولت صلح طلب معرفی کنند، 12 سال دروغ گفتند، تهمت زدند به ایران اسلامی حالا مجبور شدند بعضی از این تهمت‌هایشان را پس بگیرند، یک طوری وانمود کردند که گویا این‌ها لطف کرده‌اند؛ لطفی در کار این‌ها نبود، دست از بخشی از تجاوزشان آن هم به خاطر پایداری و مقاومت ملت ایران بر موضع حقشان؛ تکرار می‌‌کنم که آن هم به خاطر ایستادگی ملت ایران بر موضع حقشان مجبور شدند که عقب نشینی کنند.
* افراد زیادی دم از خط امام، راه امام و سیره امام می‌‌زنند، چه ملاک‌ها و معیارهایی برای تشخیص صداقت افراد در این ادعا وجود دارد؟
بهترین مفسر خط امام، مقام معظم رهبری است؛ او در مکتب امام مدیریت را آموخته است، همراه امام بوده است و بهترین شاخص برای ارزیابی این ادعا یکی رهنمودهای امام است، رهنمودهایی که جداً چراغ راه است و یکی هم ولایت مداری است از این رهنمودها بر دوتا تکیه می‌‌کنم؛ امام فرمود پشتیبان ولایت فقیه باشید تا کشور آسیب نبیند، برخی می‌‌گویند که شما چرا فقط روی این حرف امام تکیه می‌‌کنید؟ اولاً ما معتقد نیستیم که فقط روی این حرف تکیه کنیم، و تکیه هم نمی‌کنیم، روی همه رهنمودهای امام تکیه داریم ولی این رهنمود یک رهنمود کلیدی است، رهنمود اساسی است، خوب فتنه‌گرانی که عکس امام را پیش رو گرفته‌اند و در برابر ولایت ایستادند و مقابله کردند این‌ها می‌‌توانند خود را در خط امام بدانند؟
کسانی که آن چه در توان داشتند در هشت ماه فتنه برای تخریب ولایت به کار گرفتند، امام راحل عظیم‌الشأن ما فرمود آمریکا شیطان بزرگ است، آقایی هم می‌‌گوید نامه نوشتم به امام که مشکل آمریکا را خودتان تا زنده هستید حل کنید؛ من سؤالم این است که این نامه به دست امام رسیده یا نرسیده است؟ قطعاً به دست امام رسیده است، جواب داده‌اند به شما یا نداده‌اند؟ قطعاً جواب ندادند، معنایش این است که اگر بود می‌‌آمد در سایت تان ولی امام جواب نداده به این نامه؛ تحلیل این سخن این است که امام با بغض از آمریکا از دنیا رفت، امام با همان اعتقاد آمریکا شیطان بزرگ است از دنیا رفت، این دو نمونه خط امام است، این شاخص‌ها شاخص‌های روشنی است و از جهت عملی و شاخص عینی هم خط امام همان است که مقام معظم رهبری مطرح می‌‌کنند.
* حضرت آیت‌الله خاتمی، تشکر می‌‌کنیم از فرصتی که در اختیار ما قرار دادید؛ اگر در پایان نکته‌ای مد نظرتان هست بفرمایید؟
من هم از شما عزیزان که زحمت می‌‌کشید و در این امور دغدغه دارید تشکر می‌‌کنم؛ موفق باشید.