اختلال اوتیسم یک اختلال رشدی شدید است که به صورت عملکرد اجتماعی غیرطبیعی، اختلال در زبان و برقراری رابطه و رفتار و علایق غیرمعمول، توصیف می‌شود.
مهناز استکی، متخصص بهداشت روان در گفت‌وگو با فارس، در تعریف اختلال اوتیسم اظهار داشت: اختلال اوتیسم یک اختلال رشدی شدید است که به صورت عملکرد اجتماعی غیرطبیعی، اختلال در زبان و برقراری رابطه و رفتار و علایق غیرمعمول، توصیف می‌شود. این اختلالات پیش از این تحت عنوان اختلالات نافذ رشد مطرح بوده‌اند.
وی افزود: اختلالات طیف اوتیسم از طیف بالا به پایین است. طیف بالا یعنی مبتلایانی که توانایی یادگیری برخی مهارتها را دارند و طیف پایین کسانی هستند که این توانایی‌ها را ندارند.
عضو هیئت علمی دانشگاه آزاد واحد تهران مرکزی گفت: سندروم اوتیسم بیشتر اختلالات توجه را در بر‌می‌گیرد. ویژگی مبتلایان این است که بیش از حد حساسیت دارند. گاهی مبتلایان به صداهای بلند واکنش نشان نمی‌دهند اما به صدای ورق زدن کتاب چنان واکنشی نشان می‌دهند که عجیب به نظر می‌رسد.
وی افزود: کسانی که به این اختلال مبتلا می‌شوند در سیستم عصبی مرکزی مغزشان دچار مشکل هستند. این موضوع موجب می‌شود قادر نباشند مطالبی را که به آنها آموزش داده می‌شود، بفهمند.
استکی ادامه داد: مبتلایان به این اختلال همچنین رفتارهای کلیشه‌ای دارند. مثلا ساعت‌ها، دستشان را جلوی چشمشان می‌گیرند و آن را تکان می‌دهند، یا برای مدت زمان زیادی به ماشین لباسشویی خیره می‌شوند بدون این که کوچک‌ترین تکانی بخورند. این مشکلات به خاطر اختلال در امواج مغزی این مبتلایان است.
استکی ادامه داد: مبتلایان قادر به درک محرک‌های صوتی مانند دیگران نیستند. البته باید توجه داشت گاهی بچه‌ها تا 24 ماه بعد از تولد رشدی عادی دارند و بعد از آن افت محسوسی در یادگیری و درک محرک‌های صوتی پیدا می‌کنند.
وی گفت: در این جا سوالی برای والدین پیش می‌آید. اینکه چرا کودکی که تا چند ماه پیش به خوبی می‌توانست صحبت کند امروز دیگر قادر به تکلم نیست.
عضو هیئت علمی دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی اظهار داشت: دنیای بزرگسالان برای این کودکان بسیار غریب است و مثل این می‌ماند که بزرگسالان در دنیایی زندگی می‌کنند که فقط نیازهای کودکان را برطرف می‌کنند.
وی افزود: ارتباطات اجتماعی مبتلایان به اوتیسم بسیار کم است. این کودکان در سیستم شنوایی نقص دارند و از آن جایی که شنوایی نقشی کلیدی در ارتباطات اجتماعی دارد این کودکان دچار مشکل می‌شوند.
استکی گفت: متاسفانه این اختلال پیش آگهی خوبی ندارد و مبتلایان اگر در طیف پایین باشند درمان نمی‌شوند. همچنین سیستم گفتاری این کودکان مختل و گاهی موجب لالی آنها می‌شود. در صورتی که این اختلال زود تشخیص داده شود و فرد مبتلا در طیف بالایی باشد می‌توان تا حدودی این اختلال را کنترل کرد.
وی افزود: گاهی دانشجویان را می‌بینیم که در کودکی به این اختلال مبتلا بوده‌اند و با اینکه ظاهرا مشکلی ندارند اما در مهارتهای اجتماعی مانند همدلی و تشخیص حالت چهره افراد مشکل دارند.
این متخصص بهداشت روانی گفت: این نکته هم ضروری به نظر می‌رسد که برخی مبتلایان به اوتیسم، دچار عقب‌ماندگی می‌شوند.
وی ادامه داد: برخی از مبتلایان دوست ندارند در معرض اصوات باشند چرا که درک درستی از اصوات ندارند. به هر حال تفاوتهای فردی بین مبتلایان به اوتیسم دیده می‌شود و نمی‌توان 2 فرد مبتلا را که دقیقا شبیه هم هستند پیدا کرد.
وی گفت: متاسفانه کودکانی که با این اختلال مواجه هستند بهبود کامل به دست نمی‌آورند. در برخی موارد توانسته‌ایم با درمان به موقع، کودک را راهی مدرسه عادی کنیم.
این متخصص بهداشت روانی اظهار داشت: مشکل گفتاری از آنجا نشئت می‌گیرد که کودک مفاهیم را گرفته اما چون قابل مطرح کردن نبوده از بین رفته است.
وی گفت: این کودکان بعد از چند سال کار درمانی، تازه می‌توانند گفتارشان را در حد متوسط ضعیف برسانند.
استکی تصریح کرد: سبب شناسایی این اختلال بر پایه فرضیه و گمان استوار است. ژنتیک، عوامل محیطی، برخی آلودگی‌ها مثل آلودگی هوا و البته اختلالات مغزی در این اختلال مطرح است که همان‌طور که اشاره شد در حد فرض و گمان است.
وی خاطرنشان کرد: سن بالای مادر در ابتلای کودک به اختلال اوتیسم نقشی ندارد اما اگر بارداری اول مادر در 35 سالگی باشد می‌تواند خطرناک باشد هرچند در زایمانهای بعدی مشکلی ایجادی نمی‌کند.