کتمان ایمان و کتمان علم
کتمان علم روا نیست (بقره، آیات 42 و 159 و 174؛ آل عمران، آیات 71 و 187؛ نساء،آیه 37 ) و انسان موظف است تا علم خودش را در اختیار دیگران قرار دهد و تعلیم نماید و بر دیگران است علم‌آموزی کنند.
در روایت است: مَنْ کَتَمَ عِلْماً نَافِعاً أَلْجَمَهُ اللَّهُ يَوْمَ الْقِيَامَةِ بِلِجَامٍ مِنْ نَارٍ؛ هر که علم سودمندی را کتمان کند خداوند در روز قیامت لگامی از آتش به او می‌زند.( بحارالانوار،ج2، ص78)
اما بر اساس آیات قرآن کتمان ایمان که همان تقیه است جایز و رواست؛ زیرا در شرایطی که اظهار ایمان برای انسان سودی ندارد و به خودش یا دیگران زیان جانی می‌رساند، جایز است که کتمان کرده و تقیه نماید. از همین رو وقتی مومن آل فرعون در برابر ادعاهای بزرگی از سوی فرعون چون: 1. ما عَلِمْتُ لَكُمْ مِنْ إِلهٍ غَيْري؛ جز خودم برای شما معبودی نمی‌شناسم(قصص، آیه 38) 2. أَنَا رَبُّكُمُ الْأَعْلي؛ من پروردگار اعلی شما هستم(نازعات، آیه 24)؛ 3. ما أُريكُمْ إِلاَّ ما أَري وَ ما أَهْديكُمْ إِلاَّ سَبيلَ الرَّشاد؛ رای ونظری برای شما جز رای من نیست و شما را جز به راه رشد هدایت نمی‌کنم (غافر، آیه 29)، ناچار می‌شود که علم خود را اظهار کند، ولی ایمان خود را کتمان نماید: وَقَالَ رَجُلٌ مُّؤْمِنٌ مِّنْ آلِ فِرْعَوْنَ يَكْتُمُ إِيمَانَهُ أَتَقْتُلُونَ رَجُلًا أَن يَقُولَ رَبِّيَ اللَّهُ وَقَدْ جَاءكُم بِالْبَيِّنَاتِ مِن رَّبِّكُمْ وَإِن يَكُ كَاذِبًا فَعَلَيْهِ كَذِبُهُ وَإِن يَكُ صَادِقًا يُصِبْكُم بَعْضُ الَّذِي يَعِدُكُمْ إِنَّ اللَّهَ لَا يَهْدِي مَنْ هُوَ مُسْرِفٌ كَذَّابٌ؛ و مردى مؤمن از خاندان فرعون كه ايمان خود را نهان مىداشت، گفت: «آيا مردى را مىكشيد كه مىگويد: پروردگار من خداست؟ و مسلّماً براى شما از جانب پروردگارتان دلايل آشكارى آورده و اگر دروغگو باشد دروغش به زيان اوست و اگر راستگو باشد برخى از آنچه به شما وعده مىدهد به شما خواهد رسيد، چرا كه خدا كسى را كه افراطكار دروغزن باشد هدايت نمىكند.(غافر، آیه 28)
عمار یاسر نیز این گونه کتمان ایمان کرد و تقیه ورزید تا جان به سلامت برد در حالی که ایمان قلبی داشت: مَن كَفَرَ بِاللّهِ مِن بَعْدِ إيمَانِهِ إِلاَّ مَنْ أُكْرِهَ وَقَلْبُهُ مُطْمَئِنٌّ بِالإِيمَانِ وَلَـكِن مَّن شَرَحَ بِالْكُفْرِ صَدْرًا فَعَلَيْهِمْ غَضَبٌ مِّنَ اللّهِ وَلَهُمْ عَذَابٌ عَظِيمٌ؛ هر كس پس از ايمان آوردن خود، به خدا كفر ورزد عذابى سخت خواهد داشت مگر آن كس كه مجبور شده ولى قلبش به ايمان اطمينان دارد. ليكن هر كه سينهاش به كفر گشاده گردد خشم خدا بر آنان است و برايشان عذابى بزرگ خواهد بود.(نحل، آیه 106)
در روایت است: مَنْ کَتَمَ عِلْماً نَافِعاً أَلْجَمَهُ اللَّهُ يَوْمَ الْقِيَامَةِ بِلِجَامٍ مِنْ نَارٍ؛ هر که علم سودمندی را کتمان کند خداوند در روز قیامت لگامی از آتش به او می‌زند.( بحارالانوار،ج2، ص78)
اما بر اساس آیات قرآن کتمان ایمان که همان تقیه است جایز و رواست؛ زیرا در شرایطی که اظهار ایمان برای انسان سودی ندارد و به خودش یا دیگران زیان جانی می‌رساند، جایز است که کتمان کرده و تقیه نماید. از همین رو وقتی مومن آل فرعون در برابر ادعاهای بزرگی از سوی فرعون چون: 1. ما عَلِمْتُ لَكُمْ مِنْ إِلهٍ غَيْري؛ جز خودم برای شما معبودی نمی‌شناسم(قصص، آیه 38) 2. أَنَا رَبُّكُمُ الْأَعْلي؛ من پروردگار اعلی شما هستم(نازعات، آیه 24)؛ 3. ما أُريكُمْ إِلاَّ ما أَري وَ ما أَهْديكُمْ إِلاَّ سَبيلَ الرَّشاد؛ رای ونظری برای شما جز رای من نیست و شما را جز به راه رشد هدایت نمی‌کنم (غافر، آیه 29)، ناچار می‌شود که علم خود را اظهار کند، ولی ایمان خود را کتمان نماید: وَقَالَ رَجُلٌ مُّؤْمِنٌ مِّنْ آلِ فِرْعَوْنَ يَكْتُمُ إِيمَانَهُ أَتَقْتُلُونَ رَجُلًا أَن يَقُولَ رَبِّيَ اللَّهُ وَقَدْ جَاءكُم بِالْبَيِّنَاتِ مِن رَّبِّكُمْ وَإِن يَكُ كَاذِبًا فَعَلَيْهِ كَذِبُهُ وَإِن يَكُ صَادِقًا يُصِبْكُم بَعْضُ الَّذِي يَعِدُكُمْ إِنَّ اللَّهَ لَا يَهْدِي مَنْ هُوَ مُسْرِفٌ كَذَّابٌ؛ و مردى مؤمن از خاندان فرعون كه ايمان خود را نهان مىداشت، گفت: «آيا مردى را مىكشيد كه مىگويد: پروردگار من خداست؟ و مسلّماً براى شما از جانب پروردگارتان دلايل آشكارى آورده و اگر دروغگو باشد دروغش به زيان اوست و اگر راستگو باشد برخى از آنچه به شما وعده مىدهد به شما خواهد رسيد، چرا كه خدا كسى را كه افراطكار دروغزن باشد هدايت نمىكند.(غافر، آیه 28)
عمار یاسر نیز این گونه کتمان ایمان کرد و تقیه ورزید تا جان به سلامت برد در حالی که ایمان قلبی داشت: مَن كَفَرَ بِاللّهِ مِن بَعْدِ إيمَانِهِ إِلاَّ مَنْ أُكْرِهَ وَقَلْبُهُ مُطْمَئِنٌّ بِالإِيمَانِ وَلَـكِن مَّن شَرَحَ بِالْكُفْرِ صَدْرًا فَعَلَيْهِمْ غَضَبٌ مِّنَ اللّهِ وَلَهُمْ عَذَابٌ عَظِيمٌ؛ هر كس پس از ايمان آوردن خود، به خدا كفر ورزد عذابى سخت خواهد داشت مگر آن كس كه مجبور شده ولى قلبش به ايمان اطمينان دارد. ليكن هر كه سينهاش به كفر گشاده گردد خشم خدا بر آنان است و برايشان عذابى بزرگ خواهد بود.(نحل، آیه 106)