بانکی برای ذخیره زندگی
بانک خون بند ناف متفاوت با هر بانکی است که تا به حال دیدهاید؛ بانکی که پول ذخیره نمیکند ولی مهمتر از پول؛ یعنی حیات و سلامتی برای بیماران به ارمغان میآورد و حال تمام این خدمات نیز رایگان است... هنگامی که نوزادی به دنیا میآید، بند ناف وی توسط پزشک بریده میشود. منظور از خون بند ناف نیز خون باقیمانده در داخل جفت است که پس از قطع بند ناف بیرون میآید. حال سلولهای موجود در خون بندناف سلولهای تمایز نیافتهای هستند که میتوان با استفاده از آنها، بسیاری از نیازهای پزشکی را در آینده درمان کرد. امروزه پزشکان خون بند ناف قطع شده در بدو تولد را نگهداری میکنند تا شاید این سلولها در آینده برای خود نوزاد یا اطرافیانش مورد مصرف پزشکی قرار گیرد.
هماکنون نیز در کشورمان، نگهداری و ذخیره خون بند ناف انجام میشود و مردم میتوانند از این امکان به صورت رایگان از بانک خون بند ناف عمومی سازمان انتقال خون استفاده کنند.
در این رابطه دکتر میهن نیکو گفتار مسئول بانک خون بند ناف و سلولهای بنیادین سازمان انتقال خون کشور در گفتوگو با خبرگزاری تسنیم، گفت: حدود کمتر از دو هزار بیمار در نوبت پیوند مغز استخوان هستند که هنوز نمونه سازگار برای آنها پیدا نشده است براین اساس تصمیم گرفته شد تا ذخیرهسازی را هم در بانکهای خون بند ناف و هم در مراکز پذیرهنویسی اهداکنندگان سلولهای بنیادی افزایش داده شود تا نیاز بیماران را تأمین کنند.
وی ادامه داد: در هر جامعه این آمار فرق دارد و در جوامع این مسئله بستگی به ساختار آنتیژنهایی دارد که در مملکت ما به دلیل تعدد قومیتها این تنوع بسیار است، بنابراین ذخیره بیشتری نیاز است که در روند جدید، وزارت بهداشت شورای ملی توسعه و نظارت بر پذیرهنویسی اهداکنندگان سلولهای بنیادین و بانکهای خون بند ناف را تشکیل داده است.
مسئول بانک خون بند ناف و سلولهای بنیادین سازمان انتقال خون کشور عنوان کرد: هدف این شورا این است که میزان ذخیره نمونههای بندناف به همراه میزان ریجیستری (HLA) را برای اهداکنندگان بزرگسال را تا سطح 100 هزار واحد افزایش دهد تا بتواند نیازهای بیماران را پوشش دهد.
نیکو گفتار ادامه داد: هماکنون در بانک خون بند ناف عمومی سازمان انتقال خون حدود 2500 نمونه ذخیرهسازی شده است، در بانک خون بند ناف عمومی رویان نیز فکر کنم حدود 3 هزار نمونه و در بانک خون بند ناف بیمارستان شریعتی نیز دو هزار نمونه ذخیرهسازی شده است.
وی تصریح کرد: علاوه بر این سه بانک خون بند ناف که فعالیتهایشان به مانند سازمان انتقال خون عمومی است و خانوادهها در صورت تمایل نمونه بند ناف نوزادشان را اهدا میکنند و متعاقباً این نمونه در اختیار بیماران پیوند موردنیاز قرار میگیرد، یک بانک خون بند ناف خصوصی در رویان فعالیت میکند که بیش از 40 هزار واحد خون بند ناف ذخیرهسازی شده است ولی فقط برای همان خانوادههای اهداکننده است که میزان مصرف از این بانک خون بند ناف نیز بسیار پایین است، به طوری که استادان این حوزه نیز پیشنهاد میدهند که باید بانکهای خون بند ناف عمومی برای رفع مشکل بیماران گسترش یابد.
مسئول بانک خون بند ناف و سلولهای بنیادین سازمان انتقال خون کشور با اشاره به اینکه در جهان سابقه بانک خون بند ناف 25 سال است، گفت: در ایران بانک خون بند ناف رویان 6 سال پیش و بانک خون بند ناف عمومی یا ملی سازمان انتقال خون 5 سال سابقه دارد.
نیکو گفتار در خصوص مدت زمان نگهداری خون بند ناف نیز عنوان کرد: تجربه نشان داده است نمونههای خون بندناف که در شرایط استاندارد نگهداری شوند تا بیش از 20 سال هم قابلیت مصرف دارند و پیوندهای موفقی نیز صورت میپذیرد. تنها نکته مهم در اهدای خون بند ناف این است که ساختار ژنتیک خون بند ناف با ساختار ژنتیکی بیمار گیرنده مطابقت داشته باشد.
وی درباره بیمارستانهایی که میتوان خون بند ناف را اهدا کرد، توضیح داد: در چهار تا پنج بیمارستان تهران از جمله بیمارستان بقیهالله، مصطفی خمینی، نجمیه و میلاد... که بخش زنان و زایمان فعال و ویژه دارند و ازنظر مراجعه نیز دارای بیشترین آمار مراجعهکنندگان هستند، اکیپهای جمعآوری خون بند ناف فعال هستند و اگر مادری تمایل به اهدای خون بند ناف نوزاد خود را داشته باشد میتواند با امضای رضایتنامه این عمل را انجام دهد.
نیکو گفتار با اشاره به اینکه در آینده تعداد این بیمارستانها برای اهدای خون بند ناف افزایش مییابد، بیان کرد: چنانچه تهیه خون بند ناف به صورت هدفمند و برای یک بیمار مشخص قرار باشد از یک فرد مورد نظر گرفته شود، اکیپ جمعآوری به دیگر بیمارستانها نیز میتواند اعزام شود.
مسئول بانک خون بند ناف و سلولهای بنیادین سازمان انتقال خون کشور ادامه داد: خون بند ناف برای کسانی که سابقه اختلال در سیستم خونسازی دارند مانند بیماران تالاسمی که بعد از دریافتهای خون به مدت چندین سال دچار اختلال در سیستم خونی میشوند مورد استفاده قرار میگیرد. همچنین افرادی که از بیماریهای بدخیم خون رنج میبرند از دیگر کسانی هستند که نیازمند پیوند این سلولهای بنیادی از طریق خون بند ناف هستند.
بیماریهای قابل درمان با سلولهای بنیادی بند ناف
- نقص ارثی پلاکتی: ترومبوسیتوپنی مادرزادی اختلالات
- بیماریهای ارثی: سندروم لشنیهان- هیپوپلازی غضروف
- پلاسماسل: مولتی پلمیلوما، لوسمی پلاسماسل
- اختلالات سلولهای بنیادی: کمخونی آپلاستیک، کمخونی فانکونی، هموگلوبینوری حملهای شبانه (PNH)
- لوسمی حادAML ALL، لوسمی تمایز نیافته حاد لوسمی مزمن CML
- بیماریهای نقص در تولید لنفوسیتها: لنفوم غیر هوچکین، لنفوم هوچکین
- ناهنجاریهای ارثی گلبولهای قرمز: بتا، تالاسمی ماژور، کمخونی سلولی داسی شکل
- اختلالات سیستم ایمنی مادرزادی: سندروم کاستمن، نقص چسبندگی لکوسیتی، سندروم دیجرج
- سایر بیماریها: بیماری آلزایمر، دیابت، پارکینسون، صدمات نخاعی، سکتههای قلبی و مغزی، بیماریهای کبدی، دیستروفی عضلانی
هماکنوندرایرانبیماریهایی که منشا خونی دارند از جمله تالاسمی، سرطان خون و کمخونیها با استفاده از سلولهای بنیادی خون بند ناف قابل درمان هستند.