استقبال مردم از بازار داغ خوراکی های نوروزی(بخش پایانی )
بازار شور و شكستني شب عيد (گزارش روز)
این روزها کوچه و محله‌های شهر بوی بهار و فرا رسیدن عید به خود گرفته است و شور و حال خاصی در بازار و مراکز خرید بر پا گشته است.
گروه گزارش
هر گوشه بازار غوغایی از داد و ستد خریدار و فروشنده به پا شده و دستفروشان نیمی از پیاده‌روها را در اشغال خود درآورده‌اند و از شیر مرغ تا جان آدمیزاد در بساط آنان یافت می‌شود.
در اين سلسله گزارش‌ها نگاهي داشتيم به خريد اقلام خوراكي‌هاي معروف آستانه سال نو.
به همين دليل به مراكز عمده فروش برخي از اين خوراكي‌ها مثل ماهي معروف سبزي پلو با ماهي شب عيد، ميوه و شيريني و شكلات رفتيم و حال و هواي مردم را در حين اين خريد جوياشديم.
عده‌اي از اقلام موجود، كيفيت‌ها و قيمت‌ها راضي بودند و عده اي ديگر اما گلايه هايي داشتند اما در كل اين روزها به هر كدام از اين راسته‌ها و بورس خريد اين خوراكي كه سر مي‌زنيم بيش از هر چيز ديگر حال و هواي آشناي شب‌هاي آستانه سال نو تداعي مي شود. شب‌هايي كه خيابان‌هاي شهر غرق در ازدحام جمعيت شهروندان است و حال و هواي خريدهاي نوروزي در اكثر بورس‌هاي خريد ديده مي شود. همان‌طور كه در قسمت هاي قبلي از سه خوراكي معروف مثل ميوه شب عيد و شيريني و شكلات و پروتئين ماهي ياد كرديم، در اين قسمت از گزارش هم به سراغ يكي ديگر از خوراكي‌هايي رفته‌ايم كه به مناسبت ايام نوروز و به رسم قديم بسياري از شهروندان و مردم ترجيح مي‌دهند با اين خوراكي محبوب پذيراي مهمانانشان باشند. محال است حرف خوراكي‌هاي عيد و نوروز به ميان بيايد و كسي ياد آجيل، اين خوراكي دوست داشتني شكستني محبوب نيفتاد.
آجيل و خشكبار شب عيد همان خوراكي دوست داشتني معروف است .
در اين قسمت از گزارش سري زده‌ايم به بورس‌هاي معروف فروش آجيل و قيمت انواع خشكبار و نظر شهروندان را درباره خريد امسال آجيل شب عيد جويا شده‌ايم.
ظرفيت تكميل آجيل فروشي‌ها
همان‌طور كه گفته شد آجيل و خشكبار در فرهنگ ما به عنوان يك خوراكي ممتاز براي پذيرايي محسوب مي شود و جداي از عيد در بسياري از ايام سال نيز خريداري مي شود اما در شب‌هاي نزديك به سال نو معمولا بسياري از آجيل فروشي‌ها خصوصا آنها كه معروف‌تر هستند و براي خودشان اسم و رسمي در كرده‌اند حسابي شلوغ مي شوند.
صف‌هاي طويلي كه مقابل اكثر اين آجيل‌فروشي‌ها تشكيل مي‌شود به‌خوبي جلب توجه مي‌كند و اكثر رهگذران را كنجكاو. در تهران هم آجيل و خشكبار فروشي هاي متعددي وجود دارد كه خصوصا در اين شب‌ها بسياري از آنها غرق در مشتري و متقاضي آجيل مي‌شوند. واقعا انتخاب يك جاي منحصر به فرد براي خريد آجيل شب عيد كار دشواري است چون اين روزها در نقاط مختلف شهر خشكبار فروشي‌هاي متعددي وجود دارد كه آجيل شب عيد را با كيفيت و مرغوبيت مناسبي عرضه مي‌كنند.اما خب با اين وجود هم بعضي از اين خشكبار‌فروشي‌ها هنوز هم چند قدم از هم صنف‌هاي خود جلوترند. يكي از اين خشكباري‌هاي قديمي و معروف چندين شعبه در سراسر شهر دارد. از شعبه‌هاي معروف آن خيابان ولي‌عصر مقابل پارك ساعي و زير پل پارك وي است. دو مغازه آجيل و خشكبار معروف ديگر هم در حوالي ميدان شهدا قرار دارد كه همه ساله با نزديك شدن به روزهاي پاياني سال ازدحام و صف‌هاي طولاني مقابل آنها جلب توجه مي‌كند .از اين دو مغازه هم هميشه بوي آجيل تازه و به قول خودشان داغ در هوا پيچيده است. حوالي بلوار ميرداماد هم آجيل فروشي معروف ديگري است كه به قول خودشان دستچيني از بهترين خشكبار ايران را در آن عرضه مي كنند. البته ناگفته نماند كه خيلي‌ها ترجيح مي‌دهند آجيل شب عيد را از همان قنادي‌هايي كه شيريني‌شان را تهيه كرده‌اند بخرند اما خود فروشندگان خشكبار مي‌گويند كه بهتر است آجيل جداگانه و از بورس‌هاي اصلي تهيه شود اين طوري دست كم از تازه بودن آن مي‌توان اطمينان بيشتري كسب كرد. اگرچه آجيل فروشي هاي شهر در اين ايام سرشان شلوغ است اما نبايد از بازارها و نمايشگاه هاي بهاره هم كه به صورت مستقيم به عرضه خشكبار مي‌پردازند غافل شد چون خيلي از شهروندان ترجيح مي دهند آجيل‌شان را از اين نمايشگاه‌ها كه مدعي هستند با قيمت مناسب‌تري عرضه مي‌كنند، تهيه كنند.
مقابل يك خشكبار فروشي معروف حوالي ميدان شهدا هستيم. جايي كه از مسافت زيادي مانده به آجيل فروشي از جمعيت زياد مقابلش به خوبي مي‌توان فهميد كه آدرس را درست آمده‌ايم .
از مرد جواني در حالي كه كيسه‌هاي خريد در دست دارد و در حال بيرون آمدن از مغازه است درباره علت آمدنش به اينجا و نظرش درخصوص وضعيت آجيل امسال سوال مي كنيم. او به گزارشگر روزنامه كيهان ميگويد: «ما ساكن منطقه ميدان خراسان هستيم اما الان تقريبا هفت سال است كه براي خريد آجيل شب عيد به اين فروشگاه مي‌آييم چون واقعا خشكبار با كيفيت و تازه‌اي عرضه مي‌كنند و به نسبت مناطق بالاي شهر هم قيمت بهتري دارند. واقعا تنوع اين آجيل‌ها خيلي زياد است و آدم نمي‌داند كدام را انتخاب كند و از آنجايي كه قيمت‌ها خیلی بالاست واقعا دستمان براي انتخاب بسته است. در كل من از اين خريد راضي هستم فقط كمي شلوغي مغازه و پاسخگو نبودن مناسب فروشنده‌ها اذيت مي‌كند كه خب آن هم در اين ايام طبيعي است.»
كاسه آجيل سال به سال كوچك‌تر
شايد حتي نيازي به گفتن هم نباشد نگاه كردن به كيسه‌هاي خريد شهروندان هم به تنهايي گويا است. بسياري از آنها از قيمت آجيل شب عيد مثل هميشه ناراضي هستند. قيمتي كه برخلاف وعده‌هايي كه هر سال داده مي شود آن‌قدرها هم منصفانه و با نظارت نيست. اين بار سري زديم به يك نمايشگاه بهاره در محدود شرق تهران .خانم مسني به همراه چند نفر ديگر كه به نظر نسبتي با هم دارند به طرف ايستگاه تاكسي‌ها مي آيند. در لابه‌لاي خريدشان كيسه‌هاي خشكبار به خوبي پيداست. با او درباره خريد آجيل و علت آمدنش به اينجا گفت‌وگويي مي كنيم. او كه خودش را فرجي و ساكن منطقه مرزداران معرفي مي‌كند به خبرنگار ما ميگويد: « در واقع اگر قصد شما كمك به مردم است از قول ما بنويسيد كه قيمت‌ها بيداد مي‌كند. اصلا نمي‌شود يك كيلو پسته خوب خريد يا بايد اصلا نخريد يا به نوع بي‌كیفيت آن قانع بود. الان من از نمايشگاه چند كيلو آجيل مخلوط خريدم كيلويي 26 هزار تومان اما واقعا از سر ناچاري اين خريد را انجام دادم چون در توانم نيست كه از خشكبار فروشي‌هاي معروف شهر خريد كنم. بيشتر پسته‌هاي اين آجيل يا بسته است و يا توخالي و بقيه اقلام هم تعريفي ندارند. اما چه كنيم شب عيد است و از آجيل معروفش واقعا نمي‌شود نخريم فقط مجبوريم هر سال كاسه آجيل‌مان را كوچك و كوچك‌تر كنيم.»
البته اين نظر برخي از فروشندگان هم است.مثلا مدير يك فروشگاه آجيل معروف حوالي چهارراه پارك وي هم كه نخواست نامش عنوان شود ميگويد: «هر چند هنوز بيشترين فروش ما براي شب عيد است اما بعد از گراني برخي اقلام مانند پسته و بادام ديگر مشتري‌ها مثل قبل در حجم زياد آجيل نمي‌خرند بلكه اكثرا ترجيح مي‌دهند در حد تامين نياز اين ايام آن هم به مقدار كم تهيه كنند. هر چند اين موضوع واقعا ربطي به فروشنده‌ها ندارد بلكه قيمت‌ها با توجه به برداشت آن سال و در اصل توسط باغدار تعيين مي‌شود و بعد از ورود به بازار كمي تغيير مي‌كند.»
البته ناگفته نماند كه قيمت آجيل بسته به اينكه از كدام منطقه خريداري شده باشد و با چه كيفيتي عرضه شود متفاوت است اما با اين وجود با چرخ كوتاهي در اين مغازه‌هاي خشكبار فروشي و به صورت ميانگين اين قيمت‌ها دستمان آمد: فندق درجه يك كيلويي 19000، بادام هندي اعلاء كيلويي 39000، پسته اكبري اعلاء كيلويي 37000، پسته احمد آقايي دستچين كيلويي 45000، پسته احمد آقايي اعلاء كيلويي 38000، پسته كله قوچي دستچين كيلويي 45000، مغز بادام ايراني كيلويي 37000، بادام شور كيلويي 35000، كشمش سبز اعلاء كيلويي 29000، تخمه كدو مشهد اعلاء 18000، تخمه ژاپني شور درجه يك كيلويي 15500، تخمه كدو گوشتي اعلاءكيلويي 17000، انجير اعلاء كيلويي 27000، توت اعلاء كيلويي37000 و نخودچي ممتاز كيلويي 8000 تومان ارزيابي شده است. البته ناگفته نماند كه چند سالي است تنقلات پذيرايي ديگري مثل آجيل ميوه خشك و انواع آجيل عربي و ژاپني وهندي نيز باب شده است كه بسته به كيفيت و مخلفات پر ملات از كيلويي 15هزار تومان تا 55 هزار تومان هم موجود است.
از بازار عمده تا يك مشت آجيل
هر چند همان‌طور كه گفته شد مغازه‌هاي بورس و معروفي هستند كه آجيل شب عيد را مي‌فروشند اما همه آنها يك طرف و بورس اصلي فروش اجيل شب عيد يعني بازار بزرگ تهران يك طرف ديگر.
چون تازه وقتي پا به بورس‌هاي معروف فروش آجيل مي‌گذاريد مي‌بينيد كه واقعا بر خلاف اسم ساده اين خوراكي هميشگي، انتخاب يك آجيل خوشمزه آن هم در بين اين همه خشكبار متنوع كه اين روزها حتي طعم‌هاي جديدي نيز به آن اضافه شده است كار سختي است.
تقريبا محال است كه اسم آجيل به ميان بيايد و از بازار بزرگ تهران غافل ماند. جايي كه بي‌اغراق آجيل شب عيد نيمي از مردم از آنجا تامين مي شود. خيلي‌ها فكر مي‌كنند منظور از بورس آجيل بازار بزرگ همان مغازه‌هاي بر خيابان اطراف ميدان پانزده خرداد است در حالي كه آنها بخش كوچكي از آجيل فروش‌هاي بازار هستند و قسمت عمده آنها در واقع سمت بازار آهنگران است. جايي كه بر خلاف اسمش هيچ ربطي به گذشته‌اش ندارد و يك جورايي بزرگ‌ترين بازار عمده فروشي آجيل شده است. بازار آهنگرها راسته‌ای است که هم عمده فروشها و هم خرده‌فروشها در آن حضور دارند و شما می‌توانید انواع آجیل را در این راسته با قیمتی مناسب نسبت به باقی نقاط شهر تهران خریداری کنید. البته در چهارراه مولوی هم مغازه‌های خشکبار زيادي واقع شده كه مي‌شود آجيل شب عيد را از آنجا تهيه كرد و خيلي از شهروندان هم از نقاط دور و نزديك براي تهيه آجيل شب عيدشان به اين منطقه تهران مي‌آيند. هر چند خيلي از شهروندان از اينكه نمي‌توانند از مغازه‌هاي عمده‌فروشي آجيل تهيه كنند گله دارند و معتقدند كه بهتر است در اين ايام اين مغازه هم به مردم به صورت خرده‌فروشي آجيل عرضه كنند. چون تفاوت قیمت آجیلی که در سطح شهر عرضه می‌شود با آجیلی که در بازار آهنگرها و مولوی فروخته می‌شود حتی در برخی اقلام شاید به 10 الی 15 هزار تومان هم برسد.
البته نشستن پاي صحبت‌هاي اين عمده‌فروشان آجيل خصوصا آنهايي كه سن و سال بيشتري دارند هم خالي از لطف نيست. آنها هم يك جورايي از آمدن بادام و تخمه چيني به بازار و گذشته از آن اين سيل بي‌پايان تنوع گلايه دارند. به گفته آنها قديم‌ها آجیل شب عید فقط چهارمغز بود، پسته، بادام، نخودچی و فندق؛ اما حالا سالهاست که تخمه ژاپنی گلپر و تخمه شور هم می‌گذارند. اين روزها در کنار آجیل‌های ایرانی اقلام چینی مانند بادام، کشمش، برگه هلو و تخمه کدو هم سر سفره عید دیده می‌شود. البته به گفته فروشنده‌ها تخمه‌های چینی 30 الی 35 درصد ارزان‌تر از محصولات ایرانی به فروش می‌رسد و آجیل هندی که بیشتر تند و به قول بچه‌ها شبیه ماکارونی است، چند سالی است که سر سفره‌های عید ايراني‌ها طرفدار پیدا کرده است. اما اين تمام محصولات خشكبار‌فروشي‌ها نيست. از چيپس ميوه گرفته تا ميگو و از آجيل شيرين گرفته تا انواع آجيل هاي طعم‌دار مثل آجيل سبزي‌ها و آجيل فلفلي و آجيل دودي همه و همه در اين سالها مشتريان خاص خود را پيدا كرده اند.
البته فراموش نكنيد كه صرفا قيمت بالا دليلي بر خوب و درجه يك بودن يك آجيل نيست بلكه تازگي یک آجیل خوب مشخصات خاص خودش را دارد. مثلا بايد رنگش طبیعی باشد و مغز پري داشته باشد؛ البته فروشندگان آجیل، مغزها را با زعفران رنگ می‌کنند تا ظاهر زیباتر و بهتري داشته باشد. حتي در اين بين بايد حواستان حسابي جمع باشد چون بعضي‌ها با زردچوبه رنگ می‌کنند که خوب نوعي تقلب محسوب مي‌شود. هرچند اين بازار محبوب و دوست داشتني هيچ‌گاه از رونق نمي‌افتد و آجيل هميشه پاي ثابت خوراكي‌هاي عيد بوده و مي‌ماند اما واقعا در اين سالها قيمت بالاي آجيل فرياد خيلي‌ها را در آورده و طبيعتا از ميزان و حجم خريد آن نيز كاسته است. براي همين اگر بگوييم آجيل‌هاي شور اين روزها كمي هم تلخ شده‌اند اشتباه نكرده‌ايم.