پنجـه آلـودگـی هــوا بر گلـوی کلانشهـرها
بخش دوم
سازمان هواشناسی نسبت به افزایش شدید آلودگی هوا در پنج کلانشهر و افزایش شاخص آلودگی تا آستانه خطرناک در صورت عدم مهار منابع آلاینده هشدار داد و کاهش تردد غیرضروری را توصیه کرد.
این سازمان نسبت به مدیریت بهینه در مصرف سوختهای فسیلی، کنترل فعالیتهای صنعتی آلاینده، کاهش تردد غیرضروری و پرهیز از حرکات ورزشی در فضای باز برای تمام اقشار جامعه، کنترل و پایش مداوم شاخصهای آلودگی توسط دستگاههای ذیربط به منظور اتخاذ تصمیمات مقتضی برای حفظ سلامت شهروندان توصیه میکند.
به توصیه سازمان هواشناسی مدیریت بهینه در مصرف سوختهای فسیلی، کنترل فعالیتهای صنعتی آلاینده، کاهش تردد غیرضروری و پرهیز از حرکات ورزشی در فضای باز برای گروههای حساس و کنترل و پایش مداوم شاخصهای آلودگی توسط دستگاههای ذیربط به منظور اتخاذ تصمیمات مقتضی برای حفظ سلامت شهروندان در دستور کار قرار گیرد. در هشدار نارنجیرنگ سازمان هواشناسی پیشبینی میشود که پدیدهای جوی اثرات منفی به دنبال داشته باشد و خسارتهای احتمالی را سبب شود.
هشدار نارنجی برای آمادهباش دستگاههای مسئول برای مقابله با یک پدیده خسارتزا صادر میشود. هشدار زردرنگ به معنای این است که پدیدهای جوی رخ خواهد داد که ممکن است در سفرها و انجام کارهای روزمره اختلالاتی را ایجاد کند. این هشدار برای آگاهی مردم صادر میشود تا بتوانند آمادگی لازم را برای مواجهه با پدیدهای جوی داشته باشند که از حالت معمول کمی شدت بیشتری دارد. از سوی دیگر مسئولان نیز در جریان این هشدارها قرار میگیرند تا اگر لازم باشد تمهیداتی را
بیندیشند.
آلودگی هوا بر زنان تأثیر بیشتری دارد
برخی مطالعات نشان دادهاند که زنان، بهویژه در زمینه بیماریهای عروق مغزی، ممکن است حساسیت بیشتری نسبت به آلودگی هوا داشته باشند.
رضا روان پارسا، متخصص قلب و عروق و فوقتخصص آنژیوپلاستی، به تأثیرپذیری زنان و مردان از خطرات آلودگی هوا اشاره کرده و توضیح میدهد: «هوای آلوده این روزهای برخی شهرها و بهویژه تهران تنها محدود به یک مشکل تنفسی نیست، بلکه بهطور همزمان تهدید جدی برای قلب و عروق همه افراد جامعه است. ذرات بسیار ریز معلق در هوا، هنگام تنفس به ریه میرسند و از آنجا وارد جریان خون میشوند. این ذرات میتوانند رگها را ملتهب کرده، فشارخون را بالا ببرند، نامنظمی ضربان قلب را سبب شوند و حتی خطر لخته شدن خون و در نهایت حمله قلبی و سکته را افزایش دهند.»
روان پارسا میگوید: «پژوهشهای معتبر بینالمللی نشان دادهاند که آلودگی هوا با بیماریهای قلبی ارتباط مستقیم دارد، و مطالعات انجام شده در ایران نیز گزارش کردهاند که افزایش آلایندهها در بسیاری از استانها با بالارفتن مرگومیر ناشی از بیماریهای قلبی همراه بوده است. در روزهایی که شاخص آلودگی هوا بالا میرود، افراد سالم ممکن است تنها دچار سردرد، سوزش گلو، تپش قلب، فشار روی قفسه سینه یا احساس خستگی بیشتر شوند، اما برای کسانی که فشارخون یا چربی خون بالا، دیابت، نارسایی قلب یا سابقه سکته قلبی یا مغزی دارند، این آلودگی میتواند به معنای تشدید خطر باشد.»
وی در همین راستا اضافه میکند: «به همین دلیل، توصیه میشود در روزهای آلوده از فعالیت شدید خارج از خانه خودداری شود، پنجرهها بسته بمانند و در صورت خروج ضروری، از ماسک مناسب استفاده شود. حفظ یک سبک زندگی سالم، کنترل فشارخون و چربی، و ادامه منظم داروهای قلبی نیز نقش مهمی در کاهش خطر دارند. اما نکته مهمی که کمتر درباره آن صحبت شده، تفاوت واکنش بدن مردان و زنان در برابر آلودگی هوا است. برخی مطالعات نشان دادهاند که زنان، بهویژه در زمینه بیماریهای عروق مغزی، ممکن است حساسیت بیشتری نسبت به آلودگی هوا داشته باشند. در برخی بررسیها، افزایش آلایندههایی مانند اوزون با افزایش قابلتوجهتری در بروز سکته و آسیبهای مغزی در زنان همراه بوده است؛ گرچه مردان نیز بهشدت تحتتأثیر آلودگی قرار میگیرند.»
این یافتهها نشان میدهد که زنان در ارزیابی ریسک قلبی عروقی در هوای آلوده باید با دقت بیشتری پایش شوند. علت دقیق این تفاوت هنوز کاملاً روشن نیست، اما نقش عوامل هورمونی، تفاوت در واکنش التهابی بدن، و الگوهای فعالیت روزانه میتواند در این زمینه مؤثر باشد.
در مجموع، باید آلودگی هوا را یک هشدار جدی برای قلب و عروق بدانیم. در کلانشهر تهران که دورههای تکرارشونده آلودگی شدید هوا را تجربه میکنند، حفاظت از سلامت قلب نه فقط مسئولیت فردی، بلکه نیازمند اقدام و برنامهریزیهای کلانشهری و ملی است.
روان پارسا در تکمیل صحبتهایش میگوید: «تا زمانی که راهحلهای اساسی برای کاهش آلودگی هوا اجرا شود، بهترین کار این است که تمامی افراد، بهویژه افراد در معرض خطر بالاتر، توصیههای پیشگیرانه را جدی گرفته و هرگونه علائم احتمالی قلبی را سریعتر از قبل پیگیری کنند.»
راهکار رویارویی با آلودگی هوا چیست؟
محمدصادق معتمدیان، استاندار تهران با اشاره بهضرورت برنامهریزی بلندمدت برای کاهش آلودگی هوا اظهار میدارد: «برای حل این معضل نیاز به برنامهریزی ۲۰ساله، توسعه انرژیهای تجدیدپذیر و اسقاط خودروهای فرسوده داریم و این امر به عزم ملی و همکاری همه دستگاهها
نیاز دارد.»
معتمدیان دلایل آلودگی هوای پایتخت را متعدد دانسته و توضیح میدهد: «تعداد زیاد خودروها، اتوبوسها، مینیبوسها، کامیونها و موتورسیکلتها و فرسودگی بخش عمدهای از آنها، مهمترین عوامل هستند.
در حال حاضر چهار میلیون و ۲۰۰ هزار موتورسیکلت در تهران تردد میکنند که حدود
۷۰ درصد آنها فرسودهاند و ۱۴ درصد کل آلایندگیها از موتورسیکلتها نشئت میگیرد.»
وی درباره منابع ثابت آلایندگی میافزاید: «در زمستان استفاده از بخاریهای گازی و سوختهای مصرفی میتواند به افزایش آلودگی منجر شود. خوشبختانه در تهران مازوتسوزی نداریم و سوخت مصرفی استانهای همجوار نیز مازوت کم سولفور است که آلایندگی کمتری دارد.»
استاندار تهران با اشاره به وارونگی دما و بادهای غالب از استانهای همجوار، تصریح میکند: «در شرایط اضطراری، کمیتههای اضطرار طبق قانون هوای پاک تشکیل میشوند تا تصمیماتی مانند محدودیتهای تردد، تعطیلیها و دورکاریها اتخاذ شود که تنها اهداف کوتاهمدت و کاهش خطرات بهداشتی دارند.»
وی درباره تجربه جهانی میگوید: «بسیاری از شهرهای چین مانند شانگهای و شنزن، با آلودگی شدید مواجه بودند، مردم مجبور به حمل کپسول اکسیژن شدند، اما با اجرای برنامه ۲۰ساله توانستند وضعیت هوا را بهبود دهند. این تجربه میتواند برای ایران نیز الگویی مناسب باشد.»
معتمدیان اقدامات دولت برای توسعه انرژیهای تجدیدپذیر را تشریح میکند: «در یک سال گذشته ۱۲ هزار مگاوات مجوز احداث نیروگاه خورشیدی صادر شد؛ این در حالی است که مجموع پنلهای نصبشده در قرن گذشته تنها ۲۳ مگاوات
بود.
همچنین بزرگترین نیروگاه خورشیدی سقفی تکواحدی پس از هند در شهرک صنعتی عباسآباد در حال احداث است و تا پایان سال بهرهبرداری میشود. نیروگاه ۱۰۰ مگاواتی شهرک شمسآباد نیز تا پایان سال وارد مدار خواهد شد.»
وی درباره نصب پنلهای خورشیدی در اماکن عمومی میگوید: «تا دهه فجر ۱۲۰۰ مدرسه به پنلهای خورشیدی مجهز میشوند و سال آینده تمام مدارس استان مجهز خواهند شد. علاوه بر این، ۱۲ مسجد و چاههای کشاورزی معادل ۱۰۰ مگاوات نیز در این طرح دیده شده است.»
استاندار تهران درباره تسهیلات برای مردم توضیح میدهد: «مردم میتوانند در سامانه مهرسان برای نیروگاههای ۵ و ۱۰ کیلووات ثبتنام کنند و بهازای هر کیلووات ۴۰ میلیون تومان تسهیلات تا سقف
۳۰۰ میلیون تومان دریافت کنند. سهم استان تهران در این مرحله ۱۳۰ مگاوات است.»
وی میافزاید: «ناوگان تاکسیرانی برقی در پایتخت در حال افزایش است و برنامهها مشابه کشورهای پیشرو در حال اجراست. همچنین روند اسقاط خودروهای فرسوده شتاب گرفته؛ دولت چهاردهم در یک سال ۳۵۰ هزار خودرو را اسقاط کرده و طبق قانون برنامه هفتم سالانه باید ۵۰۰ هزار خودرو از رده خارج شوند.
استاندار تهران با اشاره به تشدید آلودگی هوا در روزهای آینده از مردم میخواهد: «از تردد غیرضروری خودداری و از ماسک استفاده کنید.»
وی ابراز امیدواری میکند با ورود موج جدید بارشی، وضعیت آلودگی هوا و شرایط آبی استان بهبود یابد.
سامانه بارشی وارد کشور میشود
صادق ضیائیان، رئیس مرکز ملی پیشبینی و مدیریت بحران مخاطرات وضع هوا درباره وضعیت آلودگی هوای کشور اظهار میدارد: «طبق پیشبینی هواشناسی و شاخص کیفیت هوا، طی روزهای گذشته برخی استانهای کشور با سطوح قابلتوجهی از آلودگی هوا مواجه شدند. شنبه و یکشنبه برای تهران، البرز، اصفهان، خراسان رضوی، خوزستان، استان مرکزی و آذربایجان غربی و آذربایجان شرقی، شرقی هشدار نارنجی صادر شده بود، به این معنا که هوای این مناطق برای گروههای حساس از جمله کودکان، سالمندان و بیماران قلبی و تنفسی ناسالم خواهد بود و این گروهها باید از فعالیت طولانی و شدید در فضای باز خودداری کنند.»
وی میافزاید: «طی همین روزها استانهای قزوین، سمنان و یزد تحت هشدار زرد قرار داشتند.
به این معنی که هوای این مناطق برای عموم مردم قابلقبول است؛ اما افراد حساس باید اقدامات احتیاطی لازم را رعایت کنند.»
وی در این شرایط جوی توصیه میکند: «افراد حساس از فعالیت طولانی و شدید در فضای باز پرهیز و در صورت حضور در محیطهای آلوده از ماسک استاندارد استفاده کنند.
از تردد غیرضروری با خودروهای شخصی خودداری کنند و تا حدامکان از حملونقل عمومی بهره ببرند؛ چراکه رعایت این نکات میتواند سلامت شما و اطرافیانتان را در روزهای آینده حفظ کند.»
رئیس مرکز ملی پیشبینی و مدیریت بحران مخاطرات وضع هوا درباره وضعیت بارشها در کشور میگوید: «بارشها از روز دوشنبه از غرب کشور آغاز شده بود و در روزهای بعد از غرب به شرق گسترش مییابد. این روند باعث کاهش غلظت آلایندهها و ارتقای کیفیت هوا در اکثر مناطق خواهد شد. احتمال بارش در تهران کم است و چنانچه بارشی اتفاق بیفتد، اندک خواهد بود.»
وی ادامه میدهد: «بارش طی روزهای آتی در شمال استانهای آذربایجان غربی، آذربایجان شرقی و اردبیل و با احتمال کم و بهصورت پراکنده در استانهای کرمانشاه، لرستان، همدان و ارتفاعات البرز و زنجان و بعدتر در گیلان، شمال استانهای آذربایجان غربی، آذربایجان شرقی و اردبیل، ارتفاعات غربی اصفهان، شمال خوزستان، ارتفاعات چهارمحالوبختیاری پیشبینی میشود.»
به گزارش روابط عمومی سازمان هواشناسی، ضیائیان در پایان میگوید: «بارش شدید در گیلان و مازندران و بارش معمولی در استانهای گلستان، خراسان شمالی، خراسان رضوی، با احتمال کمتر امکان بارش در استانهای آذربایجان شرقی، اردبیل، اصفهان، شمال خوزستان، مرکزی، قم، قزوین، البرز، شمال استان تهران و ارتفاعات چهارمحالوبختیاری وجود دارد.»