پنج صفت جامع هستی
در قرآن برای هستی پنج صفت و ویژگی بیان شده که عبارتند از:
1- انقیاد و تسلیم بودن هستی: در آیه 83 آل عمران آمده است: وَ لَه أَسلَمَ مَن فِي السَّماواتِ وَ الأَرضِ؛ هر کسی در آسمان و زمین است برای خداوند تسلیم و منقاد است. این اسلام به معنای انقیاد و تسلیم محض است؛
2- تسبیح هستی: همه هستی در حال تسبیح گویی خداوند هستند. این مطلب در آیات گوناگون با فعل ماضی(حدید، آیه 1) و مضارع(جمعه، آیه 1) و مصدر(اسراء، آیه 1) و امر(اعلی، آیه 1) آمده است. پس هستی و همه موجودات آن، اهل «تسبيح» خداوند هستند؛
3- تحمید هستی: این تسبيح همواره با «تحميد» آميخته است. خداوند در آیه 44 سوره اسراء می‌فرماید: إِن مِن شَيءٍ إِلاَّ يسَبِّح بِحَمدِهِ؛ چیزی نیست مگر آنکه همراه با حمد، تسبیح خدا می‌گوید؛
4- سجده هستی: سجده براي همه موجودات تکويني نظام آسمان و زمين است. در آیه 49 سوره نحل بیان شده است: وَ لِلَّهِ يَسجد ما فِي السَّماواتِ وَ ما فِي الأَرض؛ و برای خدا هر آنچه در آسمان و هر آنچه در زمین است، سجده می‌کند.
5- اطاعت هستی: همه هستی در اطاعت و پيروي کامل از فرمان الهي هستند.خداوند در آیه 11 سوره فصلت می‌فرماید: فَقالَ لَها وَ لِلأَرضِ ائتِيا طَوعاً أَو كَرهاً قالَتا أَتَينا طائِعين؛ خداوند به آسمان و زمین گفت با طوع و رغبت یا اجبار و اکراه بیائید، آن دو گفتند: ما نیز همانند دیگر موجودات هستی به اطاعت می‌آئیم. در این آیه با آنکه خطاب تثنیه یعنی به آسمان و زمین است و جواب آنان نیز تثنیه است و می‌گویند: «قالَتا»؛ ولی خود را در جمع می‌آورند و می‌گویند: «أَتَينا طائِعِين» نه «طائِعَين»؛ يعني ما ـ آسمان و زمين ـ با همه موجودات، برده‌وار آمديم.
1- انقیاد و تسلیم بودن هستی: در آیه 83 آل عمران آمده است: وَ لَه أَسلَمَ مَن فِي السَّماواتِ وَ الأَرضِ؛ هر کسی در آسمان و زمین است برای خداوند تسلیم و منقاد است. این اسلام به معنای انقیاد و تسلیم محض است؛
2- تسبیح هستی: همه هستی در حال تسبیح گویی خداوند هستند. این مطلب در آیات گوناگون با فعل ماضی(حدید، آیه 1) و مضارع(جمعه، آیه 1) و مصدر(اسراء، آیه 1) و امر(اعلی، آیه 1) آمده است. پس هستی و همه موجودات آن، اهل «تسبيح» خداوند هستند؛
3- تحمید هستی: این تسبيح همواره با «تحميد» آميخته است. خداوند در آیه 44 سوره اسراء می‌فرماید: إِن مِن شَيءٍ إِلاَّ يسَبِّح بِحَمدِهِ؛ چیزی نیست مگر آنکه همراه با حمد، تسبیح خدا می‌گوید؛
4- سجده هستی: سجده براي همه موجودات تکويني نظام آسمان و زمين است. در آیه 49 سوره نحل بیان شده است: وَ لِلَّهِ يَسجد ما فِي السَّماواتِ وَ ما فِي الأَرض؛ و برای خدا هر آنچه در آسمان و هر آنچه در زمین است، سجده می‌کند.
5- اطاعت هستی: همه هستی در اطاعت و پيروي کامل از فرمان الهي هستند.خداوند در آیه 11 سوره فصلت می‌فرماید: فَقالَ لَها وَ لِلأَرضِ ائتِيا طَوعاً أَو كَرهاً قالَتا أَتَينا طائِعين؛ خداوند به آسمان و زمین گفت با طوع و رغبت یا اجبار و اکراه بیائید، آن دو گفتند: ما نیز همانند دیگر موجودات هستی به اطاعت می‌آئیم. در این آیه با آنکه خطاب تثنیه یعنی به آسمان و زمین است و جواب آنان نیز تثنیه است و می‌گویند: «قالَتا»؛ ولی خود را در جمع می‌آورند و می‌گویند: «أَتَينا طائِعِين» نه «طائِعَين»؛ يعني ما ـ آسمان و زمين ـ با همه موجودات، برده‌وار آمديم.