مقاله وارده
وظایف بر زمین مانده دولت در ترویج فرهنگ حجاب و عفاف
از نکات بسیار مثبتی که رئیسجمهور محترم- هم در سخنرانیهای انتخاباتی و هم در دوران ریاست جمهوری– بر آن تاکید کردهاند، عمل بر طبق سیاستهای ابلاغی از سوی مقام معظم رهبری بوده است. هر چند سیاستهای رهبر معظم انقلاب در قالبهای متنوعی ارائه شده است، ولی یکی از دقیقترین آنها در قالب بیانیه گام دوم انقلاب اسلامی ارائه شده است. در آخرین بخش این بیانیه، چشماندازهای آینده و توصیههایی درباره آینده انقلاب اسلامی در هفت موضوع تبیین شده است. توصیه دوم ایشان در موضوع معنویت و اخلاق است که میفرمایند:
معنویّت به معنی برجسته کردن ارزشهای معنوی از قبیل: اخلاص، ایثار، توکّل، ایمان در خود و در جامعه است، و اخلاق به معنی رعایت فضیلتهایی چون خیرخواهی، گذشت، کمک به نیازمند، راستگویی، شجاعت، تواضع، اعتمادبهنفس و دیگر خلقیّات نیکو است. معنویّت و اخلاق، جهتدهنده همه حرکتها و فعّالیّتهای فردی و اجتماعی و نیاز اصلی جامعه است؛ بودن آنها، محیط زندگی را حتّی با کمبودهای مادّی، بهشت میسازد و نبودن آن حتّی با برخورداری مادّی، جهنّم میآفریند. شعور معنوی و وجدان اخلاقی در جامعه هرچه بیشتر رشد کند برکات بیشتری به بار میآورد؛ این، بیگمان محتاج جهاد و تلاش است و این تلاش و جهاد، بدون همراهی حکومتها توفیق چندانی نخواهد یافت. اخلاق و معنویّت، البتّه با دستور و فرمان به دست نمیآید، پس حکومتها نمیتوانند آن را با قدرت قاهره ایجاد کنند، امّا اوّلاً خود باید منش و رفتار اخلاقی و معنوی داشته باشند، و ثانیاً زمینه را برای رواج آن در جامعه فراهم کنند و به نهادهای اجتماعی دراینباره میدان دهند و کمک برسانند؛ با کانونهای ضدّ معنویّت و اخلاق، به شیوه معقول بستیزند و خلاصه اجازه ندهند که جهنّمیها مردم را با زور و فریب، جهنّمیکنند. ابزارهای رسانهای پیشرفته و فراگیر، امکان بسیار خطرناکی در اختیار کانونهای ضدّ معنویّت و ضدّ اخلاق نهاده است و هماکنون تهاجم روزافزون دشمنان به دلهای پاک جوانان و نوجوانان و حتّی نونهالان با بهرهگیری از این ابزارها را به چشم خود میبینیم. دستگاههای مسئول حکومتی دراینباره وظایفی سنگین بر عهده دارند که باید هوشمندانه و کاملاً مسئولانه صورت گیرد.1
از سوی دیگر، این نکته قابل توجه است که عفاف و حجاب عاملی مؤثر در حفظ و ارتقای ارزشها و فضیلتهای فردی، خانوادگی و اجتماعی است. رهبر انقلاب میفرمایند:
اسلام میخواهد که رشد فکری و علمی و اجتماعی و سیاسی و- بالاتر از همه- فضیلتی و معنوی زنان به حدّ اعلی برسد و وجودشان برای جامعه و خانوادۀ بشری به عنوان یک عضو، حدّ اعلای فایده و ثمره را داشته باشد. همۀ تعالیم اسلام از جمله مسئلۀ حجاب، بر این اساس است. مسئلۀ حجاب به معنای منزوی کردن زن نیست. اگر کسی چنین برداشتی از حجاب داشته باشد، برداشتش کاملًا غلط و انحرافی است. مسئلۀ حجاب به معنای جلوگیری از اختلاط و آمیزش بیقید و شرط زن و مرد در جامعه است. این اختلاط، به ضرر جامعه و به ضرر زن و مرد- به خصوص به ضرر زن– است.2
از رهنمود ارزشمند رهبری در بیانیه، ضمن روشن شدن اهمیت بیبدیل اخلاق و معنویت در جامعه، این سیاست حاصل میشود که حکومتها برای گسترش اخلاق در جامعه و از جمله فرهنگ عفاف و حجاب، 3 مسئولیت عمده بر عهده دارند:
1. خود منش اخلاقی و معنوی داشته باشند.
2. زمینه را برای رواج آن در جامعه فراهم کنند
3. با کانونهای ضدّ معنویّت و اخلاق، به شیوه معقول بستیزند.
اینک لازم است عملکرد دولت محترم به عنوان بخش اصلی حاکمیت در ترویج عفاف و حجاب بررسی گردد.
الف. منش اخلاقی و معنوی دولت: در مورد منش دولت در زمینه حجاب، رئیسجمهور محترم با اشاره به اینکه در خانواده خودمان، بیحجاب که هیچ، اصلا غیرچادری هم نداریم، تصریح کرده است که این دلیل نمیشود که بنده با کسی که چادر ندارد مثلا برخورد نامناسبی کنم.3 این نکته که پوشش کامل اسلامی در خانواده رئیس دولت رعایت میشود، شایسته تقدیر است. با این حال، این مقدار برای منش اخلاقی دولت کافی نیست، بلکه اموری دیگر نیز باید مورد توجه قرار گیرد.
-علاوهبر شخص رئیسجمهور، لازم است همسر و فرزندان سایر اعضای مدیریت جامعه به ویژه اعضای هیئت دولت نیز مقید به رعایت دقیق پوشش اسلامی باشند.
-طبق قانون عفاف و حجاب، تبیین، ترویج و اصلاح جامعه در حوزه سبک زندگی خانواده محور و فرهنگ عفاف و حجاب باید از اصلاح خود دولت آغاز شود. دستگاههای مختلف موظف شدهاند از طریق آموزش ضمن خدمت سالیانه، دورههای آموزشی «سبک زندگی اسلامی خانواده محور، تعهد زوجین و فرهنگ عفاف و حجاب» را برای کارکنانشان برگزار کنند. بدین منظور سازمان اداری و استخدامی مکلف است ظرف سه ماه محتوا مورد نیاز را با همکاری حوزههای علمیه تدوین نماید.
ب. زمینهسازی: در مورد زمینهسازی دولت برای گسترش فرهنگ عفاف و حجاب در جامعه، متاسفانه اقدام در خوری صورت نگرفته است. برخی از اقدامات مؤثر که دولت در جهت گسترش عفاف موظف به آنها شده و در قانون عفاف و حجاب هم به آنها تصریح شده عبارت است از:
- وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات موظف شده است از تولید و توسعه بازیهای رایانهای که مروج «سبک زندگی اسلامی خانواده محور» و «فرهنگ عفاف» هستند، حمایت ویژه کند. این نشان میدهد که به جای منع کودکان از این فضا، قانونگذار به دنبال تولید و ارائه جایگزین مطلوب است.
-وزارت اقتصاد مکلف شده است هزینههای تولید فیلمها، سریالها، مستندها و پویانماییهایی را که با محوریت «حمایت از خانواده و فرهنگ عفاف» تولید میشوند، به عنوان هزینه قابل قبول مالیاتی بپذیرد. این اقدام با ارائه مشوقهای اقتصادی، تولیدکنندگان را ترغیب میکند تا محتوایی را تولید کنند که مروج الگوی غربی نباشد و حریم خانواده در آن محترم شمرده شود.
- وزارت ورزش علاوهبر برنامههای حمایتی در ترویج فرهنگ عفاف و حجاب موظف به انجام اقدامات سلبی مناسب شده است که شامل ابطال مجوز تشکلها و عزل مدیران و اعضای هیئتمدیره متخلف میشود.
-وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی مکلف شده است «نظام جامع رتبهبندی محتوای محصولات فرهنگی» را بر مبنای شاخصهای عفاف و حجاب و سبک زندگی اسلامی طراحی کند. در این نظام، حمایتهای مادی و معنوی و میزان برخورداری از امتیازات و یارانهها متناسب با رتبهبندی اعمال میشود. این مکانیزم ناشران را نسبت به ترجمه و نشر آثاری که روح حاکم بر آنها سبک زندگی غربی است، محتاطتر میکند.
- اقداماتی نظیر اولویتبخشی به طرحهای کلان و پایاننامهها در زمینه گسترش فرهنگ عفاف و حجاب، تهیه و ابلاغ دستورالعملهای استاندارد لباس اجتماعی در دانشگاهها، گسترش کلاسهای اختصاصی برای دانشجویان دختر و توجه به عفاف و حجاب به عنوان امتیاز شاخص در گزینش دانشجویان نمونه و در نظر گرفتن نمره منفی در کمیته انضباطی برای دانشجویان هنجارشکن پیشبینی شده است.
-وزارت میراث فرهنگی مکلف شده است بر دفاتر گردشگری نظارت کند تا از برگزاری تورهای مختلط غیرمجاز یا هنجارشکن جلوگیری شود و صلاحیت عمومی و تخصصی مدیران و راهنمایان تور بررسی شود. همچنین اطلاعرسانی قوانین پوشش جمهوری اسلامی به گردشگران خارجی پیش از ورود به کشور الزامی شده است.
- وزارت صمت مکلف به برنامهریزی، تسهیلگری و حمایتگری در مراحل مختلف تولید پوشاک منطبق با سبک زندگی اسلامی و فرهنگ عفاف و حجاب شده است. همچنین وزارت صمت، اتاقهای بازرگانی و اصناف مکلف به حمایت از راهاندازی فروشگاههای دائمی عرضه ملزومات حجاب با کیفیت و قیمت مناسب در تمام استانها شدهاند.
- دولت مکلف به کاهش تعرفه گمرکی پارچه چادر مشکی، حمایت مالیاتی از تولیدکنندگان پوشاک اسلامی و الزام به تولید انبوه و ارزانسازی ملزومات حجاب شده است. این امر پوشش عفیفانه را از یک کالای گران به یک کالای در دسترس و اقتصادی تبدیل میکند.
از اینجا روشن میشود که دولت میتواند حتی بدون برخورد نامناسب با افراد بیحجاب، برای ترویج این واجب شرعی و سیاسی زمینهسازی کند.
ج. ستیز معقول با کانونهای ضد اخلاق و معنویت: هرچند بخش عمده این تکلیف متوجه دستگاه قضائی است، دستگاههای اطلاعاتی، امنیتی، انتظامی و... دولت نیز در این زمینه مسئولیتی اساسی برعهده دارد. از جمله:
- تبلیغ پوشاکِ ممنوع، جرمانگاری شده و برای آن مجازاتهای سنگینی مالی، ممنوعیت خروج از کشور و ممنوعیت فعالیت در فضای مجازی در نظر گرفته شده است.
- وزارت صمت مأمور به نظارت مستمر بر اصناف و واحدهای فعال در عرصه پوشاک از تولید تا عرضه و برخورد با واحدهای خاطی شده است.
- هرگونه انتشار یا سفارش تبلیغ در فضای مجازی که مروج برهنگی، بیعفتی، کشف حجاب و بدپوششی باشد، ممنوع و دارای جریمههای سنگین است.
- فعالیتهای مخرب سلبریتیها اعم از فضای حقیقی و مجازی در نظر گرفته شده و مجازاتهایی نظیر محرومیت از فعالیت تبلیغاتی و ممنوعیت فعالیت در فضای مجازی پیشبینی شده است.
- یکی از منابع درآمد سلبریتیها، تبلیغات تجاری است. اگر شخصی در تبلیغات تجاری حجاب را رعایت نکند یا مروج بیعفتی باشد، با جرایم سنگین مواجه خواهد شد. علاوهبر فرد، سفارش دهنده تبلیغ نیز به شدت جریمه میشود. این امر برندهای تجاری را ملزم به خودداری از همکاری با سلبریتیهای هنجارشکن میکند.
- وزارت اطلاعات و سازمان اطلاعات سپاه مکلف شدهاند بر فضای مجازی اشراف یابند و هستههای سازمانیافتهای که به ترویج فساد و فحشا میپردازند را شناسایی و با آنها مقابله کنند. این بند مسئله را از سطح جرایم خرد و شخصی به سطح تهدیدات ملی ارتقا میدهد. همچنین باید نسبت به آموزش و مصونیت بخشی مدیران و کارکنان دستگاههای مختلف، راجع به نفوذ، تهدیدات و توطئههای اخلاقی و رفتاری دشمنان، اقدام کنند.
- سکوهای کاربر محور صراحتاً مسئول محتوای منتشر شده (فیلم، سریال، تبلیغات) دانسته شدهاند. در صورت انتشار محتوای مغایر با فرهنگ اسلامی (مروج برهنگی، بیعفتی یا بدپوششی)، سکو موظف به حذف آن است و در غیر این صورت با جریمههای سنگین (کسر درصدی از کل سود سالانه) مواجه میشود. این سازوکار سکوها را وادار میکند برای حفظ سود اقتصادی، فیلترهای اخلاقی سختگیرانهای را اعمال کنند.
این تنها نمونه کوچکی از فعالیتهایی است که دولت محترم باید انجام دهد تا این فریضه دینی و سیاسی تحقق یابد و از گسترش سبک زندگی پر آسیب غربی جلوگیری شود.
دکتر هادی حسینخانی
عضو هیئت علمی موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی (ره)
ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
https://farsi.khamenei.ir/message-content?id=41673
https://farsi.khamenei.ir/newspart-index?id=2250&nt=2&year=1368&tid=1268#66601
https://president.ir/fa/162783