ویژگی‌های متمایز صبر ایوب(پرسش و پاسخ)
پرسش:
صبر حضرت ایوب(ع) چه ویژگی‌های متمایزی دارد که به عنوان یک ضرب‌المثل بین مردم معروف شده است؟
پاسخ:
در میان پیامبران الهی، حضرت ایوب(ع) به عنوان پیامبر صبور شناخته می‌شود. ایشان الگوی صبر و استقامت در برابر مشکلات بود، به همین دلیل حالات او در سوره «ص» هنگامی که مسلمانان در مکه تحت فشار شدید قرار داشتند به عنوان یک سر‌مشق بزرگ نازل شد و به مسلمانان درس صبر و استقامت داد.
آن حضرت در مقابل مصائب و مشکلات، صبر را از کف نمی‌داد و چشمه زلال شکر و سپاس الهی را به کفران و نا‌شکری آلوده نمی‌ساخت. صبر ایشان تا حدی بوده که امروزه سمبل و الگوی صبر و استقامت برای همه افراد می‌باشد. در برخی آیات نیز خدای تعالی اشاره سربسته‌ای به مصائب شدید و رنج‌های فراوان وی دارد.
در آیه 44 سوره ص آمده است: ما ایوب را شکیبا یافتیم، چه بنده خوبی بود که بسیار بازگشتکننده به سوی خدا بود.
حضرت ایوب در طول مصیبت و گرفتاری با خدا راز و نیاز می‌کرد و از آزارهای شیطان به خدا شکوه می‌نمود. اما هرگز زبان به شکایت و ناسپاسی و بی‌تابی نگشود که منافی با صبر آن بزرگوار باشد، تنها کاری که کرد این بود که بعد از مدتی طولانی به پیشگاه خداوند عرض کرد: بار پروردگارا شیطان مرا به رنج و عذاب افکند و انتظار گشایش را تنها از تو دارم. هنگامی که تمام آزمایشات را پشت سر گذارد، درهای رحمت الهی به روی او گشوده شد و افزون‌تر از آنچه داشت نصیبش گشت. ایوب(ع) از امتحان الهی سربلند بیرون آمد و خدا درهای رحمتش را به روی وی گشود و تمام نعمتهای از دست رفته او را به وی بازگرداند. صبر و شکیبایى او مخصوصا در برابر حوادث ناگوار عجیب بود، به گونه‌اى که صبر ایوب یک ضرب المثل قدیمى است.
ایوب الگوی قرآنی صبر
قرآن برای تدریس و تعلیم خصلت صبر و استقامت در برابر حوادث تلخ و دشوار، گاهی از سرگذشت‌های پیامبران پیشین استفاده نموده، و بخشی از زندگی سازنده آنها را به عنوان نماد عینی و الگوی حقیقی نشان داده، تا ما نیز زندگی خود را با آنها هماهنگ نموده و از آن درس صبر و استقامت بیاموزیم، یکی از آنها حضرت ایوب (ع) است. حضرت ایوب (ع) بر اثر کشاورزی و دام داری، در آغاز ثروت کلانی به دست آورد و زندگیش سرشار از نعمتهای الهی از هر جهت شد، او همواره شکر خدا می‌کرد، تا اینکه ابلیس به او حسد برد، به خدا عرض کرد: «اگر ایوب این همه شکر نعمت می‌کند، به خاطر نعمت‌هایی است که بر او ارزانی داشته ای، مرا بر او مسلط کن، تا معلوم شود که مطلب همین است که گفتم.» خداوند برای اینکه این ماجرا سندی برای رهروان حق گردد، به ابلیس این اجازه را داد. کوتاه سخن آن که ابلیس پس از این تسلط، تمام دام‌ها، باغ‌ها، زراعت‌ها، فرزندان و خانه‌های ایوب (ع) را نابود کرد. ایوب (ع) در همه حالات با استقامت محکم در برابر حوادث بسیار سنگین و پررنج، استقامت نمود و هم چنان به شکر الهی ادامه داد، بلکه در برابر آن حوادث دشوار، بر درجات مقام شکرش می‌افزود. (اقتباس از گفتار امام صادق (ع)؛ تفسیر نورالثقلین، ج 3، ص 447 و 448).
ایوب (ع) در این حال شدید، سر بر سجده می‌نهاد و با خدا چنین راز و نیاز می‌کرد: «ای خدای آفریننده شب و روز، برهنه به دنیا آمدم، و برهنه به سوی تو می‌آیم، پروردگارا تو به من نعمت دادی و تو از من باز پس گرفتی، بنابراین هرچه تو بخواهی خشنودم.» پس از آن همه گرفتاری‌ها، این بار حضرت ایوب (ع) به درد شدید پا مبتلا شد، ساق پایش زخم گردید، به طوری که قدرت حرکت نداشت، هفت یا هفده سال با این وضع گذراند، ولی هم چنان مثل کوهی استوار به شکرگزاری ادامه داد، او نه در نهان و نه آشکار، و نه در دل و نه در زبان و عمل، هرگز اظهار کوچک‌ترین نارضایتی نکرد، آری این است نتیجه درخشان صبر و استقامت که پایه شکر و وصول به مقام رضا است.
او چند همسر داشت، همه آنها یکی پس از دیگری بر اثر بی‌صبری، او را تنها گذاشته و رفتند، تنها یکی از همسرانش به نام رحمه ماند، ولی کاسه صبر او نیز پس از مدتی لبریز شد، ایوب را تنها گذاشت و رفت. ایوب تنها در بیابان با آن همه بلا و درد، همچنان صبر و استقامت و شکر نمود، در کنار خود هیچ‌گونه غذاو آب ندید، گرسنه و تشنه در چنین حالی به سجده افتاد و با کمال ادب به خدا چنین عرض کرد: «ربه انی مسنی الضر وانت ارحم الراحمین؛ پروردگارا! بدحالی و مشکلات به من رو آورده و تو مهربان‌ترین مهربانان هستی.» در این هنگام دعای ایوب (ع) به استجابت رسید، بلاها رفع شد و نعمتهای فراوان جایگزین بلاها گردید و بر اثر استقامت و شکر، آب از دست رفته به جوی خود بازگشت و بر اثر صبر، چهره درخشان ظفر نمایان گردید. (مضمون آیه 83 سوره انبیاء، بحار ج 12، ص 368 و 369).
قرآن با تعبیر «...و ذکری للعالمین » پس از ذکر ماجرای صبر و شکر ایوب(ع) اعلام می‌دارد که زندگی این شخصیت، الگو و مایه تذکر و عبرت برای جهانیان است، آری خداوند این مدال پرافتخار را در کل جهان به ایوب (ع) عطا فرمود: «انا وجدناه صابرا نعم العبد انه اواب; ما ایوب را صابر و استوار یافتیم، چه بنده خوبی که بسیار بازگشتکننده به سوی خدا بود»، (سوره ص ـ آیه44).