مدیران فرهنگی و سینمایی دولت، در دوران مذاکرات هسته‌ای همواره از تأثیرگذاری توافق هسته‌ای بر کشور سخن می‌گفتند. به طور مثال، حجت‌الله ایوبی، رئیس سازمان سینمایی گفته بود: «در حال حاضر مسابقه‌ای برای آمدن به ایران در حال شکل‌گیری است و مسلما این سفرها دوسویه خواهد شد و آنان نیز ما را به کشورهایشان دعوت می‌کنند. مطمئن باشید این سفرها حتما برفعالیت‌های فرهنگی ما اثرگذار خواهد بود، چراکه تمام دنیا به ارزش آثار هنری ایران آگاه هستند اما جو روانی تحریم مانع از همکاری فرهنگی آنان با ما می‌شد اما از این به بعد آزاد هستند که این همکاری‌ها رخ دهد.» به همین دلیل هم بلافاصله پس از توافق وین، به مذاکره با مدیران فرهنگی دولت ایتالیا برای تولیدات مشترک فرهنگی پرداختند، تا نشان دهند که توافق در حال تأثیرگذاری است. اما ورود به عرصه تولیدات مشترک چه الزاماتی دارد؟ آیا می‌توان به هر پروژه‌ای که برچسب تولید مشترک دارد، به عنوان یک کار مفید و درخشان امیدوار بود؟ راه جهانی شدن سینمای ایران چیست؟ پاسخ این پرسش‌ها را از چند هنرمند و کارشناس سینمایی جویا شدیم.
تصویر روز
تجربه تلخ تولیدات مشترک
سعید کریمی، کارشناس فرهنگی و رسانه‌ای با اشاره به مذاکرات اخیر حجت‌الله ایوبی با مدیران فرهنگی دولت ایتالیا برای تولیدات مشترک سینمایی و همچنین حضور یکی از عناصر سینمایی ضدانقلاب در این مذاکرات، تصریح کرد: متأسفانه تجربیات گذشته نشان می‌دهد که جهت‌گیری این‌گونه تولیدات مشترک در راستای منافع ملی ما نیست. همه تولیدات مشترک ما با غربی‌ها، به ضرر ما بوده‌اند.
وی از فیلم ضدایرانی «یک خانواده محترم» به عنوان نمونه بارز تولیدات مشترک یاد کرد و اظهار داشت: این فیلم محصول مشترک سینمای ایران و فرانسه است که بخشی از بودجه آن توسط «سیما فیلم» و بخشی دیگر توسط فرانسه تأمین شد. همچنین این فیلم به عنوان نماینده ایران در جشنواره فیلم کن نیز حضور یافت. اما «یک خانواده محترم» یک فیلم تبلیغاتی علیه مردم ایران و نظام جمهوری اسلامی بود.
کریمی همچنین از پروژه «لاله» به عنوان یکی دیگر از تولیدات مشترک ایران با غربی‌ها یاد کرد و گفت: در دولت قبل، این پروژه با هزینه بسیار زیاد و حضور عوامل سینمای آمریکا آغاز شد، اما برای کارگردانی آن از اسدالله نیک‌نژاد دعوت شد که کارنامه منفی دارد و در نتیجه این پروژه هم شکست خورد.
تهیه کننده مستند «دسیسه شیطانی» تصریح کرد: یکی از ترفندهای بخش فرهنگی وزارت امور خارجه کشورهای اروپایی و به ویژه فرانسه این است که توانایی این را دارند که سرمایه مالی بگذارند یا از سرمایه مالی خودمان استفاده کنند که حرکت هنری انجام دهند اما نتیجه‌اش را تبدیل به ابزاری برای حوزه‌های دیپلماسی و امنیتی و اقتصادی کنند.
وی تأکید کرد: غربی‌ها هیچ گاه به ورود دانش فنی و تجهیزات سینمایی به سینمای ایران تن نخواهند داد، بلکه هدف آنها از تولیدات مشترک این است که با بودجه و مشارکت ایران، علیه خود ما فیلم بسازند.
کریمی با هشدار درباره تولید فیلم علیه ایران گفت: فیلم‌های توهین‌آمیز علیه ملت ایران که در جشنواره‌های غربی به نمایش در می‌آیند روی تهیه گزارش حقوق بشر علیه ایران تأثیر می‌گذارد. تاوان چنین اتفاقاتی را دستگاه دیپلماسی ما باید در مذاکراتش با غربی‌ها بدهد.
این کارشناس فرهنگی افزود: متأسفانه دیپلمات‌های فرهنگی ما وقتی جلوی جریان شبه روشنفکری می‌رسند واداده هستند. مثلا بهمن فرمان‌آرا پرونده‌اش روشن است اما آقای ایوبی از او حمایت می‌کند!
وی با اشاره به حضور «بابک کریمی» فرزند نصرت کریمی (مستهجن‌ساز طاغوت) و از عناصر تولید برخی فیلم‌های ضدانقلاب و دلال جشنواره‌های ضدایرانی، در کنار ایوبی در مذاکرات سینمایی با ایتالیا، اظهار داشت: ایوبی بشخصه آدم خوبی است، اما اطرافیانش و افرادی که به عنوان مشاور در کنار او هستند او را به سمت و سوی منفی می‌برند.
کریمی ادامه داد: به طور مثال، آقای ایوبی با هدف تقویت بخش بین‌الملل جشنواره فیلم فجر، این بخش را تفکیک کرد. اما فیلم افتتاحیه آن مربوط به پنج سال قبل بود که بازیگر اصلی آن هم بازیگر فیلم‌های ضداخلاقی و پورنو است! همان بازیگری که چند سال قبل به ایران آمد و پس از بازگشت، علیه ایران با رسانه‌های غربی سخن گفت!
وی با اشاره به مذاکره مدیران سینمایی ایران با مدیران فرهنگی ایتالیا گفت: این‌گونه سفرها و مذاکرات هیچ دستاوردی برای ایران ندارد. چون مدیوم سینمای ما با غرب متفاوت است. ضمن اینکه کار تولیدات مشترک باید توسط تهیه‌کننده و فیلمساز انجام شود و هیچ ربطی به دولت‌ها ندارد.
این کارشناس فرهنگی در پایان پیشنهاد داد که تولیدات مشترک ایران به جای سینمای ورشکسته اروپا، با کشورهای همسو با ایران و در در حوزه‌هایی چون جهان اسلام، فلسطین، مضامین دینی و ... انجام شود.
هیچ دستاوردی در کار نیست!
یک فیلمساز و مدیر فرهنگی، تولید مشترک سینمای ایران با اروپایی‌ها را فاقد دستاورد برای سینمای ایران ارزیابی کرد.
محمدرضا عباسیان، مستندساز و دبیر اسبق جشنواره فیلم فجر در گفت‌وگو با کیهان گفت: امروزه درصد بسیار زیادی از فیلم‌های موفق سینمای جهان، جزو تولیدات مشترک هستند. یعنی تولید مشترک، موضوعی جدی است.یکی از راه‌های توفیق در عرصه بین‌الملل، به خصوص در عرضه محصولات، تولید مشترک است. اما اینکه سینمای ایران چه تولید مشترکی را می‌تواند انجام دهد نکته مهم‌تری است.
وی افزود: به هر حال غالب کشورهای غربی که در تولیدات مشترک سرمایه‌گذاری می‌کنند، نگاهی دارند که با نگاه ما همگرا نیست. اگر اهداف صرفا اقتصادی داشته باشند، به سمت فاکتورهای غیراخلاقی و خشونت می‌روند که ما نمی‌توانیم در این حوزه هیچ نقشی داشته باشیم. اگر هم هدفشان فرهنگی باشد، باز هم به ساخت آثاری علاقه دارند که با نگاه دولتی ما همخوانی ندارد.
کارگردان مستندهای «مدرسه» و «نرمین تولیک: بازیگر» تصریح کرد: با وجودی که تولید مشترک، اتفاق مهمی است اما پیدا کردن شریکی که شراکت آن، دستاوردی برای ما داشته باشد و به تولید آثار همگرا با ما کمکی کند، بسیار مشکل و در عمل غیرممکن است.
عباسیان درباره مذاکرات اخیر رئیس سازمان سینمایی با مسئولین سینمایی ایتالیا گفت: علاوه بر اینکه سینمای ایتالیا امروز یک سینمای مرده و ورشکسته است، باید گفت که مدیریت سازمان سینمایی، در دو سال گذشته نشان داده که بیشتر در پی نمایش خبری است و تا به حال، حرکتی را انجام نداده‌اند. سازمان سینمایی همان‌طور که در داخل کشور، برای موضوعات استراتژیک نظام دغدغه‌ای ندارد، در عرصه بین‌الملل هم همین گونه است. این درحالی است که با توجه به اینکه وزیر فرهنگ و ارشاد ما سابقه فعالیت دیپلماتیک و رئیس سازمان سینمایی تجربه رایزنی فرهنگی در خارج از کشور را دارند، انتظار می‌رفت که در حوزه بین‌الملل کارهایی انجام دهند که در دو سال گذشته هیچ اتفاقی نیفتاده است.