مسکن جزو نیازهای اولیه و ضروری زندگی است که دولت‌ها در تأمین آن نقش ویژه‌ای برعهده دارند، در کشور ما نیز در آغاز دولت نهم و در شرایطی که قیمت مسکن به صورت بی‌سابقه‌ای افزایش یافته بود پروژه مسکن مهر از زبان وزیر مسکن وقت با وعده ساخت سالانه 1/5 میلیون واحد مسکن شهری و روستایی در همین قالب کلید خورد.
پروژه‌های مسکن مهر در چند سال اخیر همواره یکی از پرحاشیه‌ترین مباحث روز کشور بوده است، طرحی که در دوران دولت قبلی برای خانه‌دار شدن قشر کم‌درآمد جامعه پا به میدان گذاشت اما نه‌تنها پس از پایان دوره دولت دهم بلکه پس از گذشت نیمی از دوران دولت یازدهم هنوز هم بخشی از دغدغه‌های تعداد قابل توجهی از خانواده‌های ایرانی را تشکیل می‌دهد، حال این افراد می‌توانند دسته‌ای باشند که واحدهای خود را تحویل گرفته‌‌اند و با مشکلات بی‌شمار این واحدها مواجه شده‌اند یا دسته‌ای دیگر که هنوز در امید تحویل گرفتن واحدهای خود هستند.
البته نباید از این موضوع گذشت که در مقابل درصد ناراضی، درصد قابل توجهی از متقاضیان مسکن مهر از اقدام خود در مشارکت در این طرح راضی بودند و شاید اگر دولت گذشته دقت بیشتری را در برنامه‌ریزی‌های این پروژه عظیم چاشنی کار خود می‌کرد میزان مشکلات به وجود آمده به حداقل می‌رسید اما به هر حال به نظر می رسد قفل مسکن مهر یکی از قفل‌هایی که در دولت یازدهم هنوز تصمیم جدی برای بازشدن آن گرفته نشده است و این را می‌توان از صحبت‌های رئیس‌جمهور محترم طی یک و نیم سال گذشته فهمید.
در این گزارش سعی شده است تا برخلاف گزارش‌های معمول که شاید صرفا به جهت زنده‌مانده پرونده مسکن مهر و انتقاد به دولت گذشته به انتشار درمی‌آیند از نگاهی متفاوت به موضوع پرداخته شود و سعی شود نوبت صحبت کردن به ذی‌نفعان اصلی یعنی همان مردم داده شود، مردمی که هر کدام با کوله‌باری ازدغدغه و با مشکلات خاص خودشان و فارغ از هرگونه جناح و حزب و گروه سیاسی در این فکر هستند که آیا روزی فرا می رسد که مسکن مهر در نهایت مسکنی برای درد بی‌مسکنی‌ها باشد؟!
مشکلات زیربنایی واحدهای واگذار شده
یکی از مشکلات ساکنین این پروژه در بیشتر شهرها به خصوص شهرهای جدید که در حاشیه کلانشهرهایی مثل تهران با آن مواجهه هستند کمبود امکانات اولیه زندگی شهری در این پروژه‌ها است.
خانم امیری یکی از ساکنان مسکن مهر ضیاءآباد اسلامشهر است، شهرکی که پس از عدم توجه مسئولان شهرستانی به دغدغه‌های ساکنان این شهرک عده‌ای از اهالی با تجمع در خیابان‌های منتهی به این شهرک خواستار پاسخگویی مسئولان شدند.
امیری در بیان مشکلات این واحدهای مسکونی به گزارشگر کیهان می‌گوید: من فرزندانی خردسال دارم و به دلیل عدم وجود فضای بهداشتی در محل زندگی ماهر روز امکان بیمارشدن فرزندانم وجود دارد اما ما در این شهرک از هرگونه امکانات درمانی و البته بهداشتی محروم هستیم. وی در ادامه می‌افزاید: نبود عابربانک، نبود فضای تفریحی و ورزشی برای کودکان، نبود کلانتری برای تامین امنیت، وضعیت بهداشتی و نظافت بسیار بد خیابان‌ها و نبود جاده مناسب برای دسترسی به این شهرک تنها بخشی از مشکلات ما است.
نجفی از دیگر ساکنان مسکن مهر اسلامشهر نیز در صحبت‌هایی کوتاه به گزارشگر کیهان، بیان می‌کند: برخلاف ادعاهای انجام شده که هر روز برخی مسئولان مطرح می‌کنند و مدعی ارائه خدمات به ساکنان مسکن مهر ضیاآباد اسلامشهر هستند در عمل ما چنین چیزی را شاهد نیستیم.
مشابه صحبت‌های ساکنان مسکن مهر اسلامشهر را در مورد امکانات زیربنایی و روبنایی، حمل و نقل، فاضلاب، بانک و مرکز خرید در بیشتر مناطق و شهرک‌های واگذار شده مسکن مهر شنیده می‌شود.
حمزه یکی از متقاضیان مسکن مهر پردیس می‌گوید: با وجود پیشرفت 70 درصدی بعضی از بلوک‌ها هنوز اثری از اسکلت مسجد یا مدرسه مشاهده نمی‌شود و وضعیت برق و گاز هم نامشخص است.
زمان نامشخص تحویل پروژه‌ها
آنچه درباره زمان واگذاری، شرایط پرداخت، میزان آورده متقاضیان و نحوه اطلاع‌رسانی از روند پروژه اعلام شده بود در عمل یا به درستی محقق نشده‌اند یا به شکلی دیگر در حال اجرا هستند. فرزاد بورنگ یکی از متقاضیان مسکن مهر پردیس در گفت‌وگو با گزارشگر کیهان می‌گوید: من کارمندی 40 ساله هستم که با دو فرزند و به امید آن که سرپناهی برای خانواده‌ام بیابم در مسکن مهر ثبت‌نام نموده‌ام.
این متقاضی مسکن مهر عنوان می‌کند: در بروشور اولیه چاپ و توزیع شده این بخش از مسکن مهر واحدهای سه‌خوابه نیز تبلیغ شده بود و من نیز سه‌خوابه انتخاب کرده بودم که بعدا به ما واحدهای دوخوابه قرارداد بسته شد.
بورنگ همچنین با اشاره به اطلاعات ناقص موجود در سایت مسکن مهر، می‌افزاید: از زمان خاتمه قرارداد 9 ماه سپری شده در حالی که در خوشبینانه‌ترین حالت پیشرفت پروژه 70 درصد می‌باشد، اطلاعات پروژه به صورت ناقص در سایت آورده می‌شود و قطعا برای کسب اطلاعات باید به محل مراجعه کرد که این امکان هم در شرایط معمول با ضوابط خاصی انجام می‌شود.
عزیز رحمتی 36 ساله که در مسکن مهر پرند ثبت‌نام کرده است در خصوص عدم تطابق وعده‌های داده‌ شده با شرایط جاری اظهار می‌کند: از دو سال قبل که قرارداد بسته شده پروژه متوقف شده و هیچ پیشرفتی ندارد و از زمان ذکر شده در قرارداد بابت تحویل یک سال می‌گذرد ولی پروژه همچنان در مرحله سفت‌کاری است، شرکت عمران به ما می‌گوید بانک پول نمی‌دهد، بانک می‌گوید پروژه عقب است و پیمانکار هم می‌گوید پولی بابت ادامه انجام پروژه ندارد.
رحمتی در پایان تأکید می‌کند: کاملاً موافقم پولم را به من برگردانند و از پروژه انصراف بدهم. این پروژه خوب شروع شد و همه را امیدوار کرد ولی در جای بدی متوقف شد.
عدم نظارت کافی بر تجهیزات به‌کار رفته
کیفیت مصالح و برخی تجهیزات به کار رفته نیز یکی از موارد ذکر شده در صحبت‌های بیشتر ساکنین پروژه مسکن مهر بوده که با وعده‌های داده شده همخوانی ندارد.
عزت‌الله معافی بازنشسته‌ای است که می‌گوید در زندگی‌اش حساب ویژه‌ای بر روی خانه‌دار شدن از طریق مسکن مهر باز کرده است.
معافی در ادامه می‌گوید: از سال 87 اقدام به ثبت‌نام در تعاونی مسکن گیلاوند کردم و مبلغ اولیه را واریز کردم و این واریزها تاکنون به 18 میلیون رسیده است اما هیچ قراردادی با من بسته نشده است!
این ساکن مسکن مهر گیلاوند می‌افزاید: قرار بود پروژه‌ 24 ماهه واگذار شود ولی اکنون بعد از گذشت 5 سال هنوز هیچ دورنمایی از وضعیت کلی پروژه موجود نیست و بلوکی که من انتخاب کرده بودم بعد از گذشت دو سال به دلیل استفاده از مصالح غیراستاندارد و تقلبی استفاده شده در ساخت مجموعه تخریب شده است.
معافی که مشخص است از وضعیت موجود به هیچ وجه رضایت ندارد در پایان می‌گوید: به نظر من یکی از بدترین پروژه مسکن مهر کشور همین پروژه گیلاوند است چون هیچ نظارتی بر عملکرد پیمانکار این پروژه وجود نداشته و ما هم صدایمان به جایی نمی‌رسد.
پس از شنیدن صحبت‌های اهالی و متقاضیان مسکن مهر اسلامشهر، پردیس و گیلاوند این بار به سراغ ساکنان مسکن مهر پاکدشت می‌رویم.
اسماعیل آهنگران کارگری 42 ساله و دارای دو فرزند. آهنگران اما بر خلاف موارد قبلی از وضعیت مسکنش رضایت دارد و می‌گوید: سال 90 در مسکن مهر پاکدشت ثبت نام کردم و اواسط سال 92 مسکنم را تحویل گرفتم و از شرایط تحویل تقریباً راضی هستم البته واحدها دارای نواقصی هستند و مثلاً درهای ضد سرقت چینی هستند و تاب برمی‌دارند و یا کابینت کوچک، کیفیت شیرآلات نامناسب و برخی از کارهای اجرایی هنوز وضعیت مناسبی ندارند.
این صحبت‌ها تنها بخشی از صحبت‌های متقاضیان برخی از نقاطی است که پروژه‌های مسکن مهر در آن نقاط احداث شده اما در مقابل صحبت‌های مشارکت‌کنندگان در این طرح بد نیست اشاره‌ای هم به اظهارنظرهای برخی مسئولان ذی‌ربط داشته باشیم.
وعده‌های توخالی برخی مسئولان
یکی از معضلات این روزهای مشارکت‌کنندگان در طرح مسکن مهر وعده‌ها و اظهارنظرهای متناقض مسئولان درخصوص مسکن مهر است، جایی که یک روز تاریخ اتمام پروژه‌ها سال آینده عنوان می‌شود، روز دیگر دو سال آینده و برخی هم چهار سال آینده را موعد تکمیل واحدهای مسکن مهر می‌دانند!
در همین راستا فریبرز واحدی مدیرکل راه و شهرسازی استان تهران در حاشیه آغاز واگذاری 530 واحد مسکن ويژه از مختومه شدن پرونده مسکن مهر پرند و پردیس طی سال‌های 94 و 95 خبر می‌دهد و می‌گوید: مسکن مهر شهرهای بالای 25 هزار جمعیت استان تهران تا هفته دولت سال آینده (پایان شهریور 94) به اتمام می‌رسد.
به گزارش تسنیم، پیش از این وعده، قائم‌مقام وزیر راه و شهرسازی با بیان این که برای 2 میلیون و 300 هزار واحد مسکن مهر قرارداد منعقد شده است گفته بود: بخش عمده مسکن مهر تا پایان سال آینده به بهره‌برداری می‌رسد.
اما پیروز حناچی معاون شهرسازی و معماری وزیر راه و مسکن در این‌باره می‌گوید: اگر طبق قول‌های داده شده کارها عملی شود پروژه‌های مسکن مهر ظرف سه تا چهار سال آینده به اتمام می‌رسد. تمام تعهداتی که دولت در زمینه مسکن مهر داده انجام خواهد شد. وی با بیان این که بخشی از مسکن مهر به صورت تعاونی‌ساز بوده و نیازمند سیستم بانکی است، تصریح می‌کند: تعهدات دولت هم در دست انجام بوده و برخی هم توسط سیستم خودمالکی در دست اجرا است که آن هم نیازمند تسهیلات بانکی است.
اما جناب آخوندی آبان‌ماه امسال با تأکید بر آنکه تمام تعهدات دولت قبل درخصوص مسکن مهر با قوت پیگیری می‌شود، ابراز امیدواری کرده بود که سفره مسکن مهر در سال 94 جمع شود.
این درحالی است که براساس جدیدترین اظهارات معاون وزیر راه و شهرسازی پروژه‌های مسکن مهر نه در دولت یازدهم بلکه در سال دوم فعالیت دولت دوازدهم (سال97) به پایان می‌رسد.عدم توجه به تکمیل و رفع مشکلات مسکن مهر در دولت یازدهم متقاضیان این طرح را با چالش‌های زیادی مواجه کرده است.
تیر خلاص آقای وزیر؛ مسکن مهر
طرح مزخرفی است!
اما پس از کش و قوس‌های فراوان و اما و اگرهای مسئولان ذی‌ربط در حوزه مسکن، سرانجام عباس آخوندی وزیر مسکن و شهرسازی دولت یازدهم چندی پیش در بازدید از فرودگاه مهرآباد در اظهارنظری عجیب و تأسف‌آور در پاسخ به سؤال دبیر کمیته مطالبه حق مسکن، عنوان کرد: مسکن مهر طرح مزخرفی است!
آخوندی این پاسخ را در جواب سؤال دبیر کمیته مطالبه حق مسکن که این سؤال را پرسیده بود ارائه کرده است: «وضعیت مسکن مهر مناسب نیست و چندین هزار نفر در کشور و مخصوصاً تهران درگیر این موضوع هستند.»
موفقیت 85 درصدی مسکن مهر
سیدمهدی هاشمی رئیس کمیسیون عمران مجلس درباره طرح مسکن مهر می‌گوید: مسکن مهر یکی از طرح‌های تقریباً موفقی بود که در تاریخ جمهوری اسلامی ایران در حوزه مسکن اجرا شد.
وی می‌افزاید: این طرح اشکالات و ایراداتی هم داشت اما با این حال معدل کار این طرح، آن را در زمره یکی از کارهای موفق و خیلی خوب در کشور قرار داده است.
هاشمی در ادامه گفت‌ و گوی خود با تسنیم با اشاره به این‌که این طرح توانست تا حد زیادی بحران مسکن را مدیریت کند، تصریح می‌کند: طبقه متوسط و به پایین و افرادی که در جامعه ذی‌حق بوده‌اند با رقم‌هایی بین 5 تا 25 میلیون تومان در طرح مسکن مهر صاحبخانه شده‌اند.
رئیس کمیسیون عمران مجلس همچنین با بیان این که بیش از 85 درصد مسکن مهر موفق بوده است، می‌افزاید: زمانی که بحران اقتصادی تمام دنیا از بخش مسکن شروع شد، انتظار می‌رفت ایران هم متأثر از این اتفاقات دچار بحران شود، اما این موضوع (تأثیر بحران اقتصادی غرب) با مسکن مهر مدیریت و کنترل شد.
هاشمی در بخش پایانی صحبت‌هایش با طرح این که برخی از کسانی‌ که تأخیر و تردید در طرح مسکن مهر را ایجاد کرده‌اند متوجه برخی از اشتباهات خود شده‌اند، خاطرنشان می‌کند: آنها به دنبال جبران این عقب‌ماندگی هستند و برخی نیز هنوز از خواب غفلت بیدار نشده‌اند و امیدواریم این موضوع هرچه زودتر با مدیریت و نظارت صحیح و صریح رئیس‌جمهوری حل شود.