بازدارندگی حسادت(پرسش و پاسخ)
پرسش:
مفهوم حسادت، انگیزه‌ها و راهکارهای درمان این بیماری قلبی را توضیح دهید؟
پاسخ:
در بخش نخست پاسخ به این سؤال به مباحثی همچون مفهوم حسد، حسد در آیات و روایات و انگیزه‌های حسد پرداختیم. اینک در بخش پایانی دنباله مطلب را پی می‌گیریم.
درمان حسد
دانشمندان علم اخلاق به پیروی از غزالی، برای درمان بیماری حسد، دو روش علمی و عملی ذکر کرده‌اند. اما برخی مانند ابن عربی حسد را صفتی جبلی و ذاتی می‌دانند که نابود شدن آن امکان ندارد.
در روایتی از امام‌صادق(ع) حسد ممتزج با خون و گوشت آدمی معرفی شده است، (بحارالانوار، ج 70 ص 253)، که احتمالا به ذاتی بودن این صفت اشاره دارد.
موضوع چشم زخم با حسد پیوند تنگاتنگ دارد. در برخی روایات به این ارتباط اشاره شده و مفسران آیه، پنج سوره فلق را که در آن حسادت حسودان یاد شده است، در این باره می‌دانند. در اینجا نتیجه‌گیری بحث را با کلامی راهگشا از شهید والامقام استاد مرتضی مطهری به پایان می‌بریم.
شهید مطهری(ره) در کتاب انسان کامل صفحات 26 تا 29 می‌نویسد:
«آدم حسود وقتی خیر و نعمتی را در دیگران می‌بیند، همه آرزویش این است که از او سلب نعمت شود، درباره خودش فکر نمی‌کند. انسان سالم، غبطه دارد نه حسد. او همیشه درباره خودش فکر می‌کند که جلو بیفتد. اگر یک انسان همیشه در فکر این باشد که خودش جلو بیفتد، سالم است. این دلیل بر عیب نیست، اما کسی همیشه در این اندیشه است که دیگری عقب بیفتد، بیمار است، مریض است.
حتی شما می‌بینید که گاهی آدمهای حسود، به مرحله‌ای می‌رسند که حاضرند به خودشان صددرجه صدمه بزنند، بلکه به دیگری پنجاه درجه صدمه وارد شود.
پس این یک حقیقتی است که واقعا انسان به بیماری حسد مبتلا می‌شود. قرآن‌کریم می‌فرماید: «قد افلح من زکیها و قد خاب من دسیها» هرکس نفس خود را پاک و تزکیه کرده، رستگار شده، و آن کسی که نفس خویش را با معصیت و گناه آلوده ساخته، نومید و محروم گشته است. (الشمس - 9 و 10)
بنابراین اولین برنامه قرآن، تهذیب نفس است، تزکیه نفس است، پاکیزه کردن روان از بیماری‌ها، عقدها، تاریکیها، ناراحتیها، انحرافها و بلکه از مسخ شدن‌ها است.»
مفهوم حسادت، انگیزه‌ها و راهکارهای درمان این بیماری قلبی را توضیح دهید؟
پاسخ:
در بخش نخست پاسخ به این سؤال به مباحثی همچون مفهوم حسد، حسد در آیات و روایات و انگیزه‌های حسد پرداختیم. اینک در بخش پایانی دنباله مطلب را پی می‌گیریم.
درمان حسد
دانشمندان علم اخلاق به پیروی از غزالی، برای درمان بیماری حسد، دو روش علمی و عملی ذکر کرده‌اند. اما برخی مانند ابن عربی حسد را صفتی جبلی و ذاتی می‌دانند که نابود شدن آن امکان ندارد.
در روایتی از امام‌صادق(ع) حسد ممتزج با خون و گوشت آدمی معرفی شده است، (بحارالانوار، ج 70 ص 253)، که احتمالا به ذاتی بودن این صفت اشاره دارد.
موضوع چشم زخم با حسد پیوند تنگاتنگ دارد. در برخی روایات به این ارتباط اشاره شده و مفسران آیه، پنج سوره فلق را که در آن حسادت حسودان یاد شده است، در این باره می‌دانند. در اینجا نتیجه‌گیری بحث را با کلامی راهگشا از شهید والامقام استاد مرتضی مطهری به پایان می‌بریم.
شهید مطهری(ره) در کتاب انسان کامل صفحات 26 تا 29 می‌نویسد:
«آدم حسود وقتی خیر و نعمتی را در دیگران می‌بیند، همه آرزویش این است که از او سلب نعمت شود، درباره خودش فکر نمی‌کند. انسان سالم، غبطه دارد نه حسد. او همیشه درباره خودش فکر می‌کند که جلو بیفتد. اگر یک انسان همیشه در فکر این باشد که خودش جلو بیفتد، سالم است. این دلیل بر عیب نیست، اما کسی همیشه در این اندیشه است که دیگری عقب بیفتد، بیمار است، مریض است.
حتی شما می‌بینید که گاهی آدمهای حسود، به مرحله‌ای می‌رسند که حاضرند به خودشان صددرجه صدمه بزنند، بلکه به دیگری پنجاه درجه صدمه وارد شود.
پس این یک حقیقتی است که واقعا انسان به بیماری حسد مبتلا می‌شود. قرآن‌کریم می‌فرماید: «قد افلح من زکیها و قد خاب من دسیها» هرکس نفس خود را پاک و تزکیه کرده، رستگار شده، و آن کسی که نفس خویش را با معصیت و گناه آلوده ساخته، نومید و محروم گشته است. (الشمس - 9 و 10)
بنابراین اولین برنامه قرآن، تهذیب نفس است، تزکیه نفس است، پاکیزه کردن روان از بیماری‌ها، عقدها، تاریکیها، ناراحتیها، انحرافها و بلکه از مسخ شدن‌ها است.»