صدیقه توانا

فقط کافی است نفس عمیقی بکشی و هوای تازه بهاری را وارد ریه‌های غبار گرفته‌ات از سرمای زمستان کنی. هر چند امسال زمستان سردی نداشتیم، ولی لاجرم عید نوروز کفش‌های گل گلی‌اش را پوشیده و پاورچین پاورچین به خانه‌های ما سرک می‌کشد.
بوی خانه‌تکانی، بوی خرید شب عید، بوی رخت و لباس نو، عطر شیرینی و آجیل و شکلات در هر کوی و برزنی پیچیده است. و هر چه به روزهای پایانی آخر سال نزدیک می‌شویم، جنب و جوش مردم برای مهیا شدن و به استقبال سال نو رفتن بیشتر می‌شود. این جنب و جوش را بیشتر می‌توانی در بازار، خیابانها و مغازه‌های پوشاک شاهد باشید.
خرید شب عید بخصوص خرید لباس آن هم برای بچه‌ها یکی از سنت‌های دیرینه ما ایرانیان است که البته در دین مبین اسلام هم به خرید لباس نو و به استقبال عید و اعیاد اسلامی رفتن بسیار سفارش شده است.
در گزارش پیش‌رو برخلاف روال گزارشهای سال‌های قبل که به سراغ مردم می‌رفتیم و نقطه نظراتشان را در مورد بازار شب عید جویا می‌شدیم، امسال به سراغ تولیدی‌ها و فروشندگان پوشاک مخصوصاً بچه‌گانه و زنانه رفتیم و از نزدیک پای درد دل و مشکلات پیش‌روی تولید کنندگان داخلی نشستیم، تولیدکنندگانی که همه متفق‌القول خواستار حمایت بیشتر دولتمردان از این صنعت عظیم با اشتغالزایی بالا هستند. در شرایطی که اجناس و پوشاک چینی بازار داخلی را قرق کرده و نبض تولیدی‌های ما را در دست گرفته است، حمایت از تولیدکنندگان داخلی، چرخهای صنعت کشور را در سال اقتصاد مقاومتی به چرخشی سریع در می‌آورد و آمار بیکاری را کاهش می‌دهد، چرا که صنعت پوشاک، صنعتی پویا با اشتغالزایی بالاست.
اشباع بازار داخلی از پوشاک خارجی
مروری بر بازار پوشاک بیانگر آن است که اشباع بازار داخلی از انواع پوشاک وارداتی از کشورهای مختلف و عدم نظارت بر کنترل کیفیت و قیمت پوشاک موجب شده که اکنون مصرف‌کنندگان داخلی برای تأمین البسه موردنیاز خود با مشکلاتی روبه‌رو باشند. معضل تأمین البسه با قیمت و کیفیت مناسب وقتی دو چندان می‌شود که پوشاک عرضه شده در بازار با انواع و اقسام نام و نشان تجاری ناشناخته و با قیمت‌های بالا به خریداران عرضه شده و بسیاری از تولیدکنندگان زیر پله‌ای پوشاک را با انواع و اقسام مارک‌های تهیه شده از بازار و به نام پوشاک خارجی به مردم عرضه می‌کنند.
واردات بی‌رویه پوشاک چینی فاقد کیفیت و تولید پوشاک غیراستاندارد توسط برخی تولیدکنندگان زیر پله‌ای شرایطی را به وجود آورده که اکنون بسیاری از تولیدکنندگان داخلی صاحب نام و نشان به دلیل وضعیت موجود با شرایط دشواری روبه‌رو شده‌اند.
محمدرضا حاجی قربانی صاحب یک کارگاه تولیدی پوشاک زنانه در گفت‌ و گو با گزارشگر کیهان به حلقه‌های گمشده صنعت پوشاک اشاره کرده و می‌گوید: «اگرچه طی سال‌های اخیر واردات و قاچاق لجام گسیخته پوشاک بازار داخلی را تحت تأثیر قرار داده، اما اکنون شرایط به‌گونه‌ای است که برندهای معتبر داخلی با انواع پوشاک خارجی بی‌کیفیت و با تولیدکنندگان داخلی زیر پله‌ای و بی‌نام و نشان مقایسه شده و اکثر مصرف‌کنندگان داخلی نیز خیلی تفاوت این البسه‌ها را تشخیص نمی‌دهند و همین امر موجب کم رنگ شدن اعتماد مصرف‌کنندگان به محصولات داخلی و جولان انواع پوشاک خارجی بی‌کیفیت در بازار داخلی شده است.
نداشتن برند بزرگترین مشکل پوشاک
حاجی قربانی درباره مشکلات تولیدکننده‌های لباس در ایران به بحث برندسازی و نداشتن برند مناسب در پوشاک داخلی ایرانی اشاره کرده و می‌گوید: «متأسفانه سیاست‌های حمایتی از سوی دولت برای برندسازی اتخاذ نشده است. تا برندسازی صورت نگیرد لباس ایرانی همچنان مظلوم می‌ماند و یکی از مهم‌ترین مشکلات ما هزینه‌های بالای برندسازی است. به اعتقاد این تولیدکننده داخلی نداشتن اقتصاد پویا و نبود رونق بازار امکان برندسازی را به تولیدکنندگان ایرانی نمی‌دهد و من معتقدم حلقه مفقوده در صنعت پوشاک ایران برندسازی است.»
وی در ادامه این طور توضیح می‌دهد: «اگر تولیدکننده ایرانی باتوجه به تعرفه‌های بالای واردات پارچه بتواند محصولی را درحد استاندارد تولید کنند جای تقدیر دارد. اما برای برندسازی نیاز به حمایت دولت است. حاجی قربانی تأکید می‌کند: «به نظرم دولت باید تولیدکنندگان برتر را شناسایی کند و به آنها تسهیلاتی جهت برندسازی ارائه دهد. لازم هم نیست که دولت پولی خرج کند درحال حاضر سرمایه‌های سرگردانی در بخش خصوصی وجود دارد که دولت می‌تواند آنها را به سمت برندسازی سوق دهد.»
اشتغالزایی در صنعت پوشاک
این تولیدکننده اضافه می‌کند: «صنعت پوشاک مانند صنعت مسکن می‌تواند اشتغالزایی داشته باشد و جا دارد دولت سیاست‌های حمایتی در این بخش تصویب کند.»
اگر مقایسه‌ای بین صنعت پوشاک ایران و ترکیه داشته باشیم متوجه می‌شویم این صنعت رشد خوبی در ترکیه داشته است و ما به جای آنکه فروشنده پوشاک ترکیه باشیم می‌توانیم تولیدات داخلی کشور خودمان را با کیفیت بهتر و بالاتر بفروشیم.
رضا جباری هم که یک فروشنده پوشاک زنانه در خیابان جمهوری اسلامی است نقطه نظرات خوبی درمورد برندسازی در پوشاک ارائه می‌دهد و می‌گوید: «درحال حاضر مشخص نیست که مصرف‌کننده پیرو تولیدکننده است یا تولیدکننده پیرو مصرف‌کننده، اگر از مصرف‌کننده دلیل انتخاب یک لباس را بپرسید می‌‌گوید،‌ چیزی در بازار نیست، از تولید‌کننده هم بپرسید، چرا این محصول را تولید کرده‌اید، می‌گوید:‌این چیزی است که خریدار دارد، اما اگر برندسازی وجود داشته باشد و مرجع مد اسلامی - ایرانی داشته باشیم، سلیقه مصرف‌کننده در نظر گرفته می‌شود و در این صورت هر دو طرف راضی می‌شوند.»
این فروشنده که خود قبلا یک کارگاه تولیدی داشته و الان بنا به مشکلات زیاد از جمله اجاره بالای کارگاه و قیمت زیاد مواد اولیه کارگاهش را تعطیل کرده است در ادامه صحبت‌های خود می‌گوید: «به نظرم نبود برند، زمینه‌ساز بی‌هویتی پوشاک در کشورمان تلقی می‌شود، هویت اسلامی - ایرانی باید در لباس‌های ما بیشتر نمود داشته باشد و چاره این کار برندسازی است.»
برش‌هایی از درد دل یک تولیدکننده
به منظور شنیدن کم و کاستی‌هایی که در صنعت پوشاک و محصولات نساجی ایران وجود دارد، به سراغ کسی رفتیم که فعالیت در این صنعت را از سال‌های دور کلید زده است. چندین بار هم جزو تولیدکنندگان برتر پوشاک ایرانی و صادرکننده نمونه شناخته شده است.
با رضا عصاری زمانی که خسته از واحد تولیدی‌اش برمی‌گردد، گفت‌وگو کرده و نقطه‌نظراتش را در زمینه دشواری‌های صنعت پوشاک و تولید البسه داخلی جویا شدیم. وی در برش‌هایی از این درد دل خود می‌گوید: «ببینید، کسانی که در این صنعت فعالیت دارند، انتظار ایجاد فضای انحصاری و رانت ندارند. بلکه خواستار ثبات در سیاست‌های اقتصادی برقراری شرایطی برای فعالیت سالم و رقابت شفاف هستند ولی متاسفانه طی چند مدت گذشته شاهد رکود زیادی در این صنعت هستیم.»
به او می‌‌گویم به نظر شما دلیل  این رکودی که از آن صحبت می‌کنید چیست که این‌قدر  با صراحت به آن اشاره می‌کنید؟ می‌گوید: «صنعت پوشاک هنوز نتوانسته از تنگناهای ناشی از حذف یارانه‌ها و اصلاح قیمت حامل‌های انرژي خارج شود. این صنایع با شوک‌های جدید نوسان در نرخ ارز مواجه شد که این مثل یک سونامی بود که توان مالی تولیدکنندگان داخلی را برای تامین نقدینگی و سرمایه در گردش به شدت و با سرعت زیادی کاهش داد.»
به او می‌‌گویم پس کمبود نقدینگی مشکل اصلی شماست؟ پاسخ را با توضیحات بیشتری در این زمینه این‌گونه تکمیل می‌کند:‌«مشکلات زیاد است اما تعداد مراکز تصمیم‌گیری و تغییر مداوم مقررات در زمینه تولید و صادرات، صنعت پوشاک و محصولات نساجی را گرفتار و گیج کرده است.
وقتی همه با کمبود نقدینگی و سرمایه در گردش مواجه هستند و مشکلات ارزی تنگناهای زیادی ایجاد کرده و دست‌کم مسئولان باید از تصمیم‌گیری‌های متعدد و وضع مقررات ضد و نقیض دست بردارند.» به او می‌‌گویم چه انتظاری در این شرایط از مسئولان دارید؟
می‌گوید: «انتظار و امید فعالان این صنعت بر این بود که وقتی قیمت ارز در بازار بالا رفت و دولت محدودیت‌های تازه‌ای بر سر راه واردات پوشاک خارجی قرار داد، سهم بیشتری از بازار داخلی در اختیار تولیدکنندگان ایرانی قرار گیرد، اما باید روی دیگر سکه را هم دید و آن درد کهنه و آزار‌دهنده نقدینگی است. نرخ ارز بالا رفت و باعث شد قیمت تمام شده واردات پوشاک افزایش یابد. اما نباید فراموش کرد که قیمت تمام شده مواد اولیه و ماشین‌آلات هم برای تولیدکنندگان داخلی افزایش یافته و افت ارزش سرمایه در گردش و نقدینگی تولیدکننده داخلی باعث شد تا نتواند خلأ ایجاد شده در نتیجه افت واردات را جبران کند.»
به او می‌‌گویم پس بدین ترتیب شما معتقدید محدودیت در واردات پوشاک خارجی و افزایش نرخ ارز به نفع این صنعت بوده اما این فرصت در حال تبدیل شدن به یک تهدید است؟ می‌گوید: «بله همین‌طور است. محدودیت واردات و نوسان نرخ ارز فی‌نفسه به نفع این صنعت بوده تا بتوان سهم بالایی از نیاز داخلی را پوشش داد اما وقتی نرخ تورم بالا رفته و قدرت خرید مردم کاهش یافته و از سوی دیگر هزینه تولید داخلی به دلیل کمبود نقدینگی و سرمایه در گردش و گران شدن قیمت مواد اولیه چندبرابر شد، بدیهی است که فرصت ایجاد شده در حال از دست رفتن است و مسئولان نباید اجازه دهند این فرصت دوباره به تهدید تبدیل شود.»
رقابت عامل تعیین‌کننده
 قیمت و تنظیم بازار
تولیدات داخلی از کیفیت بالایی برخوردار هستند اما در فرهنگ ما استفاده از برندهای خارجی جاافتاده است که این به دلیل خلأیی است که در داخل کشور وجود دارد.
ابوالقاسم شیرازی رئیس اتحادیه پوشاک تهران با اشاره به اینکه تولیدکننده برای فروش بیشتر از مارک‌های خارجی استفاده می‌کند تا خریدار را ترغیب کند، می‌گوید: «دولت در توسعه صنعت پوشاک می‌تواند نقش اساسی داشته باشد و باتوجه به آنکه در حال حاضر صنعت پوشاک کشور در موقعیت‌ خاصی قرار دارد، تولیدکنندگان داخلی باید ارتقاء سطح کیفیت کالای خود و با جلب اعتماد مشتری، مصرف‌کننده را از کیفیت تولید خود مطمئن کند.»
شیرازی در ادامه تصریح می‌کند: «پوشاک داخلی نیازمند برندسازی است تا بتواند مطرح شود، اما وجود مشکلات فراوان در مسیر راه تولید‌کننده، باعث شده تا آنها تمایلی به برندسازی نداشته باشند.»
وی می‌گوید: «صنعت پوشاک برای مطرح شدن و توسعه نیازمند همکاری تمامی دستگاه‌های دولتی از جمله صدا و سیما است کما اینکه همه مردم جامعه در بالابردن فرهنگ استفاده از کالای داخلی سهیم هستند.»
شیرازی با بیان اینکه برندسازی ضوابط خاص خودش را دارد، اظهار می‌دارد: «برای ساخت یک برند باید هزینه زیادی کرد زمانی‌که در کشور تولیدکننده دارای برند می‌شود، به جای قرار گرفتن در سبد حمایت دولت، انواع هزینه‌های اضافه همچون مالیات را بر او تحمیل می‌کند.»
شیرازی در پاسخ به این سؤال که برای رفع مشکل گرانی در صنعت پوشاک که مردم و تولیدکنندگان به آن اذعان دارد، چه باید کرد، چنین پاسخ می‌دهد: «وقتی یک پوشاک برند شد، دیگر نباید برای صاحب آن برند تعیین کرد که چه قیمتی بر کالای خود بگذارد، صاحب برند با توجه به هزینه‌‌هایی که کرده است قیمت کالایش را تعیین می‌کند و این مردم هستند که تصمیم می‌گیرند آن کالا را با قیمت خریداری کنند یا نه، اینگونه یک رقابت آزاد شکل می‌گیرد و خود فروشندگان برای آنکه فروش بیشتری داشته باشند قطعا قیمتها را متناسب و منطقی تعیین می‌کنند، این‌گونه بازار هم ساماندهی می‌شود.»
رئیس اتحادیه پوشاک با بیان اینکه رقابت عامل تعیین‌کننده برای قیمت کالا در بازار است، می‌گوید: «زمانی که عرضه پوشاک محدود شود قیمت‌ها افزایش پیدا می‌کند، اگر دولت قیمت را رها کند، رقابت شکل می‌گیرد و قطعا قیمت‌ها ارزان می‌شوند، تولیدکننده می‌داند که کیفیت و قیمت، عامل اصلی فروش است به همین دلیل سعی در افزایش کیفیت و کاهش قیمت خواهد کرد.»