هزينه‌هاي بالاي خدمات دندانپزشكي و مشکلات مردم (بخش نخست)
درد دندان يا درد جيب خالي!(گزارش روز)
شايد دندان درد يكي از معدود دردهايي باشد كه طعم تلخش به دهان خيلي از ما سرايت كرده باشد. دردي كه تا وقتي از راه نرسيده، براي خيلي‌ها عادي است اما به محض اينكه بعد از چند روز امان آدم را مي‌برد، ديگر چاره‌اي باقي نمي‌ماند. چاره‌اي به جز خالي كردن حساب بانكي و رفتن به يكي از نزديك‌ترين مراكز دندانپزشكي.
اما اين تازه شروع ماجرا است. چون اصولا دندانپزشكي‌ها به دو دسته تقسيم مي‌شوند؛ دندانپزشكي‌هاي خصوصي با قيمت‌هاي نجومي و دندانپزشكي‌هاي دولتي و خيريه با وقت‌هاي طولاني و البته با استفاده از مواد اوليه‌اي كه كمي كيفيتشان زير سوال است!
موضوع هزينه‌هاي بالاي خدمات دندانپزشكي، بي‌شك يك از قديمي‌ترين و تكراري‌ترين موضوعاتي است كه بارها و بارها در مطبوعات و رسانه‌ها به آن پرداخته شده است. از هزينه‌هاي بالا گرفته تا وقت‌هاي طولاني و بيمه‌هايي كه اكثرا خدمات دندانپزشكي را پوشش نمي‌دهند تا وعده‌هاي داده شده در اين خصوص كه مثلا قرار بود بخشي از اين مشكلات را مرتفع كنند.
در اين گزارش‌ها نگاهي داريم به بخشي از اين مشكلات و نظراتي كه عموم شهروندان و دندانپزشكان و حتي مسئولان در اين خصوص دارند.
براي يك دندان 15 بار مراجعه
ساعت تقريبا 8 صبح يك روز وسط هفته است.اينجا يكي از كلينيك‌هاي دندانپزشكي نيمه‌دولتي است كه به گفته خود مسئولانش با برخي از شركت‌هاي بيمه‌اي طرف قرارداد هستند و مراجعين مي‌توانند برخي از هزينه‌ها را از جيب بيمه‌ها پرداخت كنند. اما بخش پذيرش و تشكيل پرونده حسابي شلوغ است. به‌طوري كه تازه‌واردها دست كم بايد نيم ساعتي معطل شوند تا كارهاي پرونده آنها انجام شود. از روالي كه بيشتر بيماران انجام مي‌دهند و البته توضيحات خود متصدي بخش تشكيل پرونده به خوبي مشخص است كه ظاهرا ابتدا بايد پرونده تشكيل داد و بعد از آن به قسمت راديوگرافي و تشخيص رفت و بعد از آنكه دندانپزشك مربوط تشخيص داد كه كدام دندان‌ها نياز به رسيدگي و درمان دارند، بيمار به پزشك مربوط راهنمايي مي شود. اما مشكل اصلي اينجاست كه در هر كدام از اين بخش‌هاي نامبرده به قدري ازدحام جمعيت است كه واقعا تنها با يك يا دو ساعت هيچ كدام از بيماران نمي‌توانند به كارهاي درماني خودشان برسند، هرچند كارهاي ساده و نه چندان زمان‌بر باشد.
خانم نسبتا جواني كه پشت در اتاق راديوگرافي در انتظار حاضر شدن عكس opg دندان است، خودش را شكيبا و 33 ساله معرفي مي‌كند.
او به گزارشگر كيهان مي‌گويد: «محل كار من به دليل نوع قراردادي كه با اين كلينيك بسته است تا يك سقف مشخص از هزينه را تقبل مي‌كند و براي همين من مدت‌هاست كه براي انجام امور درماني دندان‌هايم به اين مركز مي‌آيم .اما واقعا اين وضع تقريبا هميشه همين بوده يعني براي يك كار ساده هم ساعت‌ها بايد انتظار بكشيم. به نظر من مشكل اصلي اينجا، شلوغي و پذيرش بيش از حد ظرفيت است. من فكر می‌كنم بهتر است گاهي تا يك سقف مشخص در روز پذيرش كنند و اين طور نباشد كه مراجعين با اين ازدحام جمعيت مواجه شوند.مثلا من خودم شاغل هستم و بايد با مرخصي ساعتي براي انجام اين كارها بيايم اما اصلا امكان ندارد كه با يك يا دو ساعت كارم تمام شود و اغلب بايد يك روز كامل وقت بگذارم كه اين واقعا آزار‌دهنده است.»
مرد نسبتا ميانسالي كه خودش را بازنشسته يكي از ادارات دولتي معرفي مي‌كند هم درباره همين زمان طولاني انجام كارهاي درماني به گزارشگر كيهان مي‌گويد: «من روز اولي كه به اين مركز به دليل درد شديد و عفونت يكي از دندان‌هايم مراجعه كردم، تشخيص‌شان اين بود كه دندان 6 بالا به دليل عصب‌كشي بدي كه در گذشته انجام داده‌ام عفونت كرده است و گفتند بايد دو مرتبه ترميم و عصب‌كشي شود و بعد هم روكش. شايد باورتان نشود من اولين بار كه براي اين دندانم مراجعه كردم و كار درماني‌ام را آغاز كردم، حدود يك ماه پيش بود اما الان هنوز كه هنوز است كارم تمام نشده. سوال من از شما كه قصد داريد اين مشكلات را منعكس كنيد اين است كه چرا بايد براي يك دندان بالاي 15 بار به يك مركز مراجعه كرد؟! »
او در ادامه تصريح مي‌كند: «يك بار باز كردن دندان، يك بار عصب‌كشي و گذاشتن دارو، يك بار ترميم، يك بار پر كردن، يك بار قالب‌گيري، چندين بار اندازه كردن قالب و در نهايت باز هم امروز احساس كردم روكش دندانم مناسب نيست و باز هم نياز به تراش دارد. خب اين ماجراي يك دندان است. تازه بدون زمان‌هاي عكس‌برداري و تشكيل پرونده كه هر كدام مدت‌ها طول مي‌كشد. حالا شما حساب كنيد كسي كه براي چند دندان مراجعه مي‌كند چقدر بايد معطلي بكشد و اذيت شود؟ تازه اين به غير از هزينه نزديك به يك ميليون تومان براي عصب‌كشي و روكش همین دندان است.»
هزينه‌ها بالا، خدمات پايين!
اما تقريبا مي‌شود گفت يكي از شکایت‌هاي هميشگي مردم از مراكز درماني دندانپزشكي‌ها همين دريافت هزينه‌هاي بالا و در عين حال ارائه خدمات پايين است. به‌طوري كه خيلي از مراجعين و بيماران بر اين باورند كه اگر قرار به دريافت سطح پاييني از خدمات اين‌چنيني است خب چرا اين هزينه‌هاي بالا را براي يك مطب يا كلينيك خصوصي هزينه نكنند؟
خانم جواني كه به همراه دو كودك خردسالش مقابل يكي از اتاق‌هاي اندو منتظر نشسته است ضمن گلايه از وضعيت بهداشتي اين مركز در قبال هزينه‌هاي بالايي كه دریافت مي‌كنند به گزارشگر كيهان مي‌گويد: «من هم براي كارهاي درماني خودم و هم چكاپ و درمان دندان بچه‌ها مدام به اين مركز مي‌آيم. اما به جرات مي‌توانم بگويم كه احساس مي‌كنم در اين مدت اشتباه كرده‌ام و بهتر بود اين هزينه يا كمي بيشتر از اين را صرف رفتن به يك مركز ديگر مي‌كردم. دفعه پيش كه براي كار پر كردن دندان بچه‌ها به همراه آنها داخل اتاق پزشك رفتم، واقعا حالم بد شد. ست‌هاي مقابل پزشك مشخص بود از بيمار قبلي باقي مانده است كثيف بود. هرچند كه آنها را عوض مي‌كنند و براي هر بيمار لوازم جداگانه‌اي وجود دارد اما همين كه فرصت نمي‌كنند صندلي و روشويي كنار بيمار را خوب شست‌وشو و ضدعفوني كنند خيلي بد است.يعني فرزند من بايد روي صندلي بنشيند كه دور تا دور مواد و خون از نفر قبلي باقي مانده است. حتي خود مركز هم خيلي كثيف است، يعني سرويس‌هاي بهداشتي حتي يك مايع دستشويي ساده هم ندارند، خب پس ما هزينه چه چيزي را اينجا مي‌پردازيم، وقتی قرار است در ازاي اين هزينه، حداقل امكانات بهداشتي را هم دريافت نكنيم؟»
مواد بی‌کیفیت دندانپزشكي
موضوع ديگري كه در گفت‌وگو با بيماران به‌طور جدي به آن اشاره شد، بحث مواد استفاده شده و هزينه‌هاي مختلفي بود كه بابت آن دريافت مي‌كردند. مثلا بر روي برد هزينه‌هاي مركز نوشته شده بود كه ايمپلنت با مواد كشورهايي مثل كره، ايتاليا و آمريكا كه هر كدام به ترتيب يك ميليون و 300 هزار تومان، يك ميليون و 800 هزار تومان و نهايتا دو ميليون و 200 هزار تومان عنوان شده بود. يكي از بيماران كاشت ايمپلنت كه تقريبا خانم مسني بود درباره مردد بودن در انتخاب نوع ايمپلنت به گزارشگر كيهان مي‌گويد: «خب معلوم است كه همه مي‌خواهند، مواد درجه يك و بهتري براي درمان دندان‌هايشان استفاده شود، حتي به اين قيمت كه هزينه بيشتري پرداخت كنند اما موضوعي كه بيشتر نگران‌كننده است، اصل بودن اين مواد است. مثلا چه تضميني وجود دارد كه اگر يك نفر هزينه مرغوب ترین مواد ايمپلنت را پرداخت كند، واقعا آن مرغوب ترین‌مواد باشد؟ بحث بي‌اعتمادي نيست. اما زماني كه آنقدر بيماران مختلفي را مي‌بينيم كه بعد از حتي استفاده از بهترين مواد هم دچار مشكل شده‌اند، طبيعي است كه هر كسي ممكن است دچار نگراني شود. يعني فقط كسي كه خودش متخصص اين رشته باشد و كمي سررشته داشته باشد مي‌تواند تشخيص دهد كه مثلا مواد استفاده شده در كار درماني‌اش چقدر درجه يك است.»
اين شهروند در ادامه مي‌افزايد: «البته اين مشكل فقط در درمانگاه‌ها و كلينيك‌هاي دولتي و نيمه دولتي نيست. يعني حتي در مطب‌هاي خصوصي هم اين شك هميشه وجود دارد كه واقعا مواد استفاده شده تا چه اندازه اصل و با كيفيت است حتي اگر واقعا هم هزينه مواد درجه يك را پرداخت كرده باشيم؟»
پول آب و برق مطب هم درنمي‌آيد!
شايد اين طور تصور شود كه در بسياري از اين مطب‌هاي خصوصي كه قيمت‌هاي بالايي هم دريافت مي‌كنند، احتمالا قشر مرفه و بي‌دغدغه حضور دارند. هر چند واقعا و به راستي هم در برخي از مطب‌هاي نقاط بالاي شهر هزينه‌هاي نجومي براي درمان يك دندان دريافت مي‌شود آن هم بدون زمان‌هاي طولاني انتظار و به قول خودشان با مواد درجه يك اما به گفته برخي از دندانپزشكان اين موضوع در همه مطب‌هاي دندانپزشكي هم صحت ندارد.
به بیان دیگر باید گفت در خيلي از اين مطب‌ها با توجه به هزينه‌هاي مختلف، پرداختي‌هاي بيماران آن قدرها هم بالا و قابل توجه نيست، يا به عبارت ديگر اين پرداختي‌ها صرفا در حد ميزان كمي سود خالصي است كه در جيب دندانپزشك مي‌رود.
يكي از پزشكان با تخصص جراحي لثه كه نخواست نامش در اين گزارش عنوان شود به گزارشگر كيهان درباره هزينه‌هايي كه بيماران پرداخت مي‌كنند، مي‌گويد :«متاسفانه طي اين 15 سالي من در اين حرفه به صورت تخصصي كار مي‌كنم، هميشه اين موضوع مطرح بوده هزينه‌هايي كه مردم از جيبشان پرداخت مي‌كنند، فقط و فقط به اين دليل بالا است كه بيمه‌ها نتوانسته‌اند به وظايفشان در حوزه دهان و دندان به خوبي پايبند باشند. به همین دلیل به نظر من لازم است كه بیمه‌های پایه در تامین هزینه‌های خدمات دهان و دندان همکاری کنند و بسته بیمه پایه برای بهداشت دهان و دندان تعریف شود. اما در خيلي از مطب‌هاي همكاران ما هزينه‌هايي كه مردم مي‌پردازند با توجه به قيمت بالاي مواد اوليه به دليل تحريم‌ها و هزينه‌هاي جاري مثل بيمه و ماليات و هزينه‌هاي نگهداري تجهيزات مطب و .... حتي سود زيادي هم براي دندانپزشك باقي نمي‌گذارد. من همكاران زيادي دارم كه در همين سال‌ها به دليل اين مشكلات مطب را كلا جمع كرده‌اند و در درمانگاه‌ها و كلينيك‌ها مشغول به كار هستند.»
اين دندانپزشك در ادامه تاكيد مي‌كند: «اما درخصوص هزينه‌هاي بالايي كه اتفاقا بيمه‌ها هم اكثرا زير بار آن نمي‌روند بايد گفت كه متاسفانه آمار بالاي مشكلات دهان و دندان هم در اين امر بي‌تاثير نيست. واقعا خيلي از شركت‌هاي بيمه‌اي يا اصلا ورود پيدا نمي‌كنند و يا سقف‌هاي درماني كه تعيين مي‌كنند آنقدر پايين است كه گاهي حتي براي يك دندان هم كفاف نمي‌دهد. خب اين در كنار ضعف بيمه‌ها، نشان از فرهنگ‌سازي ضعيف در اين امر هم دارد. مثلا هزينه درمان بيماري‌هاي دهان و دندان كه از جيب مردم پرداخت مي‌شود، نزدیك به ٩٠ درصد از كل هزينه‌هايي است كه مردم براي مداواي بيماري‌هاي مختلف از جيب پرداخت مي‌كنند. آن هم در حالي كه خدمات دندانپزشكي، حداكثر ٥ الي ٦ درصد خدمات سلامت است. اما هزينه‌هاي پرداختي از جيب مردم براي دريافت اين خدمات كه معمولا هم نوع تخصصي و درماني آن با كيفيت بالا بيشتر در بخش خصوصي ارائه مي‌شود، ميزان زيادي از هزينه‌هاي يك خانواده با درآمدي معمولي است.»