گپ و گفت کیهان با محمد گلریز و محمدمهدی خالقی
جشنواره عمار بازتاب مردم در سینما
مجتبی برزگر
ششمین دوره جشنواره فیلم عمار از همان مراسم افتتاحیه، متفاوت بودن خود با سایر جشنواره‌های سینمایی را به رخ همگان کشید. ایستگاه ششم این رویداد مردمی با تجلیل از خانواده شهدای مسیحی و اهل‌سنت و حضور چهره‌های شاخص در عرصه رسانه و سینما همراه شد.
البته جشنواره عمار با این فضاها و گردهم‌آمدن‌ها انس دارد؛ چرا‌که سال گذشته نیز میهمانان بسیار عزیزی در جشنواره عمار حضور داشتند. ننه‌سکینه که نان می‌پخت و برای رزمندگان در زمان جبهه آنها را می‌فرستاد و همچنین ننه‌عصمت 75 ساله را دیدیم که در همان زمان برای رزمندگان دستکش می‌بافت. جشنواره‌ای که توسط مردم برپا شده و همه این دیدگاه و شعار را به‌طور مشترک داشتند: «عمار همان‌طور که در نامش آمده مردمی است و باید مردمی بماند.»
مادر شهیدان خالقی وقتی به روی صحنه آمد جمله‌ای را بیان کرد که همه را تحت تأثیر قرار داد: «امروز همه مردم ایران، عمار امام‌خامنه‌ای هستند. ان‌شاءلله هر ایرانی بتواند عمار امام‌زمان(عج) بشود. امیدوارم نه تنها در ایران، بلکه در خارج از مرزهای ایران به واسطه جشنواره عمار، پرچم ایران به اهتزاز دربیاید».
جشنواره مردمی فیلم عمار که ششمین دوره خود را تجربه می‌کند باز هم متفاوت از سایر جشنواره‌های سینمایی کار خود را آغاز کرد؛ در این جشنواره به قول یکی از تجلیل شونده‌ها افراد احساس غریبگی ندارند؛ به نظر می‌رسد مواردی چون خودبرتربینی، خودنمایی با ظاهر آن‌چنانی در افرادی که به عمار آمده‌اند، وجود ندارد و هدف چیز دیگری است. این موارد عمار را خاص کرده است. خاص بودن عمار در ظاهر مردمی آن است که از سادگی برمی‌آید؛ با گذشت شش سال عمار همچنان خاص است.در ادامه، گپ‌و گفت ما با «محمد گلریز» خواننده سرودهای انقلابی و داور بخش نماآهنگ ششمین جشنواره عمار و محمدمهدی خالقی مستندساز با سابقه طولانی حضو در جشنواره فیلم عمار را می‌خوانید.
گلریز: مردمی بودن
شاخصه اصلی هنرمندان عمار
محمد گلریز از خوانندگان انقلاب و دفاع مقدس است که صدایش به عنوان میراث شفاهی ایران در سازمان میراث فرهنگی ثبت‌شده است. انتخاب او به عنوان داور بخش نماآهنگ جشنواره فیلم عمار بهانه‌ای شد تا با او گفتوگو کنیم.
گلریز پیرامون این حضور و تجربه‌های گذشته خود در این جشنواره مردمی، تأکید کرد: من این توفیق را داشتم که سه دوره ابتدایی و این دوره را به عنوان داور در جشنواره فیلم عمار حضور داشته باشم. در توصیف و تعریف جشنواره فیلم عمار همین شاخصه مردمی‌بودن کافی است. جشنواره فیلم عمار چه در قسمت نماآهنگ، مستند و چه بخش‌های دیگر جملگی مشکلات، معضلات و پیداها و پنهان‌های جامعه، خاصه جوانان را مطرح می‌کند.
عمار و توجه به جامعه و دغدغه‌های جوانان
وی افزود: عماریون امکانات ضعیف و ناچیزی برای ارتقاء کیفیت اثر دارند اما با آن اعتقاد و ایمان راسخ و هنر والا و استعداد ناب، محتوایی با درون مایه غنی و جامع ارائه می‌دهند. کارهایی که ما در جشنواره‌ها و موقعیت‌های دیگر نمی‌بینیم. اصلاً کمتر فیلمسازی اعتبار هنری و کاری خودش را وقف چنین دغدغه‌هایی می‌کند. واقعاً مسائلی در جشنواره فیلم عمار مطرح می‌شود که کمتر در خود جامعه هم عنوان شده است.
حمایت از امکانات و بودجه محدود عمار
گلریز در پاسخ به این سوال که کیفیت آثار را در بخش نماآهنگ چطور دیدید، خاطرنشان کرد: آثار خوبی در بخش نماآهنگ ارسال شده است. اما ارتقاء کیفیت، نیاز به حمایت و پشتیبانی مالی دارد. واقعاً به عنوان عضو کوچکی از جامعه هنری، از سازمان‌ها و نهادهای ذی‌ربط همچون وزارت ارشاد که ردیف بودجه‌ای مختص این‌گونه حرکت‌ها دارند تقاضا دارم به این جشنواره و حرکت ارزشمند مردمی کمک کنند.
پرهیز از اختلافات سلیقه و حمایت از استعدادهای ناب
وی تأکید کرد: من فکر می‌کنم اگر بیاییم اختلافات سلیقه‌ای را کنار بگذاریم خود انعکاس این جشنواره برای نهادها و سازمان‌های دیگر می‌تواند مفید باشد. واقعاً این فیلمسازان جوان و با استعداد، امکانات محدودی در اختیار دارند. حتی برخی از هنرمندان عماری امکان دارد اثری را با یک دوربین ساده و معمولی به منصه ظهور برسانند. ولی خلاقیت، استعدادهای شگرف و استفاده از فیلمنامه‌های زیبا و پرمحتوا مورد توجه قرار می‌گیرد.
گلریز اضافه کرد: فکر می‌کنم یکی از مسائلی که داوران این جشنواره زیاد به آن توجه دارند و اهمیت می‌دهند اهداف انقلابی، معنوی و اسلامی است که در این فیلم‌ها به عنوان محور قرار گرفته است. البته نباید کیفیت را نادیده گرفت که با تقویت بدنه اقتصادی این جشنواره می‌توانیم شاهد ارائه آثار قوی و با محتوای بیشتر و معرفی فیلمسازان حرفه‌ای به جامعه سینمایی کشور باشیم.
عمار موثر در مقابل تهاجم فرهنگی غرب
این خواننده انقلابی و داور بخش نماآهنگ جشنواره عمار در خصوص فتح سینمای بدنه و حرفه‌ای، گفت: واقعاً وقتی به آثار جشنواره نگاه می‌کنیم، پیشرفت بسیار مشهود و ملموس است. هر سال نسبت به سال قبل بهتر می‌شود و در صورت تقویت حمایت‌های مالی، این روند با سرعت بیشتر و کیفیت بالاتر در سیر صعودی دنبال خواهد شد. فکر می‌کنم در بستر تهاجم فرهنگی غرب، این جشنواره برای مردم ما مفید است. اگر یک مقداری مسئولین و دولتمردان ما به میدان بیایند و از این استعدادهای ناب و شگرف استقبال کنند، واقعاً این آثار می‌تواند در عرصه‌های جهانی مطرح شود. نمونه بارز آن فیلم «مشتی‌اسماعیل» بود که در فرانسه جایزه مستند را به خودش اختصاص داد.
وی در خصوص ارتقاء مضامین و اینکه آیا مغرضانه نیست که می‌گویند عمار، سیاسی است، افزود: خوشبختانه مردم ما آن‌قدر فهم سیاسی، فرهنگی، هنری و اجتماعی بالایی دارند که همه شرایط و موقعیت‌ها را به راحتی درک می‌کنند. مسائلی که الان در جشنواره فیلم عمار مطرح می‌شود دغدغه‌های مردم است. دغدغه‌هایی که مردم با آن مواجه هستند. یکی از موضوعاتی که در جشنواره فیلم عمار بدان پرداخته شده و مقام معظم رهبری از این جشنواره تقدیر کردند همین منش و پرداخت مجدّانه به مسائل انقلاب است.
فیلم‌های عمار در طراز سینمای انقلاب اسلامی
گلریز در پایان خاطرنشان کرد: من فکر نمی‌کنم دولتمردان ما علاقه‌ای به مطرح‌شدن هنر سینما در طراز انقلاب نداشته‌باشند! باید این جشنواره را تقویت کرد؛ مردم دوست دارند مشکلات، کمبودها و دغدغه‌هایشان را از رسانه پیگیری کنند و بدانند که مسئولان‌شان هم با آنها هم عقیده هستند و سعی می‌کنند این معضلات را برطرف کنند.
خالقی: عمار، فرصتی برای بازگشت سینما به انقلاب است
محمدمهدی خالقی از مستندسازان انقلابی است که با مستندهایی تحت عناوین «پوستین وارونه»(انجمن حجتیه)، «پایان فراموشی»، «وحید آقا»(شهید دیالمه)، «قصه شبان و گرگ»(مسائل فرهنگی افغانستان) و چند اثر دیگر به عنوان یک مستندساز با تجربه شناخته می‌شود. البته «پوستین وارونه» خالقی به یکی از جنجالی‌ترین مستندهای دوره‌های گذشته عمار تبدیل شد.
وی درباره تجربه حضور و برگزیده شدن در چند دوره جشنواره عمار به خبرنگار کیهان، گفت: در دوره اول که اندیشه حرکت مردمی فیلم عمار به وجود آمد؛ برای ارسال فیلم‌های مربوط به فتنه 88، من یک کار تحت عنوان «پایان فراموشی» ساختم و همراه با 19 فیلم دیگر برای بررسی به هیئت اجرایی و دبیرخانه جشنواره ارسال کردیم. سال اول همه‌چیز محدود و به ظاهر غریب می‌آمد. اما به هر حال در آن دوره به عنوان‌مقام سوم برگزیده شدم. به مرور بحث اکران‌های مردمی و قالب‌های جدید عمار شکل گرفت و بحث قرار گرفتن موضوعات مشخص برای آثار به اوج خودش رسید.
وی افزود: امتداد این حرکت‌ها به رشد و پیشرفت محسوس دوره دوم منتهی شد که ارتقاء کمّی و کیفی آثار گواه این امر است. این رشد از همان دوره دوم تاکنون هر سال ادامه دارد و به نظرم جشنواره عمار، هنر انقلاب اسلامی را به جایگاه ویژه و اولیه خودش بازگردانده و رشد هرساله جشنواره عمار بر این بازگشت و ترغیب به پیشرفت روزافزون صحّه می‌گذارد.
این مستندساز،تفاوت دوره ششم با دوره‌های گذشته را در ارتقاء کیفیت آثار و اضافه‌شدن بخش‌های بازی‌های رایانه‌ای و گرافیک انقلاب اسلامی دانست و افزود: عمار به مثابه یک موجود زنده است و دائم در حال تغییر و تحول است؛ مثلاً این گسترش اکران‌های مردمی یکی از برکات عمار است.همچنین باید به اضافه‌شدن بخش بین الملل هم اشاره کرد که امسال سال دوم آن را تجربه می‌کنیم. البته تصمیم گرفته شده که بخش بین‌الملل به‌طور مجزا برگزار شود؛ این جزء تغییرات مهم عمار است.
اکران‌های بین‌الملل
مهم‌ترین دستاورد عمار
وی تصریح کرد: یکی از تقاضاهای چند ساله هنرمندان انقلاب اسلامی این بوده که در جشنواره عمار بخش‌های دیگری هم در زمینه هنر انقلاب اسلامی اضافه شود. البته بخش مواد تبلیغی فیلم‌ها سال گذشته اضافه شد که منتخبین بخش‌های تیزر و پوستر فیلم هم در افتتاحیه معرفی شدند. من امیدوارم در سال‌های آینده گسترش اکران‌های بین الملل، مهم‌ترین دستاورد جشنواره عمار باشد.
خالقی در پاسخ به این سوال که جشنواره عمار چقدر توانسته به اهدافش نزدیک شود، افزود: به نظر بنده برای رسیدن به اهداف جشنواره عمار باید همزمان از دو مسئله بپرهیزیم؛ اول عدم اعتماد به نفس، خودکوچک‌بینی و خودکم‌بینی! ما دستاوردهای بزرگی را در عمار داشتیم؛ بیانگر این موضوع، توفیق رسیدن به محضر حضرت آقا و همین‌طور تقدیری که ایشان از برنامه ثریا با موضوع عمار کردند، است.حقیقتاً جشنواره عمار توانسته آثار هنری انقلاب اسلامی را به شکل مویرگی به اقصی نقاط کشور منعکس کند.
پرهیز از خودشیفتگی و حرکت به سمت تأثیرگذاری بر غرب
وی اذعان کرد: در طرف مقابل ما باید از خودشیفتگی بپرهیزیم؛ ما هنوز برای رسیدن به مرحله‌ای که اثر ما به محض ورود به جشنواره عمار بتواند فراگیری پخش پیدا کند و جمعیت بزرگی را شامل بشود؛ اثرمان در چرخه اقتصادی عمار قرار بگیرد و بتواند درآمدهای خودش را بدست بیاورد؛ برای آن نقطه که اکران‌های بین الملل‌مان به نحوی باشد که ما بتوانیم جریان متهاجم فرهنگ غرب را تحت تأثیر جشنواره عمار قرار دهیم، خیلی فاصله دارد.کارگردان «پوستین وارونه» در خصوص فتح سینمای بدنه و حرفه‌ای توسط جشنواره عمار، تأکید کرد: من امسال که در آثار پذیرفته شده عمار نگاه می‌کردم تقریباً عمده آثار پذیرفته شده خاصه در بخش مستند که بنده تسلط بیشتری بر آن دارم در سطح اول بودند. یعنی چند تن از برگزیدگان جشنواره حقیقت حضور دارند. این نشان می‌دهد جوانان حزب‌اللهی و متدّین ما توانسته‌اند به سطح خوبی برسند و در ذیل همین موضوعات، آثار حرفه‌ای خوب تولید کنند. کیفیت آثار امسال خیلی بهتر از سال‌های گذشته است؛ چرا‌که امسال هیچ فیلمی در بخش مسابقه ندارم و نشان می‌دهد که بچه‌های فیلمساز خوش‌آتیه آمده‌اند و امثال بنده که تجربه بیشتری داریم اگر توانمند و پویا کار نکنیم، از آنها عقب می‌مانیم.
عمار فراجناحی، فراسازمانی
و وفادار به انقلاب
وی در پاسخ به این سوال که به نظرشما جهت‌گیری محتوایی جشنواره فیلم عمار، سیاسی است، اضافه کرد: من گرایش خاص سیاسی که مربوط به جناح، گروه و یا علاقه صرف سیاسی باشد در عمار ندیدم. شما موضوعات را که نگاه کنید موضوعاتی چون بیداری اسلامی، تاریخ معاصر با رویکرد انقلاب اسلامی، جنگ نرم با حرکت‌های خودجوش مردمی را می‌بینیدکه مورد استقبال عمده جناح‌های سیاسی کشور هستند. این‌ها موضوعاتی است که کاملاً رویه ایجابی دارد؛ یا مثلاً بخش نقد درون گفتمانی که مورد اتفاق اکثر سلیقه‌های سیاسی است. من فکر می‌کنم که این شبهه نسبت به عمار موضوعیت ندارد. عمار کاملاً فراجناحی، فراگروهی و فراسازمانی و از نظر محتوا وفادار و کاملاً علاقه مند به انقلاب اسلامی است و ان شاءالله این رویه را بتواند حفظ کند.