چموش؛ کفشی که نه دوخت دارد و نه میخ(گزارش از دور و نزدیک)
چموشدوزی هنری است که در نواحی کوهستانی گیلان رواج داشته و قدمت آن به 300 سال قبل میرسد. چموش نوعی پایافزار است که ماده اصلی آن چرم گاو دباغی نشده بوده و هیچگونه دوخت و میخی در آن بهکار نرفته است. این پاپوش دارای بندهای پشمی یا تسمههای بلند بوده که آن هم از جنس چرم است و از دور تا دور چموش میگذرد. بند را به ساق پا میپیچانند و سر تسمه، به قوزک پا گره میخورد. جنس چموش به گونهای است که مانع از نفوذ رطوبت در آن میشود. در عکسهای به جا مانده از میرزا کوچک خان جنگلی میتوان رد پای چموش را به عنوان پاپوش مردان و زنان آن دوره مشاهده کرد.
چموش از دیرباز تا نزدیک به یکصد سال پیش مورد استفاده مردان، زنان و کودکان گیلان بوده است چموشدوزی یکی از شغلها محسوب شده که درآمد خوبی برای دوزندگان آن به همراه داشته و بر اساس شواهد موجود، کثرت کارگاههای چموشدوزی در نواحی کوهستانی گیلان به خصوص شهر ماسوله، موید این ادعاست اما با گذشت زمان نه تنها چموش جای خود را به کفشهای پلاستیکی و چرمهای صنعتی داد بلکه هنر دوخت چموش از چرم طبیعی نیز در معرض نابودی قرار گرفت.
با اینکه پوشیدن چموش چرمی بدون پاشنه در جادهها و راههای جنگلی و کوچه پس کوچههای خاکی بهترین پاپوش محسوب میشد اما با تبدیل سنگفرش طبیعی جادهها به آسفالت، این پاپوش نیز به مرور زمان کاربرد خود را از دست داد و کم کمک از سلیقه بازار دور و دورتر شد.
اکنون چموشدوزی گستردگی تولید را همچون گذشته ندارد اما در شهرک تاریخی ماسوله ۲ تا سه نفر از هنرمندان چموشدوز مشغول به این کار هستند.
به گفته سلمان شاهمحمدی معاون صنایع دستی اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری گیلان اگر از فعالیت هنرمندان این رشتهها حمایت نشود مطمئنا این رشته در آینده نزدیک منسوخ شده و در خطر فراموشی کامل قرارخواهد گرفت.