چند سالی است که رهبر معظم انقلاب در سفرهای استانی خود، براساس شرایط موجود و فرصت‌های پیش روی نظام اسلامی، موضوعی محوری را در مجموع سخنرانی‌های سفر استانی تبیین می‌فرمایند. بر همین روال، امسال نیز در سفر به خراسان شمالی، یک موضوع از ابتدا تا انتهای سفر، محور اصلی بیانات ایشان را شکل داده است.
 رهبر فرزانه‌ انقلاب، از اولین سخنرانی خود در جمع مردم بجنورد در سال 91، به مسئله‌ «پیشرفت همه‌جانبه‌ اسلامی» به عنوان هدف ملت ایران اشاره فرمودند و در قالب مؤلفه‌های یک طرح راهبردی، تحقق این امر را نیازمند زمینه‌هایی چون نشاط و سرزندگی ملت، نقشه‌ راه و فهم و رصد دائمی عنوان کردند. ایشان، در سخنرانی‌های بعدی خود، در اجتماع اقشار مختلف استان نیز گام به گام این طرح راهبردی را تکمیل فرمودند.
 اوج بیانات ایشان در این ارتباط در دیدارشان با جوانان عنوان شد که پیشرفت اسلامی را با «تمدن‌سازی نوین اسلامی» یکی دانستند و حرکت به سوی سبک زندگی اسلامی را، به عنوان بُعد نرم‌افزاری تمدن، مورد تأکید قرار دادند. طبیعتاً اولین تلاش‌ها برای تحقق این مطالبه عمومی، تکمیل و نهایی‌سازی این طرح راهبردی است که باید وجهه‌ همت نخبگان ایران اسلامی قرار گیرد.
 هدف: پیشرفت همه‌جانبه‌ اسلامی
 اگر بخواهیم هدف‌هاى ملت ایران را در یک مفهوم خلاصه کنیم که بتواند تا حدود زیادى خواسته‌هاى عمومى کشور و ملت را بیان کند و آن را در بر بگیرد، آن مفهوم کلیدى عبارت است از پیشرفت؛ منتها با تعریفى که اسلام براى پیشرفت می‌کند... پیشرفت اسلامى، پیشرفت در منطق انقلاب، یعنى... همه‌جانبه،  هدف، پیشرفت است. پیشرفت به معناى تحرک دائمى است... ملت ایران این استعداد را دارد که آن قدر پیشرفت کند که بتواند در جهات گوناگون به عنوان یک الگویى در دنیا خودش را نشان دهد.  پیشرفت، تداعى‌کننده‌ حرکت است، راه است. چطور ما می‌گوییم پیشرفت هدف است؟ عرض کردیم علت این است که پیشرفت هرگز متوقف نخواهد شد. بله، پیشرفت، حرکت است، راه است، ضرورت است؛ اما متوقف‌شدنى نیست و همین طور ادامه دارد؛ چون انسان ادامه دارد، چون استعدادهاى بشرى حد سقف ندارد.  ما اگر پیشرفت همه‌جانبه را به معناى تمدن‌سازى نوین اسلامى بگیریم، ‌بالاخره یک مصداق عینى و خارجى براى پیشرفت با مفهوم اسلامى وجود دارد؛ این جور بگوییم که هدف ملت ایران و هدف انقلاب اسلامى، ایجاد یک تمدن نوین اسلامى است؛ این محاسبه‌ درستى است. 
 1. ابعاد پیشرفت
 پیشرفت داراى ابعادى است و پیشرفت در مفهوم اسلامى، با پیشرفت یک‌بُعدى یا دوبُعدى در فرهنگ غربى متفاوت است؛ چندبُعدى است... ما اگر پیشرفت همه‌جانبه را به معناى تمدن‌سازى نوین اسلامى بگیریم... این تمدن نوین دو بخش دارد: یک بخش، بخش ابزارى است؛ یک بخش دیگر، بخش متنى و اصلى و اساسى است... می‌شود این بخش را به منزله‌بخش نرم‌افزارى تمدن به حساب آورد و آن بخش اول را بخش‌هاى سخت‌افزارى به حساب آورد.
 1-1. پیشرفت نرم‌افزاری
 یکى از ابعاد پیشرفت با مفهوم اسلامى عبارت است از سبک زندگى کردن، رفتار اجتماعى، شیوه زیستن -‌این‌ها عبارت اخراى یکدیگر است‌ـ‌ این یک بُعد مهم است... بخش حقیقى، آن چیزهایى است که متن زندگى ما را تشکیل می‌دهد که همان سبک زندگى است که عرض کردیم. این، بخش حقیقى و اصلى تمدن است؛ مثل مسئله خانواده، سبک ازدواج، نوع مسکن، نوع لباس، الگوى مصرف، نوع خوراک، نوع آشپزى، تفریحات، مسئله‌ خط، مسئله زبان، مسئله‌ کسب‌وکار، رفتار ما در محل کار، رفتار ما در دانشگاه، رفتار ما در مدرسه، رفتار ما در فعالیت سیاسى، رفتار ما در ورزش، رفتار ما در رسانه‌اى که در اختیار ماست، رفتار ما با پدر و مادر، رفتار ما با همسر، رفتار ما با فرزند، رفتار ما با رئیس، رفتار ما با مرئوس، رفتار ما با پلیس، رفتار ما با مأمور دولت، سفرهاى ما، نظافت و طهارت ما، رفتار ما با دوست، رفتار ما با دشمن، رفتار ما با بیگانه؛ این‌ها آن بخش‌هاى اصلى تمدن است که متن زندگى انسان است. تمدن نوین اسلامى ‌ـ‌آن چیزى که ما می‌خواهیم عرضه کنیم‌ـ در بخش اصلى، از این چیزها تشکیل می‌شود. این‌ها متن زندگى است. این همان چیزى است که در اصطلاح اسلامى به آن می‌گویند: عقل معاش... اگر ما در این بخشى که متن زندگى است پیشرفت نکنیم، همه پیشرفت‌هایى که در بخش اول کردیم نمی‌تواند ما را رستگار کند.
 1-2. پیشرفت سخت‌افزاری
 آن بخش ابزارى چیست؟ بخش ابزارى عبارت است از همین ارزش‌هایى که ما امروز به عنوان پیشرفت کشور مطرح می‌کنیم: علم، اختراع، صنعت، سیاست، اقتصاد، اقتدار سیاسى و نظامی، اعتبار بین‌المللى، تبلیغ و ابزارهاى تبلیغ؛ این‌ها همه بخش ابزارى تمدن است؛ وسیله است.
 2. شاخص‌های پیشرفت
 2-1. عزت و اعتماد به ‌نفس
 پیشرفت شاخص‌هایى دارد. یکى از شاخص‌هاى پیشرفت یک ملت، عزت ملى و اعتماد به نفس ملى است.
 2-2. عدالت
 یک شاخص دیگر براى پیشرفت، عدالت است. اگر کشورى در علم و فناورى و جلوه‌هاى گوناگون تمدن مادى پیشرفت کند، اما عدالت اجتماعى در آن نباشد، این به نظر ما و با منطق اسلام پیشرفت نیست. امروز در بسیارى از کشورها علم پیشرفت کرده است، صنعت پیشرفت کرده است، شیوه‌هاى گوناگون زندگى پیشرفت کرده است، اما فاصله طبقاتى عمیق‌تر و شکاف طبقاتى بیشتر شده است؛ این پیشرفت نیست؛ این پیشرفتِ سطحى و ظاهرى و بادکنکى است... ما اگر بخواهیم پیشرفت کنیم، در درجه اول، یکى از شاخص‌هاى مهم، عدالت است.
 3. پیش‌نیازهای پیشرفت
 3-1. شور و نشاط و سرزندگى
 خمودى یک ملت، بزرگ‌ترین عامل عقب‌افتادگى آن‌هاست. شور و نشاط و سرزندگى در یک ملت، زمینه اصلى براى پیشرفت آن‌ها در همه‌ زمینه‌هاست. این شرط اصلى در اینجا هست. نشاط و سرزندگى و آماده‌به‌کارى از بعد از انقلاب تا امروز در سرتاسر کشور وجود دارد و این یک موهبت بزرگ است براى ملتى که در صدد حرکت به جلو است، در صدد ترقى و تعالى است، دنبال حیات طیبه است. این حالت آماده‌به‌کارى، نشاط، سرزندگى و پاى کار بودن نعمت بزرگى است.
 3-2. نقشه راه
 این حالت آماده‌به‌کارى، نشاط، سرزندگى و پاى کار بودن نعمت بزرگى است، ولى این کافى نیست. براى رفتن به قله‌ها، شرط‌هاى دیگرى هم وجود دارد. اولاً باید یک نقشه راه وجود داشته باشد؛ یعنى هدف حرکت معلوم باشد، چشم‌انداز حرکت معلوم باشد، خط سیر این حرکت ترسیم شده باشد...  ما امروز این‌ها را لازم داریم. هدف‌هاى این حرکت، از اول انقلاب ترسیم شد؛ هم در شعارهاى مردم، هم در بیانات امام (رضوان‌الله تعالى علیه) نقشه‌ راه بطور اجمالى معلوم شد. بعد هم در طول زمان، در این30 سال، نقشه‌ راه تدوین شد، پخته شد، تکمیل شد. امروز ملت ایران می‌داند که چه می‌خواهد و دنبال چیست.
 3-3. فهم دائمى و رصد مرحله به مرحله‌ حرکت
 بعد [از نقشه‌ راه] هم‌فهم دائمى و درست و رصد کردن دائم از این حرکت؛ این براى یک ملت لازم است. امروز این‌ها جزء مسائل اصلى ماست... هدف، پیشرفت است؛ منتها رصد کردن مرحله به مرحله هم لازم است که این کارِ نخبگان است. امروز شرایط ما چگونه است، موانع ما چیست، نقاط قوت ما کدام است، نقاط ضعف ما کدام است، فرصت‌هایمان کدام است، تهدیدها چیست، چه کار باید بکنیم، براى بهره‌مندى از فرصت‌ها و جلوگیرى از خطر تهدیدها چگونه برنامه‌ریزى کنیم؛ این‌ها کارهایى است که باید نخبگان در هر مرحله‌اى انجام دهند؛ هم در برنامه‌ریزى‌ها آن را به کار ببرند و هم مردم را آگاه کنند؛ چون مردم می‌خواهند با چشم باز و با بصیرت حرکت کنند، بدانند چه می‌کنند، بدانند کجا می‌روند. وقتى این جور شد، مردم با همه‌ وجود وارد میدان‌هاى دشوار خواهند شد.
3-4. آرامش، امنیت و ثبات سیاسی
 یک ملت اگر امنیت داشته باشند، ثبات سیاسى داشته باشند، از آرامش دستگاه‌هاى حاکمیت نظام برخوردار باشند، آن ملت فرصت پیدا خواهند کرد که در میدان‌هاى گوناگون، به مسابقه‌ بزرگ بشرى وارد شوند و پیشتاز باشند. امنیت و آرامش براى یک کشور، جزء مهم‌ترین خواسته‌ها و مفیدترین عواید یک ملت است... کشورى که داراى امنیت نباشد، نمی‌تواند نه در علم، نه در اقتصاد، نه در صنعت، نه در عزت ملى، خودش را به پیش و به جلو بکشد؛ اما وقتى استقرار و امنیت و آرامش در یک کشور بود، ملت فرصت پیدا می‌کند که آمادگى‌هاى خود را، استعدادهاى خود را بروز دهد.
 3-5. برخورداری از خصوصیات و فرهنگ بسیجی
 هر چه ما درباره‌ بسیج نکته‌یابى کنیم و این نکته‌ها را مورد مداقه و تأمل قرار دهیم، زیاد نیست... ما نمی‌خواهیم به عنوان یک ملت، دور خودمان حصار بکشیم که اگر این کار را هم بکنیم، رشد متوقف نخواهد ماند؛ اما نگاه ما، نگاه وسیع است. در طول تاریخ و در عرض جهان، این نگاه، گسترده است. ملتى با یک چنین آرمان‌هایى، با یک چنین همت بلندى، با یک چنین افق دورى، خیلى مسائل در پیش دارد. این مسائل احتیاج دارد به خصوصیاتى که در مجموعه‌ بسیج هست. بنابراین راجع به بسیج هر چه گفته شود، مداقه شود، بر روى خصوصیات تکیه شود و تعمق شود، زیادى نیست... هر چه مداقه کنیم، نکته‌یابى کنیم، در این نکات تأمل کنیم و آن‌ها را گسترش دهیم تا فکر و فرهنگ جامعه شود، زیادى نیست. مداقه در مورد بسیج ‌ـ‌این پدیده‌ عجیبى که خداى متعال به نظام جمهورى اسلامى هدیه کرده است‌ـ مسئله‌ مهمى است.
 4. لوازم پیشرفت
 آنچه براى آن‌ها [یعنی ملتی که به دنبال قله پیشرفت است] در درجه‌ اول ضرورى است، عبارت است از اینکه تلاش کنند، کار کنند، تحرک داشته باشند، عزم راسخ داشته باشند، امید خود را از دست ندهند، نسبت به رسیدن به اهداف ناامید نشوند، صبر داشته باشند، برنامه‌ریزى داشته باشند، هشیارى و آمادگى براى مواجهه با مشکلات داشته باشند... پس سازوبرگ اصلى این حرکت عظیم و بزرگ عبارت است از همین عزم راسخ، همین امید، همین کار و تلاش پیگیر، همین برنامه‌ریزى، همین آمادگى و هشیارى.  این پیشرفتى که عرض کردیم، این آینده‌ روشنى که ترسیم کردیم، این افق زیبا و شیوا و جذابى که در مقابل ماست، فقط در صورتى قابل تحقق است که ما هشیار باشیم، بیدار باشیم، متوجه باشیم، دچار غفلت نشویم، خیال نکنیم که حالا همه چیز روبه‌راه است؛ با خیال راحت فقط مشغول کارهاى شخصى خودمان باشیم، از نگاه به آینده کشور غفلت کنیم.
 5. موانع پیشرفت
 ملت ما در یک عرصه‌ رویارویى بزرگى با موانع حضور دارد و در این عرصه رویارویى، کشور احساس ضعف نمی‌کند. ما احساس ناتوانى نمی‌کنیم. احساس قدرت و توانایى می‌کنیم. می‌دانیم که با تلاش می‌توان همه این موانع را از بین برد.
 5-1. موانع طبیعی
 برخى از موانع، موانع طبیعى است. با این موانع طبیعى به شکلى باید برخورد کرد و با آن‌ها زورآزمایى کرد.
 5-2. موانع تحمیلی
 بعضى از موانع، موانع تحمیلى است، موانع سیاسى است، مشکلاتى است که دشمنان پیشرفت این کشور در برابر راه این مردم به صورت مانع ایجاد می‌کنند. با این‌ها به شکل دیگرى باید برخورد کرد.
 6. پیشگامان پیشرفت
 6-1. طلاب و روحانیون
 طلاب، آماده‌سازان خویش براى حضور در نقاط حساس جبهه‌هاى مقدم و حساس دین‌اند. روحانیت این است... نظام اسلامى یک امکان عظیمى را در اختیار داعیان الى‌الله و مبلغان اسلام قرار داده... این فرصت فوق‌العاده‌اى است. نباید این فرصت ضایع شود. اگر ضایع شد، خداى متعال از من و شما روز قیامت سؤال خواهد کرد: از فرصت این همه جوان، این همه استبصار، این همه میل و شوق به دانستن، شما براى ترویج معارف اسلامى چه استفاده‌اى کردید؟ نظام اسلامى یک چنین خدمتى به ما معممین و روحانیون کرده. مگر می‌توانیم خودمان را کنار بگیریم؟... حوزه‌هاى علمیه باید خود را سربازان نظام بدانند، براى نظام کار کنند، براى نظام دل بسوزاند، در خدمت تقویت نظام حرکت کنند... این جورى باشید، عزیزان من، فرزندان من، جوان‌هاى طلبه! با نیت صادقانه درس بخوانید، به قصد اینکه در این میدان عظیم، که در صفوف مقدمش خواهید بود، جزء برجستگان صفوف مقدم باشید.
 6-2. آموزش و پرورش و آموزش عالی
 مسئله انقلاب اسلامى و نظام جمهورى اسلامى فقط این نبود و نیست که حالا یک کشورى در عِداد کشورهاى دیگر و در مسابقه‌ با آن‌ها قرار گیرد، از لحاظ پیشرفت مادى و پیشرفت علمى و پیشرفت نظامى و پیشرفت سیاسى؛ آن طورى که معمولاً سران کشورها دنبال آن هستند. مسئله اسلام و تشکیل حکومت در اسلام، مسئله‌ یک ضرورت است؛ یک تحول در اندرون انسانى است... وقتى به رسالت کشور و رسالت اسلامى ملت، انسان با این دید نگاه می‌کند ‌ـ‌که یک ضرورتِ همه‌جانبه‌ مجموعى براى کشور است‌ـ‌ آن گاه نقش آموزش، نقش پرورش، نقش محیط‌هاى آموزشى آشکار می‌شود. در کشور ما، آموزش و پرورش و آموزش عالى، نقش پیدا می‌کند.
 6-3. جوانان
 یک روزى تاریخ ما به ما نشان می‌دهد که... ما در دنیا پیشرو بودیم؛ پیشرو در علم بودیم، پیشرو در صنعت بودیم، پیشرو در تمدن‌سازى بودیم، پیشرو در فرهنگ بودیم؛ دیگران از ما یاد می‌گرفتند، مى‌آموختند. چرا امروز همان طور نشود؟ همت جوانان ما و نگاه آن‌ها به مقوله‌ پیشرفت باید آن جور باشد که ما آن آینده را در نظر بگیریم. من چندى قبل به جوان‌هاى دانشجو و نخبه این نکته را گفتم، باید همت شما این باشد که در دنیا به وضعى برسیم که اگر کسى بخواهد به تازه‌هاى علمى دست پیدا کند، مجبور باشد زبان فارسى یاد بگیرد. جوانان ما این آینده را به عنوان یک آینده حتمى و قطعى در نظر بگیرند، براى آن تلاش کنند، براى آن کار کنند. نخبگان ما، نخبگان سیاسى ما، نخبگان علمى و فرهنگى ما، با این نگاهِ به آینده حرکت کنند، برنامه‌ریزى کنند و به هیچ حدى قانع نباشند. این مقوله‌ پیشرفت است.
 6-4. بسیج
 هر چه بر روى استحکام بسیج و عمق بخشیدن به ویژگى‌هاى متعلق به بسیج ‌ـ‌که مخصوص خود آن است‌ـ‌ کار کنیم و تکیه کنیم، باز کار زائد انجام نداده‌ایم. چرا؟ چون کشور از حضور بسیجى در میدان‌هاى مختلف تجربه‌ خوبى دارد؛ هم در دوران دفاع مقدس، هم پیش از آن و هم بعد از آن تا امروز که حالا شرح آن را خود شما می‌دانید، شنیده‌اید، بنده هم اشاره‌اى خواهم کرد. هر جا حضور بسیج و حرکت بسیجى در هر میدانى احساس شده است، ما پیشرفت داشته‌ایم؛ این یک تجربه مهمى است... مجموعه‌ عظیم و پرراز و رمزى که ما اسمش را «بسیج» گذاشتیم... بسیج یک پدیده شگفت‌آور و رمزآلود و رازآلود و استثنایىِ نظام جمهورى اسلامى است. این مجموعه خیلى گره‌ها را باز کرده است، در خیلى صحنه‌ها حضور داشته است، حضور او اثرگذار و تعیین‌کننده بوده است. پس ما در آینده هم به این حضور احتیاج داریم... این کلید طلایىِ حل بسیارى از مشکلات آینده، مورد بغض و عداوت آن کسانى است که نمی‌خواهند آینده، آینده‌ خوبى و سرافرازى و موفقیت‌آمیزى براى نظام جمهورى اسلامى باشد. لذا می‌خواهند این کلید طلایى را بشکنند؛ لااقل در چشم من و شما آن را کوچک کنند. البته نخواهند توانست و معلوم است... بسیج... بازوان نیرومند نظام [است].
 منبع: برهان